Lúc này Gérard de Villefort đang hạnh phúc hết cái mức mà một con người có thể vươn tới bởi ông ta vốn đã giàu có, mới hai mươi bảy tuổi đã giữ một chức vụ cao trong ngành tòa án, lại sắp cưới một cô gái trẻ và đẹp mà mình yêu, không phải là say đắm mà là có lý trí, và ngoài sắc đẹp đáng kể, cô vợ chưa cưới Renée de Saint Méran của ông ta còn thuộc về một trong những dòng họ danh giá nhất thời ấy, hơn nữa nàng còn đem lại cho chồng một món hồi môn năm mươi ngàn đồng equy và món tiền này đến một ngày nào đó sẽ tăng thêm nửa triệu nữa từ một gia sản được thừa kế.
Hôm ấy, Gérard de Villefort đang dự bữa ăn tối ở nhà ngài de Saint - Méran thì có người đến báo tin rằng có một bị can vừa bị bắt giữ. Thế là ông ta phải cáo biệt cái cử tọa thú vị ấy và đi đến tòa án để tiến hành thẩm vấn. Villefort đi dọc theo phố lớn, vừa tới góc phố thì một người hình như đã đợi sẵn để đón đường, gặp ông ta.
Đó là ông Morrel.
- A! Xin chào ông de Villefort! - Con người trung hậu ấy reo lên khi gặp ông Phó biện lý.
Tôi vô cùng sung sướng được gặp ông. ông hãy tưởng tượng xem, người ta vừa phạm phải một sự nhầm lẫn kỳ lạ nhất, phi thường nhất:
họ vừa bắt giữ người thuyền phó con tàu của tôi - Edmond Dantès.
- Tôi biết việc này, thưa ông, ông Villefort nói, và tôi đến tòa để thẩm vấn anh ta đây.
- ồ! Thưa ông, ông Morrel nói tiếp do tình thân với chàng trai thúc đẩy, ông chưa biết rõ con người mà người ta buộc tội đâu, còn tôi thì tôi biết rõ anh ta: ông hãy hình dung đó là một con người hiền lành nhất, trung thực nhất và là một trong những thủy thủ giỏi nhất của toàn ngành hàng hải thương mại. Ôi, thưa ông de Villefort, tôi xin gửi gấm anh ta nơi ông một cách rất thành thực và bằng tất cả tấm lòng tôi.
- Thưa ông, ông Phó biện lý trả lời, ông có thể hoàn toàn yên tâm, và ông không cần phải nhờ cậy ở sự công bình của tôi một cách vô ích nếu bị can vô tội, nhưng nếu ngược lại anh ta.phạm tội thì tôi sẽ buộc phải thi hành nhiệm vụ của mình.
Nói đến đấy thì ông ta vừa bước tới cửa nhà mình, một ngôi nhà tựa lưng vào cơ quan tòa án.
Ông ta bước vào một cách oai vệ sau khi đã chào ông chủ tàu khốn khổ với một sự lịch thiệp lạnh lùng làm cho ông này đứng đờ ra tại chỗ.
Villefort đi ngang qua tiền sảnh, đưa mắt liếc xéo Dantès và sau khi cầm một tập giấy tờ do một viên chức trao cho, ông đi khuất vào phòng và ra lệnh:
- Cho dẫn người tù vào.
Cái nhìn ấy nhanh đến thế mà đã đủ cho Villefort hình thành một ý tưởng về con người mà ông ta sắp phải thẩm vấn: ông đã nhận ra vẻ thông minh trong vầng trán rộng và nở nang, lòng can đảm trong con mắt nhìn chăm chú và hàng lông mày nhíu lại ấy, cùng với tính thẳng thắn trong đôi môi dày và hơi hé mở để lộ ra hai hàng răng trắng như ngà.
Sau đó một lát thì Dantès bước vào. Khuôn mặt chàng trai vẫn tái xanh nhưng điềm tĩnh và tươi cười. Anh chào ông quan tòa với một vẻ lễ độ tự nhiên, rồi đưa mắt tìm chỗ ngồi cứ như thể anh đang ở trong phòng khách của ông chủ tàu Morrel.
- ông là ai và tên là gì? - Villefort hỏi trong khi lật xem những trang hồ sơ mà người viên chức chuyển cho ông lúc đi vào.
- Tôi tên là Edmond Dantès, thưa ông, chàng trai trả lời với một giọng điềm tĩnh và ngân vang, tôi là thuyền phó trên tàu Le Pharaon thuộc sở hữu của ông Morrel và con trai.
- ông bao nhiêu tuổi? - Villefort hỏi tiếp.
- Mười chín. - Dantès trả lời.
- ông làm gì vào lúc ông bị bắt?
- Tôi đang dự tiệc đính hôn của chính tôi, thưa ông. - Dantès nói với giọng hơi xúc động, vì sự tương phản thật đau đớn giữa những phút giây vui sướng ấy với cái nghi thức sầu thảm đang tiến hành. - Tôi sắp cưới vợ, một người mà tôi đã yêu từ ba năm nay.
- ông đã từng phục vụ thời Hoàng đế?
- Tôi sắp được phiên chế vào hải quân thì ông ta bị phế truất.
- Người ta nói thái độ chính trị của ông là quá khích, Villefort nói, không ai rỉ tai ông ta một lời nào về chuyện này nhưng ông ta chẳng tiếc gì mà không đặt ra một câu hỏi như đưa ra lời buộc tội.
- Thái độ chính trị của tôi, của tôi ư, thưa ông? Than ôi! Nói ra thì hơi xấu hổ, nhưng thật.tôi chưa bao giờ có cái mà người ta gọi là thái độ chính trị: tôi vừa mới mười chín tuổi như tôi đã có hân hạnh nói điều đó với ông; tôi không biết tí gì, số tôi cũng chẳng làm được việc gì lớn; việc nho nhỏ mà tôi đang làm và tôi sẽ làm nếu người ta thuận cho tôi cái chỗ tôi hằng khao khát ấy thì cũng là nhờ ông Morrel cả, ông là người mà tôi phải mang ơn. Như thế thì toàn bộ thái độ của tôi, tôi không nói là chính trị mà là về đời sống riêng tư, bó hẹp trong ba tình cảm này: tôi yêu cha tôi, tôi kính trọng ông Morrel và tôi tôn thờ Mercédès. Đấy, thưa ông, đấy là tất cả những gì mà tôi có thể nói với quan án, ông thấy không chẳng có gì đáng quan tâm đối với tòa án.
Trong khi Dantès nói, Villefort quan sát vẻ mặt anh ta thấy sao mà hiền lành và cởi mở đến thế.
- Tôi thấy ông tỏ ra là một chàng trai rất có phẩm cách nên tôi miễn cho ông những quy tắc thông thường của tòa án và giúp ông làm lóe lên ánh sáng bằng cách cho ông xem cái đơn tố giác đã đưa ông đến đây: đây là tờ giấy buộc tội; ông có nhận ra chữ viết này không?
Và Villefort rút lá thư từ trong túi ra rồi đưa cho Dantès. Dantès cầm và đọc. Một bóng mây lướt qua trán anh và anh nói:
- Không, thưa ông, tôi không nhận ra chữ này của ai, nó đã bị người ta cố tình biến đổi khác đi. Tôi thật rất sung sướng, anh vừa nói thêm vừa nhìn ông Villefort với vẻ biết ơn, vì được gặp một người như ông, vì kẻ muốn làm hại tôi là một kẻ thù thực sự.
Ông Phó biện lý nói:
- Nào bây giờ ông hãy trả lời tôi một cách trung thực, có gì đúng trong lời buộc tội nặc danh ấy?
- Là tất cả mà cũng chẳng là gì cả thưa ông, và đây mới là sự thực hoàn toàn: Khi vừa rời khỏi Naples thì ông thuyền trưởng Leclère mắc bệnh sốt não. Vì chúng tôi không có thầy thuốc trên tàu mà thuyền trưởng không muốn ghé vào bất kỳ chỗ nào dọc theo bờ biển do vội đến đảo Elbe nên bệnh tình của ông càng trở nên trầm trọng đến nỗi vào cuối ngày thứ ba cảm thấy mình sắp chết ông bèn gọi tôi lại gần nói với tôi rằng:
- Dantès thân mến, anh hãy thề danh dự là sẽ làm những gì tôi sắp nói với anh và nó có quan hệ đến những lợi ích tối thượng.
Tôi trả lời ông ta:
- Tôi xin thề, thưa thuyền trưởng.
- Vậy thì sau khi tôi chết quyền chỉ huy tàu sẽ thuộc về anh với tư cách là phó thuyền trưởng,.anh nắm lấy quyền chỉ huy rồi hướng mũi tàu về đảo Elbe, anh lên bờ ở Porto Ferrajo tìm gặp đại thống chế rồi trao cho ngài lá thư này: có thể là lúc đó người ta đưa cho anh một lá thư khác và giao cho anh một nhiệm vụ nào đấy. Nhiệm vụ này vốn dành cho tôi, Dantès ạ, anh thay tôi mà thực hiện và toàn bộ vinh quang sẽ thuộc về anh.
- Tôi sẽ làm việc đó, thưa thuyền trưởng.
Hai giờ sau ông mê sảng và ngày hôm sau ông chết.
- Và thế rồi anh làm gì?
- Thưa ông, tôi phải làm các việc mà bất kỳ người nào ở cương vị tôi đều làm cả: bao giờ thì nguyện vọng của người sắp chết cũng là thiêng liêng, nhưng đối với các thủy thủ thì yêu cầu của thuyền trưởng còn là những mệnh lệnh mà người ta bắt buộc phải thi hành. Vậy là tôi dong buồm hướng về đảo Elbe và tới đó vào ngày hôm sau, tôi ra lệnh cho tất cả mọi người ở lại trên tàu rồi một mình tôi lên bờ. Đại thống chế tiếp tôi, hỏi tôi về phút lâm chung của ông Leclère đáng thương, và như ông Leclère đã dự đoán, Đại thống chế đưa cho tôi một bức thư và yêu cầu tôi phải tự mình mang đến Paris. Tôi đã hứa với ông ta là sẽ làm việc đó, vì đó cũng là thực hiện những ý nguyện cuối cùng của thuyền trưởng của tôi. Tôi đã tính ngày hôm sau lên đường đi Paris thì bị bắt vì cái thư tố giác này mà bây giờ ông tỏ ra khinh bỉ cũng như tôi khinh bỉ nó.
- Phải, phải, Villefort lẩm bẩm, tất cả chuyện này xem ra đều là sự thật và nếu như ông có phạm tội thì cũng chỉ là do khinh xuất. Hãy nộp cho chúng tôi cái thư mà người ta đã giao cho ông ở đảo Elbe, hãy hứa với tôi rằng hễ tòa gọi là ông ra hầu tòa ngay còn bây giờ ông có thể quay về gặp bạn bè.
- Thế là tôi được tự do, thưa ông! - Dantès reo lên vui sướng đến cực điểm.
- Phải... chỉ cần đưa cho tôi cái thư ấy.
- Có lẽ ở trước mặt ông rồi thưa ông; vì người ta đã giữ nó cùng các giấy tờ khác của tôi, và tôi đã nhận ra vài thứ trong các đống kia.
- Khoan đã, ông Phó biện lý nói với Dantès, tay đã cầm can và mũ, thư ấy gửi cho ai?
- Gửi cho ông Noirtier, phố Coq-Héron ở Paris.
Giá như sét có đánh xuống Villefort thì cũng không thể nào đánh chớp nhoáng và bất ngờ hơn, ông ta rơi phịch xuống chiếc ghế bành rồi ông lại nhổm lên với lấy bó giấy tờ tịch thu của Dantès.rồi vội vã lật giở ra xem, rút ra cái thư nguy hiểm nhìn nó bằng ánh mắt khiếp sợ khó tả.
- ông Noirtier, phố Coq-Héron, số 13. ông ta thì thầm và mặt càng tái đi hơn.
- Vâng, thưa ông, Dantès ngạc nhiên trả lời, ông quen ông ấy sao?
- Không, Villefort trả lời gay gắt, một người đầy tớ trung thành của nhà vua không thể quen biết những kẻ phiến loạn.
- Đó là một cuộc phiến loạn ư? - Dantès hỏi, sau khi đã tin rằng được tự do, anh ta bắt đầu thấy lại nỗi khiếp sợ còn ghê gớm hơn lần đầu.
- Dù thế nào đi nữa, thưa ông, như tôi đã nói với ông, tôi hoàn toàn không biết nội dung của cái thư mà người ta giao cho tôi chuyển.
- Và ông chưa đưa cho một ai xem cái thư ấy chứ? - ông Villefort vừa nói vừa đọc bằng đôi mắt lim dim.
- Chưa đưa cho bất kỳ một ai, thưa ông, tôi xin thề danh dự.
Mặt Villefort mỗi lúc một sa sầm trong khi ông ta đọc đến cuối thư. Đôi môi trắng nhợt, đôi tay run rẩy, cặp mắt dữ dội của ông ta truyền sang tâm trí Dantès những lo ngại đau xót nhất.
- Lạy chúa tôi! Có chuyện gì vậy, thưa ông?
- Dantès rụt rè hỏi.
Villefort không trả lời. Một lát sau, ông ta ngẩng bộ mặt tái xanh, biến dạng lên và đọc lại bức thư một lần nữa.
- ông bảo là ông không biết tí gì về nội dung bức thư à? - Villefort hỏi lại.
- Lấy danh dự mà thề, tôi xin nhắc lại điều đó, thưa ông, Dantès nói, tôi không hề biết tí gì.
"ồ! Nếu hắn ta biết những gì viết trong thư, ông Phó biện lý thầm nghĩ, và nếu như lúc nào đó hắn lại biết rằng Noirtier là cha đẻ của ta thì ta đi đứt, đi đứt vĩnh viễn".
Villefort gắng hết sức tự kiềm chế và với một giọng cố làm ra vẻ tự tin, ông ta nói:
- ông ạ, cuộc thẩm vấn này có thể đem lại cho ông những lời buộc tội nặng nhất. Tôi không có quyền quyết định trả lại tự do ngay lập tức cho ông như tôi mong muốn lúc đầu, mà còn phải hỏi ý kiến ông dự thẩm trước khi thi hành một biện pháp như vậy. Trong khi chờ đợi ông đã thấy tôi xử sự với ông như thế nào rồi đấy.
- ồ! Vâng, thưa ông, Dantès reo lên, tôi xin cám ơn ông, bởi vì đối với tôi, ông đã như một người bạn hơn là một quan tòa.
- Này ông, tôi sẽ phải giữ ông trong tù thêm một thời gian nữa đấy, nhưng càng ngắn càng.tốt. ông bị buộc tội chủ yếu là vì cái thư này, nhưng ông xem đây...
Villefort đến gần lò sưởi, ném lá thư vào lửa và đứng đợi tới lúc nó hoàn toàn biến thành tro.
- Đấy ông xem, Villefort nói tiếp, tôi đã thủ tiêu nó.
- ồ! Dantès reo lên, thưa ông, ông còn hơn cả công lý, ông là lòng tốt.
- Tôi sẽ giữ ông đến tối ở tòa án, có thể một người khác không phải tôi sắp thẩm vấn ông: hãy nói tất cả những gì ông đã nói với tôi, nhưng đừng nói một lời nào về lá thư này. Hãy phủ nhận nếu họ nói với ông về nó, cứ mạnh dạn chối biến đi và thế là ông được cứu thoát.
Dường như Villefort lại là người van xin còn bị can lại là người làm yên lòng ông quan tòa.
Dantès nói:
- Tôi sẽ không nhận, thưa ông, xin ông cứ yên tâm.
- Tốt lắm! Tốt lắm! - Villefort vừa nói vừa với tay lấy sợi dây giật chuông.
Viên cẩm bước vào.
Villefort lại gần viên công lại và ghé vào tai y nói nhỏ vài lời; viên cẩm trả lời đơn giản bằng cái gật đầu.
- ông hãy đi theo ông ta. - Villefort nói với Dantès.
Dantès nghiêng mình cáo từ, đưa mắt nhìn Villefort lần cuối với vẻ hàm ơn rồi đi ra.
Cánh cửa vừa mới khép lại sau lưng anh thì Villefort như mất hết sức lực, ngã vật xuống cái ghế bành, gần như ngất xỉu.
Hắn thì thào: "ại! Lạy chúa! Mạng sống và cơ nghiệp của ta tùy thuộc vào cái gì đây!... Nếu ông biện lý hoàng gia mà có mặt ở Marseille, nếu ông dự thẩm mà được mời tới chứ không phải mình, thì mình đi đứt; và tờ giấy này, tờ giấy đáng nguyền rủa này sẽ đẩy mình xuống vực thẳm".
Thế rồi đột nhiên, một luồng sáng bất ngờ như lướt qua tâm trí hắn rọi sáng khuôn mặt hắn, nụ cười hiện dần trên cái miệng còn mím chặt, cặp mắt hoảng hốt trở nên đăm đăm và như dừng lại ở một ý nghĩ. "Chính nó, chính cái thư đáng lẽ làm mình đi đứt có khi lại tạo cơ nghiệp cho mình cũng nên. Nào Villefort, vào việc thôi!" Người ta dẫn Dantès vào một phòng khá sạch sẽ, cửa bằng song sắt và có khóa. Cuộc thẩm vấn đã kéo dài và chẳng mấy chốc người tù đã thấy trời về đêm..Khoảng mười giờ tối lúc Dantès bắt đầu mất hết hy vọng, thì nghe thấy một tiếng động mới mà lần này anh thấy hình như tiến về phía phòng mình: đúng thế, những tiếng chân bước vang lên trong hành lang và dừng lại trước cửa. Tiếng chìa khóa xoay trong ổ khóa, then cửa rít lên và cái cửa đồ sộ bằng gỗ sồi mở ra, đột nhiên trong căn phòng u tối thấy có ánh sáng chói lòa của hai ngọn đuốc. Nhờ luồng sáng của hai ngọn đuốc này, Dantès thấy lấp loáng những gươm cùng súng của bốn người cảnh binh. Anh ung dung tiến lên, tâm hồn thanh thản, và tự mình đi vào giữa đội áp giải.
Một chiếc xe đợi sẵn trước cửa ngoài phố và người đánh xe đã sẵn sàng trên chỗ ngồi của mình.
- Lên xe.
Thế là trong chốc lát Dantès đã ngồi vào cuối xe, lọt giữa hai người cảnh binh; chiếc xe nặng nề chuyển bánh với tiếng động hung dữ.
Chẳng mấy chốc, qua chấn song cửa xe, anh thấy ánh đèn ở cảng. Chiếc xe dừng lại và một tiểu đội lính xuống xe đứng xếp thành hàng rào.
Họ đi tới một cái ca nô. Trong chốc lát anh đã ngồi vào đàng lái, luôn luôn giữa bốn người cảnh binh. Một chuyển động mạnh đẩy ca nô ra khỏi bờ, bốn tay chèo bơi ráo riết ra khơi và Dantès thấy mình ra khỏi cảng.
- Các ông đưa tôi đi đâu vậy? - Anh hỏi một người cảnh binh.
- Nhìn quanh anh thì biết.
Dantès đứng dậy, đưa mắt nhìn về nơi mà dường như con tàu đang đi tới, và trước mặt anh độ một trăm toise, anh thấy sừng sững cái khối đá đen sì và dữ dội của pháo đài If ảm đạm.
Cái hình thù kỳ lạ ấy, cái nhà tù mà quanh nó bao trùm một nỗi khiếp sợ đến tột cùng ấy đột ngột xuất hiện trước Dantès là người chẳng hề nghĩ gì đến nó đã tác động đến anh giống như hình dáng chiếc giá treo cổ tác động đến người tử tù.
- Ôi! Lạy chúa! Pháo đài If! - Dantès vừa kêu lên vừa nắm lấy tay người cảnh binh như muốn bẻ gãy ra. - ông có dám chắc rằng, anh nói, người ta đưa tôi ra lâu đài If để bỏ tù tôi ở đó không? Chẳng thẩm tra thêm, chẳng làm thủ tục nào nữa à?
- Các thủ tục đã hoàn thành, cuộc thẩm tra đã làm xong.
- Như vậy là bất chấp lời hứa của ông Ville-fort?...
Anh ngã vật xuống sàn tàu, hoàn toàn suy sụp. Gần như cùng lúc ấy một va chạm mạnh làm rung chuyển chiếc ca nô. Một trong những người chèo thuyền nhảy lên mô đá mà mũi tàu vừa chạm vào một sợi chão cọt kẹt nhả ra quanh cái ròng rọc và Dantès hiểu rằng đã đến nơi và người ta đang buộc chiếc tàu nhỏ vào bến.
Dantès lại thấy những người lính xếp hàng trên sườn dốc đứng, anh cảm thấy có những bậc thang, anh nhận ra anh đi qua một cái cửa, nhưng tất cả diễn ra như một cái máy, như qua một làn sương mù, không sao phân biệt được gì. Thậm chí anh không nhìn thấy cả biển nữa.
Người tù được đưa vào một phòng gần như ở tầng hầm, tường trần trụi và rỉ nước. Một đĩa đèn để trên chiếc ghế đẩu, bấc đèn ngâm trong một thứ mỡ hôi hám, soi sáng cho những bức vách láng bóng của cái nôi cư trú kinh khủng này và cho Dantès nhìn thấy tên gác ngục quần áo nhếch nhác và gương mặt đê tiện của hắn.
- Đây là phòng dành cho ông đêm nay, hắn nói; khuya rồi và ông quản ngục đã đi ngủ. Mai ông ta dậy và sẽ cho biết các mệnh lệnh nói về ông, có thể ông ta đổi chỗ ở cho ông. Trong khi chờ đợi thì bánh đây, có nước trong hũ đấy và ổ rơm dưới đất trong góc kia: đó là tất cả những gì mà một người tù có thể mong muốn. Chào nhé!
Và trước khi Dantès kịp nghĩ đến việc mở miệng ra đáp lại thì anh đã chỉ còn một mình trong bóng đêm cô tịch, cũng câm lặng và tối tăm như những cái vòm trần này mà anh cảm thấy khí lạnh của nó tỏa xuống vầng trán đang nóng rực của anh.
Khi những tia sáng ban ngày đầu tiên đem lại đôi chút sáng sủa trong cái hang ấy, người cai ngục trở lại với mệnh lệnh để người tù ở lại chỗ cũ. Dantès đã không được chuyển chỗ ở. Như có một bàn tay sắt đã đóng đinh anh xuống chính cái chỗ đêm qua anh đã đứng.
Người cai ngục lại gần anh, đi vòng quanh người anh mà Dantès dường như không hay biết.
Hắn ta đập vào vai anh, Dantès giật mình và lúc lắc đầu.
- ông không ngủ à? - Người gác ngục hỏi.
- Tôi không rõ. - Dantès trả lời. - Tôi muốn gặp quản ngục.
Người gác ngục nhún vai rồi đi ra.
Dantès đưa mắt nhìn theo, giơ tay về phía cánh cửa hé mở nhưng cửa đã sập lại.
Ngày hôm ấy qua đi như vậy. Anh chỉ ăn gọi là vài miếng bánh và uống vài ngụm nước. Lúc thì anh ngồi xuống và bị cuốn hút vào những ý nghĩ.của mình, lúc thì anh đi vòng quanh phòng giam như một con thú hoang bị nhốt trong lồng sắt.
Ngày hôm sau cũng vào giờ ấy người gác ngục lại đi vào.
- Này, người gác ngục hỏi, liệu hôm nay anh có biết điều hơn hôm qua không đấy? Anh có đề đạt gì trong phạm vi quyền hạn của tôi không?
- Tôi muốn gặp quản ngục.
- Nghe này, người gác ngục nói với vẻ sốt ruột; điều anh yêu cầu là không thể được; đừng có mà đòi hỏi thêm nữa vì chưa có trường hợp nào ông quản ngục vào phòng giam theo yêu cầu của một tù nhân.
- Tôi có một đề nghị khác với ông, Dantès lại nói, tôi biếu ông một trăm ê quy nếu ông muốn, để khi nào ông có dịp đi Marseille thì hãy rẽ vào làng Catalan trao một cái thư cho cô gái tên là Mercédès.
- Nếu tôi mang cái thư ấy và tôi bị phát hiện thì tôi bị mất chỗ làm, chỗ làm này đáng giá hàng ngàn livrơ (2) một năm không kể tiền thưởng và thực phẩm; vậy anh thấy rõ là họa ra tôi có là thằng đại ngốc thì mới chịu rủi ro mất một ngàn livrơ để đổi lấy ba trăm.
- Này, Dantès nói, ông nghe đây và nhớ kỹ điều này: nếu ông không chịu mang vài dòng cho Mercédès hay ít nhất là báo cho cô ta biết tôi ở đây thì có ngày tôi sẽ nấp sau cánh cửa chờ lúc ông vào tôi sẽ đập vỡ đầu ông bằng cái ghế đẩu này.
- ái chà, dọa dẫm phải không? Người gác ngục kêu lên và lùi lại một bước giữ thế thủ, dứt khoát là anh loạn óc rồi. Ba ngày nữa anh sẽ phát điên đến phải trói lại đưa vào ngục tối như những người khác đã từng ở đây. Này, anh như là cái ông thầy tu cứ tin rằng mình biết chỗ có kho báu ấy!
Dantès vớ lấy chiếc ghế đẩu và vung lên quanh đầu.
- Khá lắm! Khá lắm! Người coi ngục nói.
Này ta sẽ báo với ông quản ngục vì anh cứ nhất thiết muốn như vậy mà.
- Hay quá! - Dantès nói trong khi đặt ghế đẩu xuống đất và ngồi lên, đầu gục xuống, mắt nhớn nhác, cứ như là anh đã trở nên mất trí thật.
Người gác ngục đi ra, một lát sau trở vào với bốn người lính và một viên cai.
- Theo lệnh quản ngục, hắn nói, đưa tù nhân này xuống hầm tối.
Bốn người lính túm lấy Dantès lúc này đã mềm nhũn như mất hết sức lực, anh đi theo họ không hề chống cự. Họ dắt anh xuống mười lăm bậc thang và mở cửa một hầm tối rồi anh vừa đi vào vừa lẩm bẩm:
- Đúng đấy, phải để người điên ở với người điên.
Cửa sập lại và Dantès đi lên phía trước tay quờ quạng cho đến lúc sờ thấy tường; lúc ấy anh mới ngồi vào một góc và không động đậy, trong khi mắt anh quen dần với bóng tối bắt đầu phân biệt được các đồ vật. Người gác ngục nói đúng, Dantès chỉ thiếu chút nữa là phát điên.
Trong khi Dantès làm quen với xà lim của mình ở lâu đài If, thì Villefort đã quay trở lại nhà ngài de Saint - Méran, gặp gỡ các khách dự bữa tối mà hắn đã rời bỏ giữa bàn tiệc, bây giờ họ đã chuyển sang phòng khách và đang uống cà phê.
Thưa bà hầu tước, Villefort nói với bà mẹ vợ tương lai, tôi đến để xin bà thứ lỗi cho vì đã buộc phải bỏ đi như vậy... Thưa ông hầu tước, tôi có thể hân hạnh nói riêng vài lời với ông được không?
- Có chuyện gì nghiêm trọng ư? - Hầu tước hỏi khi nhận thấy bóng mây làm u tối trán Villefort.
- Nghiêm trọng đến nỗi tôi buộc phải vắng mặt trong vài ngày. Như vậy, hắn vừa nói tiếp vừa quay sang phía Renée, thì phải thấy rằng công việc là nghiêm trọng.
- Vậy anh đi đâu? - Bà hầu tước hỏi.
- Đó là bí mật của tòa án, thưa bà.
- Anh yêu cầu gặp riêng tôi à? - Hầu tước nói.
- Vâng, xin ông vui lòng sang phòng làm việc của ông.
Ông hầu tước khoác tay Villefort và đi ra cùng hắn.
- Này, ông hỏi khi bước vào phòng làm việc của mình, có gì xảy ra thế hả? Anh nói đi!
- Có việc mà tôi tin là nghiêm trọng nhất, đòi hỏi tôi phải đi Paris ngay lập tức. Tôi cần có một bức thư gửi cho nhà vua.
- Gửi cho nhà vua?
- Vâng. Xin ông cho tôi một bức thư để tôi có thể vào gặp nhà vua mà không cần mọi thủ tục xin tiếp kiến làm phí mất một phần thời gian quý báu..- Hãy đi sửa soạn hành lý đi, con yêu quý, ta sẽ viết cho con bức thư dùng làm giấy thông hành vào cung.
- Vâng, nhưng gấp lắm rồi vì trong mười lăm phút nữa con đã phải ngồi trong xe trạm. Nhờ ông cáo lỗi với bà hầu tước giúp.
- Anh đi ngay đi. Hầu tước nói tiếp.
Rồi Villefort chạy ra ngoài. Đến cửa nhà mình, hắn thấy trong bóng tối như có một bóng ma trắng đứng bất động đợi hắn. Đó là cô gái Catalan xinh đẹp. Vì không biết tin tức gì về Edmond nên từ chập tối cô đã đến đây để hỏi cho rõ vì sao người ta bắt người yêu của cô.
Lúc Villefort đi tới gần, cô rời khỏi bức tường vừa đứng dựa lưng đến chắn đường hắn.
Dantès đã nói với viên phó biện lý về người yêu của anh, và Mercédès không cần xưng danh, hắn cũng đã nhận ra cô. Cô hỏi hắn người yêu của cô đã ra sao rồi.
- Người mà cô nói đến, Villefort nói một cách thô bạo, là kẻ phạm trọng tội và tôi không thể làm gì hơn được cho anh ta, thưa cô.
Mercédès để bật ra tiếng nức nở, và vì Ville-fort định bỏ đi, cô bèn giữ hắn lại.
- Nhưng ít nhất thì anh ấy đang ở đâu, cô hỏi, để tôi có thể được biết anh còn sống hay đã chết chứ?
- Tôi không rõ, anh ta không còn thuộc thẩm quyền của tôi nữa, - Villefort đáp.
Và khó chịu bởi cái nhìn tinh khôn và thái độ năn nỉ ấy, hắn đẩy Mercédès ra, đi vào và sập mạnh cửa lại.
Mercédès tội nghiệp lại gặp Fernand, hắn theo cô từ tối, cô trở về nhà dở chết, dở sống.
tuyệt vọng, cô gieo mình xuống giường. Fernand quỳ xuống cạnh giường, nắm lấy bàn tay lạnh giá mà Mercédès cũng chẳng buồn rụt lại nữa, hắn hôn tới tấp lên tay cô những nụ hôn nóng hổi mà cô cũng chẳng cảm nhận thấy gì.
Cô qua đêm như vậy. Ngọn đèn tắt lúc cạn dầu: cô không thấy bóng tối cũng như đã không thấy cả ánh sáng khi ngày lại rạng.
- à anh đấy à. - Cuối cùng cô nói trong khi trở mình quay về phía Fernand.
Fernand trả lời với một tiếng thở dài não nuột:
- Từ hôm qua anh đã không rời em....
Hôm ấy, Gérard de Villefort đang dự bữa ăn tối ở nhà ngài de Saint - Méran thì có người đến báo tin rằng có một bị can vừa bị bắt giữ. Thế là ông ta phải cáo biệt cái cử tọa thú vị ấy và đi đến tòa án để tiến hành thẩm vấn. Villefort đi dọc theo phố lớn, vừa tới góc phố thì một người hình như đã đợi sẵn để đón đường, gặp ông ta.
Đó là ông Morrel.
- A! Xin chào ông de Villefort! - Con người trung hậu ấy reo lên khi gặp ông Phó biện lý.
Tôi vô cùng sung sướng được gặp ông. ông hãy tưởng tượng xem, người ta vừa phạm phải một sự nhầm lẫn kỳ lạ nhất, phi thường nhất:
họ vừa bắt giữ người thuyền phó con tàu của tôi - Edmond Dantès.
- Tôi biết việc này, thưa ông, ông Villefort nói, và tôi đến tòa để thẩm vấn anh ta đây.
- ồ! Thưa ông, ông Morrel nói tiếp do tình thân với chàng trai thúc đẩy, ông chưa biết rõ con người mà người ta buộc tội đâu, còn tôi thì tôi biết rõ anh ta: ông hãy hình dung đó là một con người hiền lành nhất, trung thực nhất và là một trong những thủy thủ giỏi nhất của toàn ngành hàng hải thương mại. Ôi, thưa ông de Villefort, tôi xin gửi gấm anh ta nơi ông một cách rất thành thực và bằng tất cả tấm lòng tôi.
- Thưa ông, ông Phó biện lý trả lời, ông có thể hoàn toàn yên tâm, và ông không cần phải nhờ cậy ở sự công bình của tôi một cách vô ích nếu bị can vô tội, nhưng nếu ngược lại anh ta.phạm tội thì tôi sẽ buộc phải thi hành nhiệm vụ của mình.
Nói đến đấy thì ông ta vừa bước tới cửa nhà mình, một ngôi nhà tựa lưng vào cơ quan tòa án.
Ông ta bước vào một cách oai vệ sau khi đã chào ông chủ tàu khốn khổ với một sự lịch thiệp lạnh lùng làm cho ông này đứng đờ ra tại chỗ.
Villefort đi ngang qua tiền sảnh, đưa mắt liếc xéo Dantès và sau khi cầm một tập giấy tờ do một viên chức trao cho, ông đi khuất vào phòng và ra lệnh:
- Cho dẫn người tù vào.
Cái nhìn ấy nhanh đến thế mà đã đủ cho Villefort hình thành một ý tưởng về con người mà ông ta sắp phải thẩm vấn: ông đã nhận ra vẻ thông minh trong vầng trán rộng và nở nang, lòng can đảm trong con mắt nhìn chăm chú và hàng lông mày nhíu lại ấy, cùng với tính thẳng thắn trong đôi môi dày và hơi hé mở để lộ ra hai hàng răng trắng như ngà.
Sau đó một lát thì Dantès bước vào. Khuôn mặt chàng trai vẫn tái xanh nhưng điềm tĩnh và tươi cười. Anh chào ông quan tòa với một vẻ lễ độ tự nhiên, rồi đưa mắt tìm chỗ ngồi cứ như thể anh đang ở trong phòng khách của ông chủ tàu Morrel.
- ông là ai và tên là gì? - Villefort hỏi trong khi lật xem những trang hồ sơ mà người viên chức chuyển cho ông lúc đi vào.
- Tôi tên là Edmond Dantès, thưa ông, chàng trai trả lời với một giọng điềm tĩnh và ngân vang, tôi là thuyền phó trên tàu Le Pharaon thuộc sở hữu của ông Morrel và con trai.
- ông bao nhiêu tuổi? - Villefort hỏi tiếp.
- Mười chín. - Dantès trả lời.
- ông làm gì vào lúc ông bị bắt?
- Tôi đang dự tiệc đính hôn của chính tôi, thưa ông. - Dantès nói với giọng hơi xúc động, vì sự tương phản thật đau đớn giữa những phút giây vui sướng ấy với cái nghi thức sầu thảm đang tiến hành. - Tôi sắp cưới vợ, một người mà tôi đã yêu từ ba năm nay.
- ông đã từng phục vụ thời Hoàng đế?
- Tôi sắp được phiên chế vào hải quân thì ông ta bị phế truất.
- Người ta nói thái độ chính trị của ông là quá khích, Villefort nói, không ai rỉ tai ông ta một lời nào về chuyện này nhưng ông ta chẳng tiếc gì mà không đặt ra một câu hỏi như đưa ra lời buộc tội.
- Thái độ chính trị của tôi, của tôi ư, thưa ông? Than ôi! Nói ra thì hơi xấu hổ, nhưng thật.tôi chưa bao giờ có cái mà người ta gọi là thái độ chính trị: tôi vừa mới mười chín tuổi như tôi đã có hân hạnh nói điều đó với ông; tôi không biết tí gì, số tôi cũng chẳng làm được việc gì lớn; việc nho nhỏ mà tôi đang làm và tôi sẽ làm nếu người ta thuận cho tôi cái chỗ tôi hằng khao khát ấy thì cũng là nhờ ông Morrel cả, ông là người mà tôi phải mang ơn. Như thế thì toàn bộ thái độ của tôi, tôi không nói là chính trị mà là về đời sống riêng tư, bó hẹp trong ba tình cảm này: tôi yêu cha tôi, tôi kính trọng ông Morrel và tôi tôn thờ Mercédès. Đấy, thưa ông, đấy là tất cả những gì mà tôi có thể nói với quan án, ông thấy không chẳng có gì đáng quan tâm đối với tòa án.
Trong khi Dantès nói, Villefort quan sát vẻ mặt anh ta thấy sao mà hiền lành và cởi mở đến thế.
- Tôi thấy ông tỏ ra là một chàng trai rất có phẩm cách nên tôi miễn cho ông những quy tắc thông thường của tòa án và giúp ông làm lóe lên ánh sáng bằng cách cho ông xem cái đơn tố giác đã đưa ông đến đây: đây là tờ giấy buộc tội; ông có nhận ra chữ viết này không?
Và Villefort rút lá thư từ trong túi ra rồi đưa cho Dantès. Dantès cầm và đọc. Một bóng mây lướt qua trán anh và anh nói:
- Không, thưa ông, tôi không nhận ra chữ này của ai, nó đã bị người ta cố tình biến đổi khác đi. Tôi thật rất sung sướng, anh vừa nói thêm vừa nhìn ông Villefort với vẻ biết ơn, vì được gặp một người như ông, vì kẻ muốn làm hại tôi là một kẻ thù thực sự.
Ông Phó biện lý nói:
- Nào bây giờ ông hãy trả lời tôi một cách trung thực, có gì đúng trong lời buộc tội nặc danh ấy?
- Là tất cả mà cũng chẳng là gì cả thưa ông, và đây mới là sự thực hoàn toàn: Khi vừa rời khỏi Naples thì ông thuyền trưởng Leclère mắc bệnh sốt não. Vì chúng tôi không có thầy thuốc trên tàu mà thuyền trưởng không muốn ghé vào bất kỳ chỗ nào dọc theo bờ biển do vội đến đảo Elbe nên bệnh tình của ông càng trở nên trầm trọng đến nỗi vào cuối ngày thứ ba cảm thấy mình sắp chết ông bèn gọi tôi lại gần nói với tôi rằng:
- Dantès thân mến, anh hãy thề danh dự là sẽ làm những gì tôi sắp nói với anh và nó có quan hệ đến những lợi ích tối thượng.
Tôi trả lời ông ta:
- Tôi xin thề, thưa thuyền trưởng.
- Vậy thì sau khi tôi chết quyền chỉ huy tàu sẽ thuộc về anh với tư cách là phó thuyền trưởng,.anh nắm lấy quyền chỉ huy rồi hướng mũi tàu về đảo Elbe, anh lên bờ ở Porto Ferrajo tìm gặp đại thống chế rồi trao cho ngài lá thư này: có thể là lúc đó người ta đưa cho anh một lá thư khác và giao cho anh một nhiệm vụ nào đấy. Nhiệm vụ này vốn dành cho tôi, Dantès ạ, anh thay tôi mà thực hiện và toàn bộ vinh quang sẽ thuộc về anh.
- Tôi sẽ làm việc đó, thưa thuyền trưởng.
Hai giờ sau ông mê sảng và ngày hôm sau ông chết.
- Và thế rồi anh làm gì?
- Thưa ông, tôi phải làm các việc mà bất kỳ người nào ở cương vị tôi đều làm cả: bao giờ thì nguyện vọng của người sắp chết cũng là thiêng liêng, nhưng đối với các thủy thủ thì yêu cầu của thuyền trưởng còn là những mệnh lệnh mà người ta bắt buộc phải thi hành. Vậy là tôi dong buồm hướng về đảo Elbe và tới đó vào ngày hôm sau, tôi ra lệnh cho tất cả mọi người ở lại trên tàu rồi một mình tôi lên bờ. Đại thống chế tiếp tôi, hỏi tôi về phút lâm chung của ông Leclère đáng thương, và như ông Leclère đã dự đoán, Đại thống chế đưa cho tôi một bức thư và yêu cầu tôi phải tự mình mang đến Paris. Tôi đã hứa với ông ta là sẽ làm việc đó, vì đó cũng là thực hiện những ý nguyện cuối cùng của thuyền trưởng của tôi. Tôi đã tính ngày hôm sau lên đường đi Paris thì bị bắt vì cái thư tố giác này mà bây giờ ông tỏ ra khinh bỉ cũng như tôi khinh bỉ nó.
- Phải, phải, Villefort lẩm bẩm, tất cả chuyện này xem ra đều là sự thật và nếu như ông có phạm tội thì cũng chỉ là do khinh xuất. Hãy nộp cho chúng tôi cái thư mà người ta đã giao cho ông ở đảo Elbe, hãy hứa với tôi rằng hễ tòa gọi là ông ra hầu tòa ngay còn bây giờ ông có thể quay về gặp bạn bè.
- Thế là tôi được tự do, thưa ông! - Dantès reo lên vui sướng đến cực điểm.
- Phải... chỉ cần đưa cho tôi cái thư ấy.
- Có lẽ ở trước mặt ông rồi thưa ông; vì người ta đã giữ nó cùng các giấy tờ khác của tôi, và tôi đã nhận ra vài thứ trong các đống kia.
- Khoan đã, ông Phó biện lý nói với Dantès, tay đã cầm can và mũ, thư ấy gửi cho ai?
- Gửi cho ông Noirtier, phố Coq-Héron ở Paris.
Giá như sét có đánh xuống Villefort thì cũng không thể nào đánh chớp nhoáng và bất ngờ hơn, ông ta rơi phịch xuống chiếc ghế bành rồi ông lại nhổm lên với lấy bó giấy tờ tịch thu của Dantès.rồi vội vã lật giở ra xem, rút ra cái thư nguy hiểm nhìn nó bằng ánh mắt khiếp sợ khó tả.
- ông Noirtier, phố Coq-Héron, số 13. ông ta thì thầm và mặt càng tái đi hơn.
- Vâng, thưa ông, Dantès ngạc nhiên trả lời, ông quen ông ấy sao?
- Không, Villefort trả lời gay gắt, một người đầy tớ trung thành của nhà vua không thể quen biết những kẻ phiến loạn.
- Đó là một cuộc phiến loạn ư? - Dantès hỏi, sau khi đã tin rằng được tự do, anh ta bắt đầu thấy lại nỗi khiếp sợ còn ghê gớm hơn lần đầu.
- Dù thế nào đi nữa, thưa ông, như tôi đã nói với ông, tôi hoàn toàn không biết nội dung của cái thư mà người ta giao cho tôi chuyển.
- Và ông chưa đưa cho một ai xem cái thư ấy chứ? - ông Villefort vừa nói vừa đọc bằng đôi mắt lim dim.
- Chưa đưa cho bất kỳ một ai, thưa ông, tôi xin thề danh dự.
Mặt Villefort mỗi lúc một sa sầm trong khi ông ta đọc đến cuối thư. Đôi môi trắng nhợt, đôi tay run rẩy, cặp mắt dữ dội của ông ta truyền sang tâm trí Dantès những lo ngại đau xót nhất.
- Lạy chúa tôi! Có chuyện gì vậy, thưa ông?
- Dantès rụt rè hỏi.
Villefort không trả lời. Một lát sau, ông ta ngẩng bộ mặt tái xanh, biến dạng lên và đọc lại bức thư một lần nữa.
- ông bảo là ông không biết tí gì về nội dung bức thư à? - Villefort hỏi lại.
- Lấy danh dự mà thề, tôi xin nhắc lại điều đó, thưa ông, Dantès nói, tôi không hề biết tí gì.
"ồ! Nếu hắn ta biết những gì viết trong thư, ông Phó biện lý thầm nghĩ, và nếu như lúc nào đó hắn lại biết rằng Noirtier là cha đẻ của ta thì ta đi đứt, đi đứt vĩnh viễn".
Villefort gắng hết sức tự kiềm chế và với một giọng cố làm ra vẻ tự tin, ông ta nói:
- ông ạ, cuộc thẩm vấn này có thể đem lại cho ông những lời buộc tội nặng nhất. Tôi không có quyền quyết định trả lại tự do ngay lập tức cho ông như tôi mong muốn lúc đầu, mà còn phải hỏi ý kiến ông dự thẩm trước khi thi hành một biện pháp như vậy. Trong khi chờ đợi ông đã thấy tôi xử sự với ông như thế nào rồi đấy.
- ồ! Vâng, thưa ông, Dantès reo lên, tôi xin cám ơn ông, bởi vì đối với tôi, ông đã như một người bạn hơn là một quan tòa.
- Này ông, tôi sẽ phải giữ ông trong tù thêm một thời gian nữa đấy, nhưng càng ngắn càng.tốt. ông bị buộc tội chủ yếu là vì cái thư này, nhưng ông xem đây...
Villefort đến gần lò sưởi, ném lá thư vào lửa và đứng đợi tới lúc nó hoàn toàn biến thành tro.
- Đấy ông xem, Villefort nói tiếp, tôi đã thủ tiêu nó.
- ồ! Dantès reo lên, thưa ông, ông còn hơn cả công lý, ông là lòng tốt.
- Tôi sẽ giữ ông đến tối ở tòa án, có thể một người khác không phải tôi sắp thẩm vấn ông: hãy nói tất cả những gì ông đã nói với tôi, nhưng đừng nói một lời nào về lá thư này. Hãy phủ nhận nếu họ nói với ông về nó, cứ mạnh dạn chối biến đi và thế là ông được cứu thoát.
Dường như Villefort lại là người van xin còn bị can lại là người làm yên lòng ông quan tòa.
Dantès nói:
- Tôi sẽ không nhận, thưa ông, xin ông cứ yên tâm.
- Tốt lắm! Tốt lắm! - Villefort vừa nói vừa với tay lấy sợi dây giật chuông.
Viên cẩm bước vào.
Villefort lại gần viên công lại và ghé vào tai y nói nhỏ vài lời; viên cẩm trả lời đơn giản bằng cái gật đầu.
- ông hãy đi theo ông ta. - Villefort nói với Dantès.
Dantès nghiêng mình cáo từ, đưa mắt nhìn Villefort lần cuối với vẻ hàm ơn rồi đi ra.
Cánh cửa vừa mới khép lại sau lưng anh thì Villefort như mất hết sức lực, ngã vật xuống cái ghế bành, gần như ngất xỉu.
Hắn thì thào: "ại! Lạy chúa! Mạng sống và cơ nghiệp của ta tùy thuộc vào cái gì đây!... Nếu ông biện lý hoàng gia mà có mặt ở Marseille, nếu ông dự thẩm mà được mời tới chứ không phải mình, thì mình đi đứt; và tờ giấy này, tờ giấy đáng nguyền rủa này sẽ đẩy mình xuống vực thẳm".
Thế rồi đột nhiên, một luồng sáng bất ngờ như lướt qua tâm trí hắn rọi sáng khuôn mặt hắn, nụ cười hiện dần trên cái miệng còn mím chặt, cặp mắt hoảng hốt trở nên đăm đăm và như dừng lại ở một ý nghĩ. "Chính nó, chính cái thư đáng lẽ làm mình đi đứt có khi lại tạo cơ nghiệp cho mình cũng nên. Nào Villefort, vào việc thôi!" Người ta dẫn Dantès vào một phòng khá sạch sẽ, cửa bằng song sắt và có khóa. Cuộc thẩm vấn đã kéo dài và chẳng mấy chốc người tù đã thấy trời về đêm..Khoảng mười giờ tối lúc Dantès bắt đầu mất hết hy vọng, thì nghe thấy một tiếng động mới mà lần này anh thấy hình như tiến về phía phòng mình: đúng thế, những tiếng chân bước vang lên trong hành lang và dừng lại trước cửa. Tiếng chìa khóa xoay trong ổ khóa, then cửa rít lên và cái cửa đồ sộ bằng gỗ sồi mở ra, đột nhiên trong căn phòng u tối thấy có ánh sáng chói lòa của hai ngọn đuốc. Nhờ luồng sáng của hai ngọn đuốc này, Dantès thấy lấp loáng những gươm cùng súng của bốn người cảnh binh. Anh ung dung tiến lên, tâm hồn thanh thản, và tự mình đi vào giữa đội áp giải.
Một chiếc xe đợi sẵn trước cửa ngoài phố và người đánh xe đã sẵn sàng trên chỗ ngồi của mình.
- Lên xe.
Thế là trong chốc lát Dantès đã ngồi vào cuối xe, lọt giữa hai người cảnh binh; chiếc xe nặng nề chuyển bánh với tiếng động hung dữ.
Chẳng mấy chốc, qua chấn song cửa xe, anh thấy ánh đèn ở cảng. Chiếc xe dừng lại và một tiểu đội lính xuống xe đứng xếp thành hàng rào.
Họ đi tới một cái ca nô. Trong chốc lát anh đã ngồi vào đàng lái, luôn luôn giữa bốn người cảnh binh. Một chuyển động mạnh đẩy ca nô ra khỏi bờ, bốn tay chèo bơi ráo riết ra khơi và Dantès thấy mình ra khỏi cảng.
- Các ông đưa tôi đi đâu vậy? - Anh hỏi một người cảnh binh.
- Nhìn quanh anh thì biết.
Dantès đứng dậy, đưa mắt nhìn về nơi mà dường như con tàu đang đi tới, và trước mặt anh độ một trăm toise, anh thấy sừng sững cái khối đá đen sì và dữ dội của pháo đài If ảm đạm.
Cái hình thù kỳ lạ ấy, cái nhà tù mà quanh nó bao trùm một nỗi khiếp sợ đến tột cùng ấy đột ngột xuất hiện trước Dantès là người chẳng hề nghĩ gì đến nó đã tác động đến anh giống như hình dáng chiếc giá treo cổ tác động đến người tử tù.
- Ôi! Lạy chúa! Pháo đài If! - Dantès vừa kêu lên vừa nắm lấy tay người cảnh binh như muốn bẻ gãy ra. - ông có dám chắc rằng, anh nói, người ta đưa tôi ra lâu đài If để bỏ tù tôi ở đó không? Chẳng thẩm tra thêm, chẳng làm thủ tục nào nữa à?
- Các thủ tục đã hoàn thành, cuộc thẩm tra đã làm xong.
- Như vậy là bất chấp lời hứa của ông Ville-fort?...
Anh ngã vật xuống sàn tàu, hoàn toàn suy sụp. Gần như cùng lúc ấy một va chạm mạnh làm rung chuyển chiếc ca nô. Một trong những người chèo thuyền nhảy lên mô đá mà mũi tàu vừa chạm vào một sợi chão cọt kẹt nhả ra quanh cái ròng rọc và Dantès hiểu rằng đã đến nơi và người ta đang buộc chiếc tàu nhỏ vào bến.
Dantès lại thấy những người lính xếp hàng trên sườn dốc đứng, anh cảm thấy có những bậc thang, anh nhận ra anh đi qua một cái cửa, nhưng tất cả diễn ra như một cái máy, như qua một làn sương mù, không sao phân biệt được gì. Thậm chí anh không nhìn thấy cả biển nữa.
Người tù được đưa vào một phòng gần như ở tầng hầm, tường trần trụi và rỉ nước. Một đĩa đèn để trên chiếc ghế đẩu, bấc đèn ngâm trong một thứ mỡ hôi hám, soi sáng cho những bức vách láng bóng của cái nôi cư trú kinh khủng này và cho Dantès nhìn thấy tên gác ngục quần áo nhếch nhác và gương mặt đê tiện của hắn.
- Đây là phòng dành cho ông đêm nay, hắn nói; khuya rồi và ông quản ngục đã đi ngủ. Mai ông ta dậy và sẽ cho biết các mệnh lệnh nói về ông, có thể ông ta đổi chỗ ở cho ông. Trong khi chờ đợi thì bánh đây, có nước trong hũ đấy và ổ rơm dưới đất trong góc kia: đó là tất cả những gì mà một người tù có thể mong muốn. Chào nhé!
Và trước khi Dantès kịp nghĩ đến việc mở miệng ra đáp lại thì anh đã chỉ còn một mình trong bóng đêm cô tịch, cũng câm lặng và tối tăm như những cái vòm trần này mà anh cảm thấy khí lạnh của nó tỏa xuống vầng trán đang nóng rực của anh.
Khi những tia sáng ban ngày đầu tiên đem lại đôi chút sáng sủa trong cái hang ấy, người cai ngục trở lại với mệnh lệnh để người tù ở lại chỗ cũ. Dantès đã không được chuyển chỗ ở. Như có một bàn tay sắt đã đóng đinh anh xuống chính cái chỗ đêm qua anh đã đứng.
Người cai ngục lại gần anh, đi vòng quanh người anh mà Dantès dường như không hay biết.
Hắn ta đập vào vai anh, Dantès giật mình và lúc lắc đầu.
- ông không ngủ à? - Người gác ngục hỏi.
- Tôi không rõ. - Dantès trả lời. - Tôi muốn gặp quản ngục.
Người gác ngục nhún vai rồi đi ra.
Dantès đưa mắt nhìn theo, giơ tay về phía cánh cửa hé mở nhưng cửa đã sập lại.
Ngày hôm ấy qua đi như vậy. Anh chỉ ăn gọi là vài miếng bánh và uống vài ngụm nước. Lúc thì anh ngồi xuống và bị cuốn hút vào những ý nghĩ.của mình, lúc thì anh đi vòng quanh phòng giam như một con thú hoang bị nhốt trong lồng sắt.
Ngày hôm sau cũng vào giờ ấy người gác ngục lại đi vào.
- Này, người gác ngục hỏi, liệu hôm nay anh có biết điều hơn hôm qua không đấy? Anh có đề đạt gì trong phạm vi quyền hạn của tôi không?
- Tôi muốn gặp quản ngục.
- Nghe này, người gác ngục nói với vẻ sốt ruột; điều anh yêu cầu là không thể được; đừng có mà đòi hỏi thêm nữa vì chưa có trường hợp nào ông quản ngục vào phòng giam theo yêu cầu của một tù nhân.
- Tôi có một đề nghị khác với ông, Dantès lại nói, tôi biếu ông một trăm ê quy nếu ông muốn, để khi nào ông có dịp đi Marseille thì hãy rẽ vào làng Catalan trao một cái thư cho cô gái tên là Mercédès.
- Nếu tôi mang cái thư ấy và tôi bị phát hiện thì tôi bị mất chỗ làm, chỗ làm này đáng giá hàng ngàn livrơ (2) một năm không kể tiền thưởng và thực phẩm; vậy anh thấy rõ là họa ra tôi có là thằng đại ngốc thì mới chịu rủi ro mất một ngàn livrơ để đổi lấy ba trăm.
- Này, Dantès nói, ông nghe đây và nhớ kỹ điều này: nếu ông không chịu mang vài dòng cho Mercédès hay ít nhất là báo cho cô ta biết tôi ở đây thì có ngày tôi sẽ nấp sau cánh cửa chờ lúc ông vào tôi sẽ đập vỡ đầu ông bằng cái ghế đẩu này.
- ái chà, dọa dẫm phải không? Người gác ngục kêu lên và lùi lại một bước giữ thế thủ, dứt khoát là anh loạn óc rồi. Ba ngày nữa anh sẽ phát điên đến phải trói lại đưa vào ngục tối như những người khác đã từng ở đây. Này, anh như là cái ông thầy tu cứ tin rằng mình biết chỗ có kho báu ấy!
Dantès vớ lấy chiếc ghế đẩu và vung lên quanh đầu.
- Khá lắm! Khá lắm! Người coi ngục nói.
Này ta sẽ báo với ông quản ngục vì anh cứ nhất thiết muốn như vậy mà.
- Hay quá! - Dantès nói trong khi đặt ghế đẩu xuống đất và ngồi lên, đầu gục xuống, mắt nhớn nhác, cứ như là anh đã trở nên mất trí thật.
Người gác ngục đi ra, một lát sau trở vào với bốn người lính và một viên cai.
- Theo lệnh quản ngục, hắn nói, đưa tù nhân này xuống hầm tối.
Bốn người lính túm lấy Dantès lúc này đã mềm nhũn như mất hết sức lực, anh đi theo họ không hề chống cự. Họ dắt anh xuống mười lăm bậc thang và mở cửa một hầm tối rồi anh vừa đi vào vừa lẩm bẩm:
- Đúng đấy, phải để người điên ở với người điên.
Cửa sập lại và Dantès đi lên phía trước tay quờ quạng cho đến lúc sờ thấy tường; lúc ấy anh mới ngồi vào một góc và không động đậy, trong khi mắt anh quen dần với bóng tối bắt đầu phân biệt được các đồ vật. Người gác ngục nói đúng, Dantès chỉ thiếu chút nữa là phát điên.
Trong khi Dantès làm quen với xà lim của mình ở lâu đài If, thì Villefort đã quay trở lại nhà ngài de Saint - Méran, gặp gỡ các khách dự bữa tối mà hắn đã rời bỏ giữa bàn tiệc, bây giờ họ đã chuyển sang phòng khách và đang uống cà phê.
Thưa bà hầu tước, Villefort nói với bà mẹ vợ tương lai, tôi đến để xin bà thứ lỗi cho vì đã buộc phải bỏ đi như vậy... Thưa ông hầu tước, tôi có thể hân hạnh nói riêng vài lời với ông được không?
- Có chuyện gì nghiêm trọng ư? - Hầu tước hỏi khi nhận thấy bóng mây làm u tối trán Villefort.
- Nghiêm trọng đến nỗi tôi buộc phải vắng mặt trong vài ngày. Như vậy, hắn vừa nói tiếp vừa quay sang phía Renée, thì phải thấy rằng công việc là nghiêm trọng.
- Vậy anh đi đâu? - Bà hầu tước hỏi.
- Đó là bí mật của tòa án, thưa bà.
- Anh yêu cầu gặp riêng tôi à? - Hầu tước nói.
- Vâng, xin ông vui lòng sang phòng làm việc của ông.
Ông hầu tước khoác tay Villefort và đi ra cùng hắn.
- Này, ông hỏi khi bước vào phòng làm việc của mình, có gì xảy ra thế hả? Anh nói đi!
- Có việc mà tôi tin là nghiêm trọng nhất, đòi hỏi tôi phải đi Paris ngay lập tức. Tôi cần có một bức thư gửi cho nhà vua.
- Gửi cho nhà vua?
- Vâng. Xin ông cho tôi một bức thư để tôi có thể vào gặp nhà vua mà không cần mọi thủ tục xin tiếp kiến làm phí mất một phần thời gian quý báu..- Hãy đi sửa soạn hành lý đi, con yêu quý, ta sẽ viết cho con bức thư dùng làm giấy thông hành vào cung.
- Vâng, nhưng gấp lắm rồi vì trong mười lăm phút nữa con đã phải ngồi trong xe trạm. Nhờ ông cáo lỗi với bà hầu tước giúp.
- Anh đi ngay đi. Hầu tước nói tiếp.
Rồi Villefort chạy ra ngoài. Đến cửa nhà mình, hắn thấy trong bóng tối như có một bóng ma trắng đứng bất động đợi hắn. Đó là cô gái Catalan xinh đẹp. Vì không biết tin tức gì về Edmond nên từ chập tối cô đã đến đây để hỏi cho rõ vì sao người ta bắt người yêu của cô.
Lúc Villefort đi tới gần, cô rời khỏi bức tường vừa đứng dựa lưng đến chắn đường hắn.
Dantès đã nói với viên phó biện lý về người yêu của anh, và Mercédès không cần xưng danh, hắn cũng đã nhận ra cô. Cô hỏi hắn người yêu của cô đã ra sao rồi.
- Người mà cô nói đến, Villefort nói một cách thô bạo, là kẻ phạm trọng tội và tôi không thể làm gì hơn được cho anh ta, thưa cô.
Mercédès để bật ra tiếng nức nở, và vì Ville-fort định bỏ đi, cô bèn giữ hắn lại.
- Nhưng ít nhất thì anh ấy đang ở đâu, cô hỏi, để tôi có thể được biết anh còn sống hay đã chết chứ?
- Tôi không rõ, anh ta không còn thuộc thẩm quyền của tôi nữa, - Villefort đáp.
Và khó chịu bởi cái nhìn tinh khôn và thái độ năn nỉ ấy, hắn đẩy Mercédès ra, đi vào và sập mạnh cửa lại.
Mercédès tội nghiệp lại gặp Fernand, hắn theo cô từ tối, cô trở về nhà dở chết, dở sống.
tuyệt vọng, cô gieo mình xuống giường. Fernand quỳ xuống cạnh giường, nắm lấy bàn tay lạnh giá mà Mercédès cũng chẳng buồn rụt lại nữa, hắn hôn tới tấp lên tay cô những nụ hôn nóng hổi mà cô cũng chẳng cảm nhận thấy gì.
Cô qua đêm như vậy. Ngọn đèn tắt lúc cạn dầu: cô không thấy bóng tối cũng như đã không thấy cả ánh sáng khi ngày lại rạng.
- à anh đấy à. - Cuối cùng cô nói trong khi trở mình quay về phía Fernand.
Fernand trả lời với một tiếng thở dài não nuột:
- Từ hôm qua anh đã không rời em....
