Hôm sau Myra không cần phải giả ốm để khỏi phải xuất hiện vào bữa ăn sáng. Suốt đêm cô ta sốt và đến sáng đầu còn nhức dữ dội hơn, cơn đau nhức càng tăng khi cô ta nhận được chiếc phong bì đựng cái mùi xoa rơi trong phòng giấy của Hoàng thân.
Trong cơn điên rồ và thất vọng mới, cô xé tan chiếc khăn rồi quay lại phía người mẹ với bộ mặt nhăn nhó. Cô ta tuyên bố.
- Tôi muốn biết cái con người xa lạ kia, rồi tôi sẽ trả thù nó với những đau đớn và sự sỉ nhục tàn bạo như chàng bắt tôi phải chịu lúc này.
- Đừng dại dột. Myra ! Việc hôm qua đã đủ rồi đấy.
- Tôi không hối tiếc. Thế là chàng đã thấy tôi yêu chàng đến thế nào, yêu chàng đến phát điên lên.
- Con đã làm ông ấy bực tức, thế thôi. Dù được yêu đến phát điên lên cũng không phải cái mới đối với ông ấy. Nhưng trái lại sự liều lĩnh mà con chứng tỏ bằng việc lẻn vào nơi ở của ông ấy như thế chỉ làm cho ông ấy không ưa con đến cực điểm. Vì việc ấy không phải cái gì khác sự khiếm khuyết lễ nghi.
Myra phát một cử chỉ tức giận :
- Để mặc tôi. Đừng nói với tôi người ấy nữa. Tôi đang cố không nghĩ đến đây.
Nhưng khi mẹ cô trở về sau bữa ăn sáng một lúc cô nóng nảy hỏi :
- Hoàng thân tỏ thái độ thế nào với mẹ ? Chàng có nói gì không khi mẹ chào từ biệt ?
- Không một lời. Chỉ gật đầu chào cộc lốc, cũng chẳng nhìn ta nữa. Thế mà ông ấy lại tỏ vẻ hòa nhã với Ăngdrê, đã mời đến xem sách cổ ở Pêtecbua.
Myra âm thầm nói :
- Chàng có điều gì với chúng ta nhỉ ? Thái độ cố ý gạt chúng ta ra một bên là thế nào ?
- Chỉ có thể tìm một cách giải thích là ông ấy tiếc đã mời chúng ta, cả hai mẹ con, không thể làm cho ta cảm thấy rõ hơn thế nữa.
Myra lắc đầu. Trong thâm tâm cô tin rằng có vấn đề khác. Trong cách cư xử của Hoàng thân đối với Myra trong suốt tuần lễ này, cô thấy hình như có mối ác cảm xen lẫn khinh bỉ vô biên. Nhưng tại sao lại có những cảm nghĩ đó ? Có gì xảy ra giữa Uxagiơ và Vơlaina.
Chưa giải quyết được vấn đề kia và không gặp lại Hoàng thân, Myra rời dinh cơ lộng lẫy chiều hôm ấy cùng với cha mẹ. Buổi tối khi ngồi vào bàn, Vladimia cảm thấy vô cùng hài lòng khi không còn nhìn thấy hai bộ mặt phụ nữ đáng ngại kia.
Tám ngày sau, Ivan Xêmimit, thư ký tin cậy của Hoàng thân đưa đến hai bức thư khi chàng vừa đi săn về. Cả hai đều được ghi bằng bàn tay vụng về của Hôpnich, do ông bị thấp khớp.
Khi có một mình trong phòng, Vladimia mở một bì thư. Bên trong là thư của Lilia.
“Vôlôdia thân yêu, anh mắng em vì em không nói về sức khỏe của em trong hai thư sau. Anh tưởng em ốm ư ? Không đâu, em chỉ cảm thấy hơi mệt, hơi yếu và khí hậu ẩm ướt lạnh lẽo của mùa thu làm em khó chịu. Sau khi bà Fêbiengyêu quý của em mất đi, em hơi bị thiếu máu. Buồn, lo về việc đòi lại quyền của mình mà không thấy khả năng thực hiện trong hoàn cảnh cô đơn và cách biệt của em khi ấy. Đó là những thứ đã hành hạ em dù em cố cưỡng lại. Em còn nghĩ rằng khí hậu Xtanitza rất tốt lành cho em khi còn bé giờ đã không còn như thế nữa. Đấy cũng là ý kiến của thấy thuốc mà Irina mời đến hôm nọ. Tuy vậy, em nghĩ ông ta nói quá đáng khi khuyên em đừng ở đây vào mùa đông. Vả lại em sẽ đi đâu bây giờ nếu lúc này em vẫn ở tình trạng như hiện nay. Em sắp uống mấy thứ thuốc mà ông ấy chỉ định để cho thật khỏe khi vị hôn phu yêu quý của em đến thăm. Ôi, em nóng lòng chờ ngày ấy. Vôlôdia của em ơi, em cảm thấy anh yêu em nhiều biết chừng nào. Còn em, em không thể nói rõ với anh là em yêu quý anh biết bao nhiêu. Chỉ nghĩ đến việc sắp được gặp anh là em sung sướng đến nỗi tất cả mệt nhọc không còn nữa. Cha em rời Vơlaina rồi, anh nói thế phải không ? Em buồn rầu nghĩ ràng ông chắc khổ sở vì người đàn bà kia…”
Đọc đến đây, nét mặt Vladimia lộ vẻ lo lắng, chàng dừng lại và mở phong thư kia, đấy là thư của Hôpnich.
“Kính xin Điện hạ tha lỗi cho tôi vì đã dám viết thư cho Điện hạ, người gác rừng già viết –Nhưng cần phải nói đến sức khoẻ của tiểu thư Lilia Andrêepna. Tôi được rõ tiểu thư cũng có nói phần nào với Điện hạ. Tôi phải xin nói thêm điều mà thầy thuốc nói riêng với tôi: “cô này có thể lực rất tốt nhưng đang bị thiếu máu nặng. Vì cô đuối sức, khí hậu khắc nghiệt của Xtanitza trong mùa thu và mùa đông có thể đưa đến nhiều nguy hiểm.
Đây là điều tôi phải thưa với Điện hạ rõ trước hết. Rồi còn một việc khác…
Tiếng đồn lan khắp vùng rằng khi ở Xtanitza, Điện hạ đến nhà tôi hàng ngày để thăm Lilia Andrêepna và ngài viết thư cho cô để theo điạ chỉ của tôi. Hình như họ cũng thấy cả thư Jrana hay tôi bỏ ở hòm thư bưu điện để gởi cho người thư ký của Điện hạ. Tôi biết như thế do một người quen của tôi nói, đó là Ăngdrê Mikhailôvit Đônep, một anh chàng ghét lời dèm pha và chỉ nói khi biết rõ sự việc. Rõ ràng là việc trao đỗi thư từ cứ cho là giữa tôi và người trong dinh Điện hạ có vẻ lạ kỳ. Nhưng nếu người nhân viện bưu điện không mắc lỗi ba hoa thì hiển nhiên không ai biết cả.
Tóm lại người ta dèm pha bá tước tiểu thư của chúng tôi về quan hệ của tiểu thư và Điện hạ.
Chúng tôi không nói gì với tiểu thư về việc ấy, tất nhiên là thế. Nhưng tôi cho rằng tiểu thư có thầy điều gì đó và đau khổ, tội nghiệp cho cô gái nhân từ của chúng tôi.”
Đọc đến đây, Vladimia nhíu mày, ném bức thư xuống bàn. Chàng nói gầm trong miệng
- Ồ, chúng sẽ phải trả giá như thế nào. Những kẻ tung ra những lời nói xấu kia. Trước hết là sự lộ chuyện của bưu điện.
Sau khi viết một lá thư ngắn cho một viên chức cao cấp của bưu điện, Vladimia viết cho Hôpnich.
“Lão báo cho ta biết là tốt. Hãy điều tra để biết rõ kẽ phạm lỗi. Còn ta, ta sẽ tìm cách chấn chỉnh lại tình hình ấy. “
Chàng dừng lại và trầm ngâm suy nghĩ.
- Chấn chỉnh lại ? Làm thế nào đây ? Nếu chàng công bố lễ đính hôn và đề cập đến chuyện hôn nhân giữa quý tộc - bình dân, khả năng duy nhất trong lúc này, khi nàng chưa phục hồi tên thật. Chàng sẽ làm cho người ta chú ý đến nàng, nhất là sự chú ý của Ixmen và Myra.
Chàng nhớ lại một hôm chàng đã nói trước mặt họ nhân việc kết hôn mới đây của một đại công tước, rằng không bao giờ, dù lý do gì chàng cũng không đồng ý kết hôn không môn đang hộ đối, vì không thể để các con mình không chính thức là những người kế tiếp dòng dõi.
“- vả lại tôi không ở phía những người kết hôn không xứng đáng” - chàng đã nói.
Nếu sau lời tuyên bố như thế, chàng lại cưới Lilia trong vị trí một người dân bình thường, cô Nađôpulô kia tinh vi và xảo quyệt có thoáng thấy điều bí ẩn nào đó và đi đến nghi ngờ sự thật không ?
Dù rất tự chủ trong cảm xúc của mình, Vladimia vẫn để lộ rõ thái độ lơ đễnh, lạnh nhạt với tất cả những gì chung quanh để khách nhận thấy, vì họ luôn chú ý đến tính tình của chàng. Sự tồn tại một bức chân dung phụ nữ đầu tiên được đặt trên bàn giấy của Hoàng thân, lúc này đã được mọi người biết đến do sự chu đáo của bà bá tước Xănggô. Những dấu hiệu đa dạng ấy, ở một người như chàng có thể là dấu hiệu của một niềm say mê lớn. Nữ Hoàng thân Alêchxăng drin cũng nhận xét như thế khi người tì nữ của cụ nói với cụ chi tiết mà cụ chưa hề biết, bởi vì cụ chưa hề đến chỗ cháu khi không có lý do. Vì thái độ trịnh trọng lạnh lùng của cháu cụ không khuyến khích các quan hệ quá thân mật.
Sự phát hiện này làm cụ rất khó chịu. Cụ hết sức mong ước Vladimia sau naỳ sẽ cưới người em họ là Đại công tước tiểu thư An xinh đẹp, rất thông minh và rất yêu chàng. Chàng chưa nói gì về dự kiến hôn nhân ấy, nhưng từ chối không chịu nói đến việc ấy trước 2- 3 năm nữa.
- An sẽ 20 tuổi, lúc ấy chúng ta sẽ bàn sau – chàng nói giọng dứt khoát không để ai van nài.
Nữ Hoàng thân không thốt một lời nào. Nhưng cụ vẫn giữ nhiều hy vọng là dự dự kiện của mình sẽ thành sự thật. Vì cụ biết Vladimia tuy không có tình yêu với công tước tiểu thư nhưng chàng thấy rõ giá trị của sắc đẹp, vẻ thanh lịch và trí tuệ mẫn thiệp của nàng, cụ cũng không phải không biết cho đến lúc ấy chỉ có những tình cảm ngẫu hứng diễn ra trong cuộc sống của cháu cụ. Nhưng lần này căn cứ vào bề ngoài, đây là sự gắng bó thực sự. Người cháu ấy có định làm trở ngại cuộc hôn hnân được mong ước kia không ?
Một buồi sáng, nữ Hoàng thân gặp Vladimia ở đại tiền sảnh của lâu đài, chàng vừa cưỡi ngựa đi chơi với mấy người khách trở về. Cụ đáp lại lời chào của họ và chìa tay ra cho cháu, chàng cúi xuống hôn nhẹ lên tay bà.
- Bà vừa nhận được một bức thư đáng mến của An, em họ cháu. Vôlôdia ạ. Cô ấy thay mặt toàn gia đình hỏi cháu có vui lòng đến chơi nhà họ ít lâu vào tháng sau không ?
- Tất nhiên là không rồi. Bà trả lời với cô ấy rằng cháu rất tiếc không nhận lời mời được. Thời gian của cháu đã có dự định trước rồi.
Trái với thói quen của cụ, nữ Hoàng thân nài thêm:
-Vôlôdia thân yêu, vậy thì 8 ngày thôi chẳng hạn.
- Không thể được. Vả lại cháu sắp rời Vơlaina trong vài ngày nữa. Bà sẽ tiếp tục làm vinh dự cho các vị khách của chúng ta đến khi họ đi bà nhỉ.
- Rời Vơlaina ? Nhưng cháu không trở lại à ?
- Có lẽ là không.
Sau câu trả lời vắn tắt ấy, Vladimia rẽ vào hành lang đi đến nơi chàng ở, để lại nữ Hoàng thân sửng sốt với lời báo chuyến đi ấy, dù cụ đã quen thuộc với những quyết định thất thường của cháu cụ.
Hoàng thân đâm chiêu bước vào bàn giấy và bấm chuông gọi người thư ký ngay. Đã ba ngày rồi chàng không có thư của Lilia và bắt đầu lo.
Nhưng Ivan Xêminit đem đến hai bức thư từ Xtanitza, một của Lilia rất ngắn, một tờ thôi và một của ông già gác rừng.
Lilia viết
“Vôlôdia yêu quý vô cùng yêu quý của em.
Em vừa có một nỗi buồn lớn. Bác Irina tốt bụng, tội nghiệp của em đã chết đột ngột vì chứng ứ huyết hôm kia. Bác ấy chỉ có thời gian để nói: “lạy chúa, xin hãy thương xót con !”. Hôm nay Nicola Xtêpanovit đưa bác ấy đến chỗ an nghĩ cuối cùng. Còn em thì không đi được vì lên cơn sốt nên phải nằm nhà. Đó là do xúc động, mệt mỏi. Nghỉ ngơi sẽ chóng khỏi thôi. Rồi em nghĩ đến sắp được gặp anh, Vôlôdia của em, thế là chỉ ý nghĩ ấy cũng đủ làm em dễ chịu biết bao. Bác Hốpnich đáng thương u mê đi vì sự bất hạnh ấy. Irina cực tốt và tận tụy biết chừng nào.
Tha lỗi cho em, người bạn thân thiết, vị hôn phu của em, vì hôm nay viết cho anh ít. Nhưng em mệt quá ! Ngày mai có thể em sẽ mạnh mẽ hơn. Hơn bao giờ thế Lilia của anh ẩn náo trong tình yêu thương của anh…”
- Tội nghiệp cô bé của tôi. – Vladimia nghĩ - Ốm, chỉ có một mình, ở tận đấy! Mình phải đi ngay đến với nàng.
Chàng mở vội bức thư của Hôpnich. Lão báo cho chàng biết Lilia đang ốm lại bị choáng một cách đau đớn vì cái chết của Irina.
“Thầy thuốc tôi mời đến – ông lão gái rừng già viết thêm - nhắc lại rằng tiểu thư sẽ chóng mạnh miễn là thay đổi khí hậu, có bên mình sự chăm nom và thương mến. Tôi dám nói rằng tiểu thư không bị thiếu thốn những thư ấy ở đây. Nhưng chỗ ở của chúng tôi quá nghèo nàn, thiếu tiện nghi và nhất là bá tước tiểu thư thân mến, sau khi bà Fabieng chết, cứ ngấm ngầm băn khoăn cho tương lai. Bây giờ về điều ấy, tiểu thư yên tâm hơn vì trông cậy hoàn toàn vào Điện hạ. Nhưng còn cái mà tôi đã thưa với Điện hạ trong thư trước, Lilia andrêpna đã bị sĩ nhục về vấn đề này…”
Hoàng thân thình lình nổi giận
- Sỉ nhục nàng, Lilia của ta ư ? Kẻ nào dù là đàn ông hay đàn bà, dám làm thế cũng sẽ phải trả giá đắt.
"”Tôi cho rằng những kẽ tạo ra những lời đồn đại vu khống ấy có thể tìm được dễ dàng” - Hôpnich tiếp tục.
Vladima ngừng đọc, bực bội nghĩ
- Lão già ngu xuẩn ấy không nói tên. Nhưng ta cũng đoán được. Suy nghĩ về việc này ta rất nghi đứa con gái Xtrêtnôp và cả hắn nữa, cái mặt xảo trá của hắn không nói lên đuợc điều gì có giá trị. Chắc chúng đã rình, khi ta đến ngôi nhà gác rừng. Nếu ta đoán trúng…
Chàng dựa khuỷu tay vào bàn và suy nghĩ rất lâu, hai mắt đăm đăm nhìn bức ảnh, ở đấy Lilia đang mỉm cười. Đã mấy hôm rồi, chàng gần như quyết định bí mật kết hôn trong khi chờ giải quyết vị trí xã hội của bá tước tiểu thư Xêminkhốp. Nhưng bức thư vừa nhận được chỉ làm cho chàng vội vã quyết định về vấn đề này hơn.
Thật thế, chàng không tự giấu mình rằng những việc ấy sẽ đưa đến những trở ngại gì, đó là vị trí chưa minh bạch của Lilia trong hoàn cảnh này. Nhưng về mặt khác, chàng có thể che chở cho Lilia an toàn hơn, khi cưới cô, chàng có quyền sống bên cạnh cô. Rồi với tình hình sức khỏe như thế, để cô ở một mình với Hôpnich trong ngôi nhà gác rừng buồn bã và nghèo nàn ấy tuyệt đối không thể được. Thầy thuốc nói cô cần sự chăm sóc và tình cảm. Tìm những thứ ấy ở đâu hơn ở người mà cô là tình yêu duy nhất và người sẽ tạo cho cô một cuộc sống khác hẳn.
Sau cùng là một lý do khác rất mạnh gây trọng lượng cho quyết định của Vladimia. Câu ngạn ngữ “xa mặt cách lòng” đối với chàng không thể là sự thực. Hình ảnh Lilia luôn trong tâm trí chàng ngày càng trở nên thân yêu hơn, vì vốn quen thực hiện ý muốn mình không chậm trễ, chàng khó lòng chờ đợi, có thể là lâu hơn. Cần thiết là phải thừa nhận cô gái là nữ Bá tước Êlidabet Xêminkhốp. Chàng muốn nàng là của mình ngay trong thời gian này.
Nhưng muốn thế thì phải tiến hành những biện pháp cần thiết. Chính vì mục đích ấy mà sau khi viết thư cho vị hôn thê của mình để báo tin sắp đến, chàng đã cho gọi Vôglin, người quản gia trưởng.
Rất vắn tắt chàng giải thích cho người giúp việc tận tụy và kín đáo điều chàng cần ở ông ta. – Ta sắp bí mật kết hôn với một tiểu thư thuộc gia đình quý tộc cao nhưng có lý do nghiêm trọng buộc phải tạm thời giữ kín tên họ. Sau khi làm lễ cưới ở nhà thờ, ta sẽ đưa nàng sang miền nam nước Pháp. Ở đấy ta muốn sống ẩn danh trong thời gian đầu của cuộc hôn nhân. Sáng mai ông sẽ đi tìm cho chúng ta một ngôi nhà ở gần Canne hay Nice, nhưng ngoài thành phố. Ở vị trí thật cách biệt như vậy sẽ tránh được tò mò. Ta không có chỉ dẫn gì khác cho ông về vấn đề này, vì ông biết rõ sở thích của ta và ta biết mọi sự sẽ tốt đẹp.
- Tôi sẽ làm hết khả năng mình để Điện hạ được hài lòng.
- Chọn những người hầu trong số kín miệng nhất. Với những người kề cận chúng ta, ông cho họ biết mối quan hệ hợp pháp giữa Lilia Angdrêpna và ta. Nhưng báo cho họ biết ta muốn họ kín miệng về vấn đề này. Chỉ bép xép một tí cũng sẽ bị trừng phạt đến mức mà kẻ pham lỗi sẽ giữ kỷ niệm suốt đời. Vả lại họ cũng biết ta đã phạt những kẽ lắm môi mép như thế nào rồi, nhưng ông cứ nhắc lại cho họ thật rõ ràng. Vì có khả năng ở chỗ này hay chỗ khác có người tìm cách làm cho họ nói đấy.
- Điện hạ đừng lo ngại gì cả. Họ sẽ được báo trước.
- Bây giờ đến vấn đề khác. Ta muốn có áo cưới và khăn choàng cưới của mẹ ta. Ông biết những thứ ấy cất ở đấu không ?
- Có thể ở Pêtecbua, thưa Điện hạ. Chắc Xtêpanich Pêtrôepna phải biết.
- Lát nữa bảo bác ấy đến đây, ta sẽ hỏi bác ấy. Còn việc kiểm tra sổ sách của người quản lý ở Xtanitza thế nào, nói cho ta biết ?
- Tôi giao việc ấy cho Misen maccôp. Anh ta chưa gửi báo cáo đến. Nhưng thời gian anh ấy cần cho việc ấy sắp hết.
- Cho người đến ngay chỗ hắn. Ta cần báo cáo ấy trong khoản 2-3 ngày nữa.
Đến đây Hoàng thân cho người quản gia lui ra. Người này rất sửng sốt vì điều vừa nghe thấy.
Vladimia đặt kế hoạch nhanh chóng. Hôm sau chàng sẽ đi Pêtecbua, sẽ cho Joren theo lời chỉ dẫn của Xtrêpanida, người trông coi quần áo… đi lấy đồ trang sức ngày cưới của nữ Hoàng thân mari đã quá cố, mẹ của chàng. Chàng muốn thấy Lilia mặc đồ ấy. Rồi chàng đi Xtanitza, khi vị hôn thê của chàng khá thêm một chút chàng sẽ tổ chức lễ cưới. Sau đó hai người sẽ đi Pháp.
Còn lại vấn đề là ngươì làm chứng. Người thư ký sẽ là một, còn người kia, Vladimia đã chọn sẳn đấy là đại tá Korf mà chàng biết là người kín đáo không ai lay chuyển được.
Nhìn bức chân dung của Lilia, chàng mỉm cười thì thầm :
- Sắp rồi, chú nai xinh đẹp ơi, em sẽ chỉ là của anh, và anh sẽ làm cho em sung sướng em sẽ thấy.
Trong cơn điên rồ và thất vọng mới, cô xé tan chiếc khăn rồi quay lại phía người mẹ với bộ mặt nhăn nhó. Cô ta tuyên bố.
- Tôi muốn biết cái con người xa lạ kia, rồi tôi sẽ trả thù nó với những đau đớn và sự sỉ nhục tàn bạo như chàng bắt tôi phải chịu lúc này.
- Đừng dại dột. Myra ! Việc hôm qua đã đủ rồi đấy.
- Tôi không hối tiếc. Thế là chàng đã thấy tôi yêu chàng đến thế nào, yêu chàng đến phát điên lên.
- Con đã làm ông ấy bực tức, thế thôi. Dù được yêu đến phát điên lên cũng không phải cái mới đối với ông ấy. Nhưng trái lại sự liều lĩnh mà con chứng tỏ bằng việc lẻn vào nơi ở của ông ấy như thế chỉ làm cho ông ấy không ưa con đến cực điểm. Vì việc ấy không phải cái gì khác sự khiếm khuyết lễ nghi.
Myra phát một cử chỉ tức giận :
- Để mặc tôi. Đừng nói với tôi người ấy nữa. Tôi đang cố không nghĩ đến đây.
Nhưng khi mẹ cô trở về sau bữa ăn sáng một lúc cô nóng nảy hỏi :
- Hoàng thân tỏ thái độ thế nào với mẹ ? Chàng có nói gì không khi mẹ chào từ biệt ?
- Không một lời. Chỉ gật đầu chào cộc lốc, cũng chẳng nhìn ta nữa. Thế mà ông ấy lại tỏ vẻ hòa nhã với Ăngdrê, đã mời đến xem sách cổ ở Pêtecbua.
Myra âm thầm nói :
- Chàng có điều gì với chúng ta nhỉ ? Thái độ cố ý gạt chúng ta ra một bên là thế nào ?
- Chỉ có thể tìm một cách giải thích là ông ấy tiếc đã mời chúng ta, cả hai mẹ con, không thể làm cho ta cảm thấy rõ hơn thế nữa.
Myra lắc đầu. Trong thâm tâm cô tin rằng có vấn đề khác. Trong cách cư xử của Hoàng thân đối với Myra trong suốt tuần lễ này, cô thấy hình như có mối ác cảm xen lẫn khinh bỉ vô biên. Nhưng tại sao lại có những cảm nghĩ đó ? Có gì xảy ra giữa Uxagiơ và Vơlaina.
Chưa giải quyết được vấn đề kia và không gặp lại Hoàng thân, Myra rời dinh cơ lộng lẫy chiều hôm ấy cùng với cha mẹ. Buổi tối khi ngồi vào bàn, Vladimia cảm thấy vô cùng hài lòng khi không còn nhìn thấy hai bộ mặt phụ nữ đáng ngại kia.
Tám ngày sau, Ivan Xêmimit, thư ký tin cậy của Hoàng thân đưa đến hai bức thư khi chàng vừa đi săn về. Cả hai đều được ghi bằng bàn tay vụng về của Hôpnich, do ông bị thấp khớp.
Khi có một mình trong phòng, Vladimia mở một bì thư. Bên trong là thư của Lilia.
“Vôlôdia thân yêu, anh mắng em vì em không nói về sức khỏe của em trong hai thư sau. Anh tưởng em ốm ư ? Không đâu, em chỉ cảm thấy hơi mệt, hơi yếu và khí hậu ẩm ướt lạnh lẽo của mùa thu làm em khó chịu. Sau khi bà Fêbiengyêu quý của em mất đi, em hơi bị thiếu máu. Buồn, lo về việc đòi lại quyền của mình mà không thấy khả năng thực hiện trong hoàn cảnh cô đơn và cách biệt của em khi ấy. Đó là những thứ đã hành hạ em dù em cố cưỡng lại. Em còn nghĩ rằng khí hậu Xtanitza rất tốt lành cho em khi còn bé giờ đã không còn như thế nữa. Đấy cũng là ý kiến của thấy thuốc mà Irina mời đến hôm nọ. Tuy vậy, em nghĩ ông ta nói quá đáng khi khuyên em đừng ở đây vào mùa đông. Vả lại em sẽ đi đâu bây giờ nếu lúc này em vẫn ở tình trạng như hiện nay. Em sắp uống mấy thứ thuốc mà ông ấy chỉ định để cho thật khỏe khi vị hôn phu yêu quý của em đến thăm. Ôi, em nóng lòng chờ ngày ấy. Vôlôdia của em ơi, em cảm thấy anh yêu em nhiều biết chừng nào. Còn em, em không thể nói rõ với anh là em yêu quý anh biết bao nhiêu. Chỉ nghĩ đến việc sắp được gặp anh là em sung sướng đến nỗi tất cả mệt nhọc không còn nữa. Cha em rời Vơlaina rồi, anh nói thế phải không ? Em buồn rầu nghĩ ràng ông chắc khổ sở vì người đàn bà kia…”
Đọc đến đây, nét mặt Vladimia lộ vẻ lo lắng, chàng dừng lại và mở phong thư kia, đấy là thư của Hôpnich.
“Kính xin Điện hạ tha lỗi cho tôi vì đã dám viết thư cho Điện hạ, người gác rừng già viết –Nhưng cần phải nói đến sức khoẻ của tiểu thư Lilia Andrêepna. Tôi được rõ tiểu thư cũng có nói phần nào với Điện hạ. Tôi phải xin nói thêm điều mà thầy thuốc nói riêng với tôi: “cô này có thể lực rất tốt nhưng đang bị thiếu máu nặng. Vì cô đuối sức, khí hậu khắc nghiệt của Xtanitza trong mùa thu và mùa đông có thể đưa đến nhiều nguy hiểm.
Đây là điều tôi phải thưa với Điện hạ rõ trước hết. Rồi còn một việc khác…
Tiếng đồn lan khắp vùng rằng khi ở Xtanitza, Điện hạ đến nhà tôi hàng ngày để thăm Lilia Andrêepna và ngài viết thư cho cô để theo điạ chỉ của tôi. Hình như họ cũng thấy cả thư Jrana hay tôi bỏ ở hòm thư bưu điện để gởi cho người thư ký của Điện hạ. Tôi biết như thế do một người quen của tôi nói, đó là Ăngdrê Mikhailôvit Đônep, một anh chàng ghét lời dèm pha và chỉ nói khi biết rõ sự việc. Rõ ràng là việc trao đỗi thư từ cứ cho là giữa tôi và người trong dinh Điện hạ có vẻ lạ kỳ. Nhưng nếu người nhân viện bưu điện không mắc lỗi ba hoa thì hiển nhiên không ai biết cả.
Tóm lại người ta dèm pha bá tước tiểu thư của chúng tôi về quan hệ của tiểu thư và Điện hạ.
Chúng tôi không nói gì với tiểu thư về việc ấy, tất nhiên là thế. Nhưng tôi cho rằng tiểu thư có thầy điều gì đó và đau khổ, tội nghiệp cho cô gái nhân từ của chúng tôi.”
Đọc đến đây, Vladimia nhíu mày, ném bức thư xuống bàn. Chàng nói gầm trong miệng
- Ồ, chúng sẽ phải trả giá như thế nào. Những kẻ tung ra những lời nói xấu kia. Trước hết là sự lộ chuyện của bưu điện.
Sau khi viết một lá thư ngắn cho một viên chức cao cấp của bưu điện, Vladimia viết cho Hôpnich.
“Lão báo cho ta biết là tốt. Hãy điều tra để biết rõ kẽ phạm lỗi. Còn ta, ta sẽ tìm cách chấn chỉnh lại tình hình ấy. “
Chàng dừng lại và trầm ngâm suy nghĩ.
- Chấn chỉnh lại ? Làm thế nào đây ? Nếu chàng công bố lễ đính hôn và đề cập đến chuyện hôn nhân giữa quý tộc - bình dân, khả năng duy nhất trong lúc này, khi nàng chưa phục hồi tên thật. Chàng sẽ làm cho người ta chú ý đến nàng, nhất là sự chú ý của Ixmen và Myra.
Chàng nhớ lại một hôm chàng đã nói trước mặt họ nhân việc kết hôn mới đây của một đại công tước, rằng không bao giờ, dù lý do gì chàng cũng không đồng ý kết hôn không môn đang hộ đối, vì không thể để các con mình không chính thức là những người kế tiếp dòng dõi.
“- vả lại tôi không ở phía những người kết hôn không xứng đáng” - chàng đã nói.
Nếu sau lời tuyên bố như thế, chàng lại cưới Lilia trong vị trí một người dân bình thường, cô Nađôpulô kia tinh vi và xảo quyệt có thoáng thấy điều bí ẩn nào đó và đi đến nghi ngờ sự thật không ?
Dù rất tự chủ trong cảm xúc của mình, Vladimia vẫn để lộ rõ thái độ lơ đễnh, lạnh nhạt với tất cả những gì chung quanh để khách nhận thấy, vì họ luôn chú ý đến tính tình của chàng. Sự tồn tại một bức chân dung phụ nữ đầu tiên được đặt trên bàn giấy của Hoàng thân, lúc này đã được mọi người biết đến do sự chu đáo của bà bá tước Xănggô. Những dấu hiệu đa dạng ấy, ở một người như chàng có thể là dấu hiệu của một niềm say mê lớn. Nữ Hoàng thân Alêchxăng drin cũng nhận xét như thế khi người tì nữ của cụ nói với cụ chi tiết mà cụ chưa hề biết, bởi vì cụ chưa hề đến chỗ cháu khi không có lý do. Vì thái độ trịnh trọng lạnh lùng của cháu cụ không khuyến khích các quan hệ quá thân mật.
Sự phát hiện này làm cụ rất khó chịu. Cụ hết sức mong ước Vladimia sau naỳ sẽ cưới người em họ là Đại công tước tiểu thư An xinh đẹp, rất thông minh và rất yêu chàng. Chàng chưa nói gì về dự kiến hôn nhân ấy, nhưng từ chối không chịu nói đến việc ấy trước 2- 3 năm nữa.
- An sẽ 20 tuổi, lúc ấy chúng ta sẽ bàn sau – chàng nói giọng dứt khoát không để ai van nài.
Nữ Hoàng thân không thốt một lời nào. Nhưng cụ vẫn giữ nhiều hy vọng là dự dự kiện của mình sẽ thành sự thật. Vì cụ biết Vladimia tuy không có tình yêu với công tước tiểu thư nhưng chàng thấy rõ giá trị của sắc đẹp, vẻ thanh lịch và trí tuệ mẫn thiệp của nàng, cụ cũng không phải không biết cho đến lúc ấy chỉ có những tình cảm ngẫu hứng diễn ra trong cuộc sống của cháu cụ. Nhưng lần này căn cứ vào bề ngoài, đây là sự gắng bó thực sự. Người cháu ấy có định làm trở ngại cuộc hôn hnân được mong ước kia không ?
Một buồi sáng, nữ Hoàng thân gặp Vladimia ở đại tiền sảnh của lâu đài, chàng vừa cưỡi ngựa đi chơi với mấy người khách trở về. Cụ đáp lại lời chào của họ và chìa tay ra cho cháu, chàng cúi xuống hôn nhẹ lên tay bà.
- Bà vừa nhận được một bức thư đáng mến của An, em họ cháu. Vôlôdia ạ. Cô ấy thay mặt toàn gia đình hỏi cháu có vui lòng đến chơi nhà họ ít lâu vào tháng sau không ?
- Tất nhiên là không rồi. Bà trả lời với cô ấy rằng cháu rất tiếc không nhận lời mời được. Thời gian của cháu đã có dự định trước rồi.
Trái với thói quen của cụ, nữ Hoàng thân nài thêm:
-Vôlôdia thân yêu, vậy thì 8 ngày thôi chẳng hạn.
- Không thể được. Vả lại cháu sắp rời Vơlaina trong vài ngày nữa. Bà sẽ tiếp tục làm vinh dự cho các vị khách của chúng ta đến khi họ đi bà nhỉ.
- Rời Vơlaina ? Nhưng cháu không trở lại à ?
- Có lẽ là không.
Sau câu trả lời vắn tắt ấy, Vladimia rẽ vào hành lang đi đến nơi chàng ở, để lại nữ Hoàng thân sửng sốt với lời báo chuyến đi ấy, dù cụ đã quen thuộc với những quyết định thất thường của cháu cụ.
Hoàng thân đâm chiêu bước vào bàn giấy và bấm chuông gọi người thư ký ngay. Đã ba ngày rồi chàng không có thư của Lilia và bắt đầu lo.
Nhưng Ivan Xêminit đem đến hai bức thư từ Xtanitza, một của Lilia rất ngắn, một tờ thôi và một của ông già gác rừng.
Lilia viết
“Vôlôdia yêu quý vô cùng yêu quý của em.
Em vừa có một nỗi buồn lớn. Bác Irina tốt bụng, tội nghiệp của em đã chết đột ngột vì chứng ứ huyết hôm kia. Bác ấy chỉ có thời gian để nói: “lạy chúa, xin hãy thương xót con !”. Hôm nay Nicola Xtêpanovit đưa bác ấy đến chỗ an nghĩ cuối cùng. Còn em thì không đi được vì lên cơn sốt nên phải nằm nhà. Đó là do xúc động, mệt mỏi. Nghỉ ngơi sẽ chóng khỏi thôi. Rồi em nghĩ đến sắp được gặp anh, Vôlôdia của em, thế là chỉ ý nghĩ ấy cũng đủ làm em dễ chịu biết bao. Bác Hốpnich đáng thương u mê đi vì sự bất hạnh ấy. Irina cực tốt và tận tụy biết chừng nào.
Tha lỗi cho em, người bạn thân thiết, vị hôn phu của em, vì hôm nay viết cho anh ít. Nhưng em mệt quá ! Ngày mai có thể em sẽ mạnh mẽ hơn. Hơn bao giờ thế Lilia của anh ẩn náo trong tình yêu thương của anh…”
- Tội nghiệp cô bé của tôi. – Vladimia nghĩ - Ốm, chỉ có một mình, ở tận đấy! Mình phải đi ngay đến với nàng.
Chàng mở vội bức thư của Hôpnich. Lão báo cho chàng biết Lilia đang ốm lại bị choáng một cách đau đớn vì cái chết của Irina.
“Thầy thuốc tôi mời đến – ông lão gái rừng già viết thêm - nhắc lại rằng tiểu thư sẽ chóng mạnh miễn là thay đổi khí hậu, có bên mình sự chăm nom và thương mến. Tôi dám nói rằng tiểu thư không bị thiếu thốn những thư ấy ở đây. Nhưng chỗ ở của chúng tôi quá nghèo nàn, thiếu tiện nghi và nhất là bá tước tiểu thư thân mến, sau khi bà Fabieng chết, cứ ngấm ngầm băn khoăn cho tương lai. Bây giờ về điều ấy, tiểu thư yên tâm hơn vì trông cậy hoàn toàn vào Điện hạ. Nhưng còn cái mà tôi đã thưa với Điện hạ trong thư trước, Lilia andrêpna đã bị sĩ nhục về vấn đề này…”
Hoàng thân thình lình nổi giận
- Sỉ nhục nàng, Lilia của ta ư ? Kẻ nào dù là đàn ông hay đàn bà, dám làm thế cũng sẽ phải trả giá đắt.
"”Tôi cho rằng những kẽ tạo ra những lời đồn đại vu khống ấy có thể tìm được dễ dàng” - Hôpnich tiếp tục.
Vladima ngừng đọc, bực bội nghĩ
- Lão già ngu xuẩn ấy không nói tên. Nhưng ta cũng đoán được. Suy nghĩ về việc này ta rất nghi đứa con gái Xtrêtnôp và cả hắn nữa, cái mặt xảo trá của hắn không nói lên đuợc điều gì có giá trị. Chắc chúng đã rình, khi ta đến ngôi nhà gác rừng. Nếu ta đoán trúng…
Chàng dựa khuỷu tay vào bàn và suy nghĩ rất lâu, hai mắt đăm đăm nhìn bức ảnh, ở đấy Lilia đang mỉm cười. Đã mấy hôm rồi, chàng gần như quyết định bí mật kết hôn trong khi chờ giải quyết vị trí xã hội của bá tước tiểu thư Xêminkhốp. Nhưng bức thư vừa nhận được chỉ làm cho chàng vội vã quyết định về vấn đề này hơn.
Thật thế, chàng không tự giấu mình rằng những việc ấy sẽ đưa đến những trở ngại gì, đó là vị trí chưa minh bạch của Lilia trong hoàn cảnh này. Nhưng về mặt khác, chàng có thể che chở cho Lilia an toàn hơn, khi cưới cô, chàng có quyền sống bên cạnh cô. Rồi với tình hình sức khỏe như thế, để cô ở một mình với Hôpnich trong ngôi nhà gác rừng buồn bã và nghèo nàn ấy tuyệt đối không thể được. Thầy thuốc nói cô cần sự chăm sóc và tình cảm. Tìm những thứ ấy ở đâu hơn ở người mà cô là tình yêu duy nhất và người sẽ tạo cho cô một cuộc sống khác hẳn.
Sau cùng là một lý do khác rất mạnh gây trọng lượng cho quyết định của Vladimia. Câu ngạn ngữ “xa mặt cách lòng” đối với chàng không thể là sự thực. Hình ảnh Lilia luôn trong tâm trí chàng ngày càng trở nên thân yêu hơn, vì vốn quen thực hiện ý muốn mình không chậm trễ, chàng khó lòng chờ đợi, có thể là lâu hơn. Cần thiết là phải thừa nhận cô gái là nữ Bá tước Êlidabet Xêminkhốp. Chàng muốn nàng là của mình ngay trong thời gian này.
Nhưng muốn thế thì phải tiến hành những biện pháp cần thiết. Chính vì mục đích ấy mà sau khi viết thư cho vị hôn thê của mình để báo tin sắp đến, chàng đã cho gọi Vôglin, người quản gia trưởng.
Rất vắn tắt chàng giải thích cho người giúp việc tận tụy và kín đáo điều chàng cần ở ông ta. – Ta sắp bí mật kết hôn với một tiểu thư thuộc gia đình quý tộc cao nhưng có lý do nghiêm trọng buộc phải tạm thời giữ kín tên họ. Sau khi làm lễ cưới ở nhà thờ, ta sẽ đưa nàng sang miền nam nước Pháp. Ở đấy ta muốn sống ẩn danh trong thời gian đầu của cuộc hôn nhân. Sáng mai ông sẽ đi tìm cho chúng ta một ngôi nhà ở gần Canne hay Nice, nhưng ngoài thành phố. Ở vị trí thật cách biệt như vậy sẽ tránh được tò mò. Ta không có chỉ dẫn gì khác cho ông về vấn đề này, vì ông biết rõ sở thích của ta và ta biết mọi sự sẽ tốt đẹp.
- Tôi sẽ làm hết khả năng mình để Điện hạ được hài lòng.
- Chọn những người hầu trong số kín miệng nhất. Với những người kề cận chúng ta, ông cho họ biết mối quan hệ hợp pháp giữa Lilia Angdrêpna và ta. Nhưng báo cho họ biết ta muốn họ kín miệng về vấn đề này. Chỉ bép xép một tí cũng sẽ bị trừng phạt đến mức mà kẻ pham lỗi sẽ giữ kỷ niệm suốt đời. Vả lại họ cũng biết ta đã phạt những kẽ lắm môi mép như thế nào rồi, nhưng ông cứ nhắc lại cho họ thật rõ ràng. Vì có khả năng ở chỗ này hay chỗ khác có người tìm cách làm cho họ nói đấy.
- Điện hạ đừng lo ngại gì cả. Họ sẽ được báo trước.
- Bây giờ đến vấn đề khác. Ta muốn có áo cưới và khăn choàng cưới của mẹ ta. Ông biết những thứ ấy cất ở đấu không ?
- Có thể ở Pêtecbua, thưa Điện hạ. Chắc Xtêpanich Pêtrôepna phải biết.
- Lát nữa bảo bác ấy đến đây, ta sẽ hỏi bác ấy. Còn việc kiểm tra sổ sách của người quản lý ở Xtanitza thế nào, nói cho ta biết ?
- Tôi giao việc ấy cho Misen maccôp. Anh ta chưa gửi báo cáo đến. Nhưng thời gian anh ấy cần cho việc ấy sắp hết.
- Cho người đến ngay chỗ hắn. Ta cần báo cáo ấy trong khoản 2-3 ngày nữa.
Đến đây Hoàng thân cho người quản gia lui ra. Người này rất sửng sốt vì điều vừa nghe thấy.
Vladimia đặt kế hoạch nhanh chóng. Hôm sau chàng sẽ đi Pêtecbua, sẽ cho Joren theo lời chỉ dẫn của Xtrêpanida, người trông coi quần áo… đi lấy đồ trang sức ngày cưới của nữ Hoàng thân mari đã quá cố, mẹ của chàng. Chàng muốn thấy Lilia mặc đồ ấy. Rồi chàng đi Xtanitza, khi vị hôn thê của chàng khá thêm một chút chàng sẽ tổ chức lễ cưới. Sau đó hai người sẽ đi Pháp.
Còn lại vấn đề là ngươì làm chứng. Người thư ký sẽ là một, còn người kia, Vladimia đã chọn sẳn đấy là đại tá Korf mà chàng biết là người kín đáo không ai lay chuyển được.
Nhìn bức chân dung của Lilia, chàng mỉm cười thì thầm :
- Sắp rồi, chú nai xinh đẹp ơi, em sẽ chỉ là của anh, và anh sẽ làm cho em sung sướng em sẽ thấy.
