Chúng tôi thôi không nói chuyện nữa mà bắt đầu suy nghĩ. Lát sau, Tom nói:
- Này Huck, chúng mình ngốc quá. Có thế mà cũng không nghĩ ra. Tao biết Jim ở đâu rồi.
- ở đâu?
- ở trong cái lều phía dưới nhà để tro ấy. Mày không nhớ là cứ đến bữa ăn là thấy có một anh da đen đi vào đó mang theo ít thức ăn là gì?
- Có.
- Mày nghĩ hắn đem cho ai?
- Cho chó.
- Tao cũng tưởng thế. Nhưng mà không phải mang cho chó đâu.
- Tại sao?
- Vì có miếng dưa trong đó.
- Đúng vậy, tao cũng để ý cái đó. Nhưng mà tao nghĩ chó cũng có thể ăn dưa lắm chứ, thành ra chẳng nghi ngờ gì cả.
- Anh da đen lúc vào thì mở khóa, lúc ra lại khóa vào rồi đưa chìa cho chú Phelps.Tao nghĩ là có người. Có khóa tức là có người bị giam. Mà có lý nào ở trong một cái đồn điền nhỏ này lại có đến hai người bị giam, vì tao thấy mọi người đều tốt cả. Đúng là Jim bị giam rồi. Tao nhất định sẽ tim ra Jim. Bây giờ mày tính một kế hoạch để cướp Jim ra, tao cũng nghĩ một kế nữa, rồi chúng mình xem cái nào hơn thì làm.
Thằng Tom quả là cừ. Nếu tôi cũng có một cái đầu như nó thì tôi đã chẳng bị nhà vua và quận công hành hạ bấy lâu nay. Tôi đang nghĩ kế, nhưng chỉ nghĩ loáng thoáng thôi. Một lát sau, Tom hỏi:
- Nghĩ xong chưa?
- Rồi. - Tôi đáp.
- Mày nói xem nào.
Tôi nói:
- Kế của tao là thế này. Chúng mình đi tìm Jim, việc này thì dễ thôi. Đêm mai, tao đi vớt xuồng của tao giấu ở chỗ hòn đảo. Đến đêm, chúng mình ăn cắp chìa khóa của ông Phelps sau khi ông ấy đi ngủ. Rồi chuồn thẳng ra sông, cho Jim lên bè, ngày thì trốn tránh, đêm lại đi, như là tao với Jim vẫn làm trước đây ấy. Như vậy có được không?
- Được không à? Tất nhiên là được nhưng giống như chuột cắn nhau vậy. Kế hoạch gì mà quá đơn giản, chẳng có gì là giật gân li kì. Nếu sau này người ta có bàn tán thì cũng qua loa thôi. Vậy thì chán lắm
Tôi không nói gì, vì tôi cũng không mong gì khác hơn, bởi kế hoạch của nó bao giờ cũng hay nhất. Thật thế. Nó nói về kế hoạch của nó. Nghe xong, tôi thấy phải mười lăm người như tôi mới nghĩ ra được và như thế mới làm cho Jim trở thành một người tự do như tôi. Tôi bằng lòng và chúng tôi lao vào thực hiện ngay. Tôi không cần phải nói ra đây cái kế hoạch đó thế nào, cái đó sẽ còn thay đổi trong khi tiến hành và phải làm thêm vào đó nhiều cái khác nữa.
Có một điều chắc chắn nhất là thằng Tom Sawyer rất hăng hái đi cướp anh da đen kia ra khỏi vòng nô lệ. Điều ấy đối với tôi đã là quá sức tưởng tượng. Đây là một thằng bé đáng kính trọng, được dậy dỗ tử tế, và có một tính khí đặc biệt. Nhưng người trong nhà nó cũng thế. Nó xuất sắc lắm chứ không mụ óc, nó biết cái này cái khác chứ không ngu dốt; nó không tồi tệ, mà lại tốt bụng. Thế mà bây giờ đây nó lại không một chút kiêu ngạo cúi mình làm cái việc đó, một việc sẽ làm cho nó xấu hổ và gia đình nó xấu hổ trước mọi người. Như thế thật là mất thể diện quá, và tôi nghĩ phải bảo cho nó ngay như vậy. Vì là bạn thân của nó nên tôi phải khuyên nó bỏ cái ý nghĩ đó đi, để tự cứu lấy mình. Tôi vừa định nói thì nó đã chặn tôi lại và bảo:
- Mày tưởng tao không biết tao đang làm gì à?
- ừ.
- Tao đã nói là tao giúp mày cướp lại tên da đen đúng không?
- Đúng vậy.
- Thế mày còn định gì nữa?
Nó chỉ nói có thế và tôi cũng chỉ nói thế. Tôi biết nói thêm nữa cũng vô ích vì khi nào nó nói thì nhất định nó sẽ làm. Nhưng tôi vẫn không hiểu tại sao nó lại muốn đâm đầu vào những việc như thế này. Tôi đành cứ để mặc, và chẳng buồn nghĩ ngợi đến cái đó làm gì nữa.
Lúc chúng tôi về đến nhà thì đêm đã khuya và rất yên tĩnh. Chúng tôi lần mò ra cái lều ở phía dưới nhà đổ tro để dò la. Chúng tôi đi qua sân xem đàn chó có sủa ầm ĩ không. Nhưng lũ chó nhận ra chúng tôi, không sủa gì cả. Bước đến cái lều, nhìn kỹ đằng trước và cả hai bên, chúng tôi thấy một cái cửa sổ vuông nho nhỏ, bên ngoài có một miếng ván đóng chặt. Tôi nói:
- Chỗ này được đấy. Cái lỗ này vừa to vừa đủ để cho Jim chui lọt nếu mình tháo được mảnh ván kia ra.
Tom nói:
- Thế thì đơn giản như trở bàn tay. Tao nghĩ chúng mình có thể tìm cách nào khó hơn thế nữa cơ.
- ừ, vậy chúng mình cưa tấm ván đó.
- Như thế cũng tạm được, có vẻ bí mật, gay go. Nhưng tao nghĩ chúng mình có thể tìm cách nào lâu gấp đôi như thế, không việc gì mà vội, để đi xem quanh đây đã.
Giữa cái lều với hàng rào còn có một mái che dài bằng cả căn lều, nhưng nhỏ hẹp hơn, chỉ độ một thước. Cửa đi vào đã khóa chặt. Thằng Tom ra chỗ nhà kho tìm quanh quẩn, đem về một thanh sắt vẫn dùng để nậy nắp hòm. Nó lấy thanh sắt nậy bật một cửa ra. Dây xích rơi xuống. Chúng tôi mở cửa bước vào, rồi đóng cửa lại. Đánh một que diêm lên thấy mái che này chỉ là dựa lưng vào căn lều thôi chứ không có đường thông sang. Bên trong chỉ có mấy cái cuốc xẻng đã mòn. Hết que diêm, chúng tôi bước ra, ghép cái móc cửa sắt trở lại, cửa đóng lại như cũ. Thằng Tom mừng thầm. Nó nói:
- Thế là ổn. Chúng mình sẽ đào lỗ cho hắn ra. Phải mất đến một tuần lễ.
Rồi chúng tôi về buồng. Tôi vào bằng cửa sau, chỉ việc nhấc cái dây da lên là mở được cửa, vì họ không buộc. Nhưng thằng Tom Sawyer cho rằng như vậy là không được ly kỳ lắm, cho nên nó phải trèo cái cột đèn mà lên. Ba lần nó trèo đến nửa chừng lại tụt xuống. Lần thứ ba ngã một cái tưởng vỡ óc, nó định thôi, nhưng sau khi nghĩ một lát, nó lại trèo lần nữa. Lần này thì được.
Sáng hôm sau, chúng tôi dậy sớm đi, đi xuống nhà ở của người da đen để làm quen với anh da đen vẫn đem thức ăn cho Jim. Họ vừa ăn sáng xong xắp sửa ra đồng, còn anh da đen vẫn đến chỗ Jim thì đang xếp bánh thịt với những thứ khác vào một cái nồi sắt. Khi mọi người đã đi thì chìa khóa được mang xuống.
Anh da đen này trông mặt thật hiền lành. Quần áo thì lấy dây buộc túm từng chỗ. Cái đó là để trừ ma quỷ. Hắn nói rằng mấy đêm vừa rồi ma quỷ đến quấy nhiễu hắn tợn lắm, hắn trông thấy nhiều thứ kỳ lạ, nghe thấy đủ các thứ tiếng nói, tiếng động lạ lùng, và hắn không dám tin rằng trong đời hắn từ trước đến nay lại bị ma quỷ quấy nhiễu thế. Hắn nói rất sôi nổi và kể đi kể lại những cái đáng lo sợ ấy, mà quên hẳn rằng bây giờ hắn sắp phải làm gì. Tom hỏi:
- Những thức ăn này để làm gì thế? Cho chó ăn ư?
Anh da đen dần dần hé một nụ cười, và đáp:
- Con chó lạ lắm. Cậu có muốn đi xem không?
- Có chứ
Tôi hích Tom một cái, nói thầm:
- Sao lại giữa ban ngày thế này? Kế hoạch có phải thế đâu?
- Trước không phải thế, nhưng bây giờ phải thế.
Chúng tôi đi ra, nhưng tôi không thích lắm. Lúc bước vào trong lều, chẳng nhìn thấy gì vì tối quá. Nhưng đúng là Jim ở trong đó rồi, Jim trông thấy chúng tôi, gọi ầm lên:
- Ôi, cậu Huck, lại cả cậu Tom đó nữa ư?
Tôi đã biết trước thế nào chuyện này cũng xảy ra. Biết làm sao bây giờ? Anh da đen thốt lên:
- Lạy Chúa, hắn ta biết các cậu ư?
Tom nhìn anh da đen này, vẻ như sửng sốt ngạc nhiên hỏi lại:
- Ai biết chúng tôi?
- Tên da đen này ấy.
- Tôi không biết rõ nữa. Nhưng sao anh lại nghĩ thế?
- Thì vừa rồi hắn gọi các cậu đấy thôi?
Tom có vẻ lúng túng nói:
- Lạ nhỉ? Ai gọi? Gọi bao giờ? Gọi thế nào?
Rồi nó bình tĩnh quay lại phía tôi, hỏi tiếp:
- Mày có nghe thấy ai gọi không?
Dĩ nhiên tôi không thể nào nói khác được và bảo:
- Không, tao chẳng thấy ai gọi cả.
Rồi nó quay lại Jim, tỏ vẻ như kẻ xa lạ, hỏi:
- Có phải anh vừa gọi chúng tôi không?
Jim đáp:
- Không, tôi không gọi gì cả.
- Anh đã gặp chúng tôi bao giờ chưa?
- Chưa ạ.
Tom quay lại, anh da đen lúc này ra vẻ sợ hãi và thất vọng, nó nghiêm giọng nói:
- Tại sao anh lại nghĩ rằng có người gọi?
- Ôi, thưa cậu, lại bọn ma quỷ nó đang ám tôi đấy. Nó cứ quanh quẩn với tôi như thế này thì tôi sợ đến chết thôi. Xin cậu đừng nói cái đó cho ai biết cả, không thì ông Silas lại chửi mắng tôi, ông ấy bảo là không có ma quái gì cả.
Tom cho hắn ta một hào, và bảo đừng sợ, hứa không nói cho ai biết. Lại bảo hắn mua thêm dây mà buộc túm quần áo nữa. Rồi nó quay lại phía Jim nói:
- Không biết chú Silas có định treo cổ tên da đen này lên không. Nếu tao mà bắt được tên da đen nào vô ơn chạy trốn thì tao phải treo cổ lên chứ không tha.
Và trong lúc anh da đen bước ra ngoài cửa để nhìn cho kỹ đồng hào, đưa lên rằng cắn xem có tốt không thì Tom nói thầm vào tai Jim:
- Đừng lộ ra là biết chúng tôi. Đến đêm, nghe thấy tiếng đào đất thì đó là chúng tôi đào đấy. Chúng tôi sẽ đưa anh ra.
Jim chỉ kịp nắm lấy tay chúng tôi mà xiết chặt. Anh da đen kia quay lại, và chúng tôi bảo khi nào hắn cần thì sẽ đến nữa. Hắn nói là hắn mong như thế lắm vì cứ tối đến là bọn ma quái hay tìm đến hắn, cho nên có người ở bên cạnh thì càng đỡ sợ.
- Này Huck, chúng mình ngốc quá. Có thế mà cũng không nghĩ ra. Tao biết Jim ở đâu rồi.
- ở đâu?
- ở trong cái lều phía dưới nhà để tro ấy. Mày không nhớ là cứ đến bữa ăn là thấy có một anh da đen đi vào đó mang theo ít thức ăn là gì?
- Có.
- Mày nghĩ hắn đem cho ai?
- Cho chó.
- Tao cũng tưởng thế. Nhưng mà không phải mang cho chó đâu.
- Tại sao?
- Vì có miếng dưa trong đó.
- Đúng vậy, tao cũng để ý cái đó. Nhưng mà tao nghĩ chó cũng có thể ăn dưa lắm chứ, thành ra chẳng nghi ngờ gì cả.
- Anh da đen lúc vào thì mở khóa, lúc ra lại khóa vào rồi đưa chìa cho chú Phelps.Tao nghĩ là có người. Có khóa tức là có người bị giam. Mà có lý nào ở trong một cái đồn điền nhỏ này lại có đến hai người bị giam, vì tao thấy mọi người đều tốt cả. Đúng là Jim bị giam rồi. Tao nhất định sẽ tim ra Jim. Bây giờ mày tính một kế hoạch để cướp Jim ra, tao cũng nghĩ một kế nữa, rồi chúng mình xem cái nào hơn thì làm.
Thằng Tom quả là cừ. Nếu tôi cũng có một cái đầu như nó thì tôi đã chẳng bị nhà vua và quận công hành hạ bấy lâu nay. Tôi đang nghĩ kế, nhưng chỉ nghĩ loáng thoáng thôi. Một lát sau, Tom hỏi:
- Nghĩ xong chưa?
- Rồi. - Tôi đáp.
- Mày nói xem nào.
Tôi nói:
- Kế của tao là thế này. Chúng mình đi tìm Jim, việc này thì dễ thôi. Đêm mai, tao đi vớt xuồng của tao giấu ở chỗ hòn đảo. Đến đêm, chúng mình ăn cắp chìa khóa của ông Phelps sau khi ông ấy đi ngủ. Rồi chuồn thẳng ra sông, cho Jim lên bè, ngày thì trốn tránh, đêm lại đi, như là tao với Jim vẫn làm trước đây ấy. Như vậy có được không?
- Được không à? Tất nhiên là được nhưng giống như chuột cắn nhau vậy. Kế hoạch gì mà quá đơn giản, chẳng có gì là giật gân li kì. Nếu sau này người ta có bàn tán thì cũng qua loa thôi. Vậy thì chán lắm
Tôi không nói gì, vì tôi cũng không mong gì khác hơn, bởi kế hoạch của nó bao giờ cũng hay nhất. Thật thế. Nó nói về kế hoạch của nó. Nghe xong, tôi thấy phải mười lăm người như tôi mới nghĩ ra được và như thế mới làm cho Jim trở thành một người tự do như tôi. Tôi bằng lòng và chúng tôi lao vào thực hiện ngay. Tôi không cần phải nói ra đây cái kế hoạch đó thế nào, cái đó sẽ còn thay đổi trong khi tiến hành và phải làm thêm vào đó nhiều cái khác nữa.
Có một điều chắc chắn nhất là thằng Tom Sawyer rất hăng hái đi cướp anh da đen kia ra khỏi vòng nô lệ. Điều ấy đối với tôi đã là quá sức tưởng tượng. Đây là một thằng bé đáng kính trọng, được dậy dỗ tử tế, và có một tính khí đặc biệt. Nhưng người trong nhà nó cũng thế. Nó xuất sắc lắm chứ không mụ óc, nó biết cái này cái khác chứ không ngu dốt; nó không tồi tệ, mà lại tốt bụng. Thế mà bây giờ đây nó lại không một chút kiêu ngạo cúi mình làm cái việc đó, một việc sẽ làm cho nó xấu hổ và gia đình nó xấu hổ trước mọi người. Như thế thật là mất thể diện quá, và tôi nghĩ phải bảo cho nó ngay như vậy. Vì là bạn thân của nó nên tôi phải khuyên nó bỏ cái ý nghĩ đó đi, để tự cứu lấy mình. Tôi vừa định nói thì nó đã chặn tôi lại và bảo:
- Mày tưởng tao không biết tao đang làm gì à?
- ừ.
- Tao đã nói là tao giúp mày cướp lại tên da đen đúng không?
- Đúng vậy.
- Thế mày còn định gì nữa?
Nó chỉ nói có thế và tôi cũng chỉ nói thế. Tôi biết nói thêm nữa cũng vô ích vì khi nào nó nói thì nhất định nó sẽ làm. Nhưng tôi vẫn không hiểu tại sao nó lại muốn đâm đầu vào những việc như thế này. Tôi đành cứ để mặc, và chẳng buồn nghĩ ngợi đến cái đó làm gì nữa.
Lúc chúng tôi về đến nhà thì đêm đã khuya và rất yên tĩnh. Chúng tôi lần mò ra cái lều ở phía dưới nhà đổ tro để dò la. Chúng tôi đi qua sân xem đàn chó có sủa ầm ĩ không. Nhưng lũ chó nhận ra chúng tôi, không sủa gì cả. Bước đến cái lều, nhìn kỹ đằng trước và cả hai bên, chúng tôi thấy một cái cửa sổ vuông nho nhỏ, bên ngoài có một miếng ván đóng chặt. Tôi nói:
- Chỗ này được đấy. Cái lỗ này vừa to vừa đủ để cho Jim chui lọt nếu mình tháo được mảnh ván kia ra.
Tom nói:
- Thế thì đơn giản như trở bàn tay. Tao nghĩ chúng mình có thể tìm cách nào khó hơn thế nữa cơ.
- ừ, vậy chúng mình cưa tấm ván đó.
- Như thế cũng tạm được, có vẻ bí mật, gay go. Nhưng tao nghĩ chúng mình có thể tìm cách nào lâu gấp đôi như thế, không việc gì mà vội, để đi xem quanh đây đã.
Giữa cái lều với hàng rào còn có một mái che dài bằng cả căn lều, nhưng nhỏ hẹp hơn, chỉ độ một thước. Cửa đi vào đã khóa chặt. Thằng Tom ra chỗ nhà kho tìm quanh quẩn, đem về một thanh sắt vẫn dùng để nậy nắp hòm. Nó lấy thanh sắt nậy bật một cửa ra. Dây xích rơi xuống. Chúng tôi mở cửa bước vào, rồi đóng cửa lại. Đánh một que diêm lên thấy mái che này chỉ là dựa lưng vào căn lều thôi chứ không có đường thông sang. Bên trong chỉ có mấy cái cuốc xẻng đã mòn. Hết que diêm, chúng tôi bước ra, ghép cái móc cửa sắt trở lại, cửa đóng lại như cũ. Thằng Tom mừng thầm. Nó nói:
- Thế là ổn. Chúng mình sẽ đào lỗ cho hắn ra. Phải mất đến một tuần lễ.
Rồi chúng tôi về buồng. Tôi vào bằng cửa sau, chỉ việc nhấc cái dây da lên là mở được cửa, vì họ không buộc. Nhưng thằng Tom Sawyer cho rằng như vậy là không được ly kỳ lắm, cho nên nó phải trèo cái cột đèn mà lên. Ba lần nó trèo đến nửa chừng lại tụt xuống. Lần thứ ba ngã một cái tưởng vỡ óc, nó định thôi, nhưng sau khi nghĩ một lát, nó lại trèo lần nữa. Lần này thì được.
Sáng hôm sau, chúng tôi dậy sớm đi, đi xuống nhà ở của người da đen để làm quen với anh da đen vẫn đem thức ăn cho Jim. Họ vừa ăn sáng xong xắp sửa ra đồng, còn anh da đen vẫn đến chỗ Jim thì đang xếp bánh thịt với những thứ khác vào một cái nồi sắt. Khi mọi người đã đi thì chìa khóa được mang xuống.
Anh da đen này trông mặt thật hiền lành. Quần áo thì lấy dây buộc túm từng chỗ. Cái đó là để trừ ma quỷ. Hắn nói rằng mấy đêm vừa rồi ma quỷ đến quấy nhiễu hắn tợn lắm, hắn trông thấy nhiều thứ kỳ lạ, nghe thấy đủ các thứ tiếng nói, tiếng động lạ lùng, và hắn không dám tin rằng trong đời hắn từ trước đến nay lại bị ma quỷ quấy nhiễu thế. Hắn nói rất sôi nổi và kể đi kể lại những cái đáng lo sợ ấy, mà quên hẳn rằng bây giờ hắn sắp phải làm gì. Tom hỏi:
- Những thức ăn này để làm gì thế? Cho chó ăn ư?
Anh da đen dần dần hé một nụ cười, và đáp:
- Con chó lạ lắm. Cậu có muốn đi xem không?
- Có chứ
Tôi hích Tom một cái, nói thầm:
- Sao lại giữa ban ngày thế này? Kế hoạch có phải thế đâu?
- Trước không phải thế, nhưng bây giờ phải thế.
Chúng tôi đi ra, nhưng tôi không thích lắm. Lúc bước vào trong lều, chẳng nhìn thấy gì vì tối quá. Nhưng đúng là Jim ở trong đó rồi, Jim trông thấy chúng tôi, gọi ầm lên:
- Ôi, cậu Huck, lại cả cậu Tom đó nữa ư?
Tôi đã biết trước thế nào chuyện này cũng xảy ra. Biết làm sao bây giờ? Anh da đen thốt lên:
- Lạy Chúa, hắn ta biết các cậu ư?
Tom nhìn anh da đen này, vẻ như sửng sốt ngạc nhiên hỏi lại:
- Ai biết chúng tôi?
- Tên da đen này ấy.
- Tôi không biết rõ nữa. Nhưng sao anh lại nghĩ thế?
- Thì vừa rồi hắn gọi các cậu đấy thôi?
Tom có vẻ lúng túng nói:
- Lạ nhỉ? Ai gọi? Gọi bao giờ? Gọi thế nào?
Rồi nó bình tĩnh quay lại phía tôi, hỏi tiếp:
- Mày có nghe thấy ai gọi không?
Dĩ nhiên tôi không thể nào nói khác được và bảo:
- Không, tao chẳng thấy ai gọi cả.
Rồi nó quay lại Jim, tỏ vẻ như kẻ xa lạ, hỏi:
- Có phải anh vừa gọi chúng tôi không?
Jim đáp:
- Không, tôi không gọi gì cả.
- Anh đã gặp chúng tôi bao giờ chưa?
- Chưa ạ.
Tom quay lại, anh da đen lúc này ra vẻ sợ hãi và thất vọng, nó nghiêm giọng nói:
- Tại sao anh lại nghĩ rằng có người gọi?
- Ôi, thưa cậu, lại bọn ma quỷ nó đang ám tôi đấy. Nó cứ quanh quẩn với tôi như thế này thì tôi sợ đến chết thôi. Xin cậu đừng nói cái đó cho ai biết cả, không thì ông Silas lại chửi mắng tôi, ông ấy bảo là không có ma quái gì cả.
Tom cho hắn ta một hào, và bảo đừng sợ, hứa không nói cho ai biết. Lại bảo hắn mua thêm dây mà buộc túm quần áo nữa. Rồi nó quay lại phía Jim nói:
- Không biết chú Silas có định treo cổ tên da đen này lên không. Nếu tao mà bắt được tên da đen nào vô ơn chạy trốn thì tao phải treo cổ lên chứ không tha.
Và trong lúc anh da đen bước ra ngoài cửa để nhìn cho kỹ đồng hào, đưa lên rằng cắn xem có tốt không thì Tom nói thầm vào tai Jim:
- Đừng lộ ra là biết chúng tôi. Đến đêm, nghe thấy tiếng đào đất thì đó là chúng tôi đào đấy. Chúng tôi sẽ đưa anh ra.
Jim chỉ kịp nắm lấy tay chúng tôi mà xiết chặt. Anh da đen kia quay lại, và chúng tôi bảo khi nào hắn cần thì sẽ đến nữa. Hắn nói là hắn mong như thế lắm vì cứ tối đến là bọn ma quái hay tìm đến hắn, cho nên có người ở bên cạnh thì càng đỡ sợ.
