Trong nửa sau tháng giêng, Vladimir và Lilia, sau cuộc du ngoạn trên bờ biển đảo Cicil và một thời gian ngắn ở Paris, vẫn ẩn danh, đã về Petersburg. Họ không ở toà lâu đài rộng lớn, xa hoa ở bến cảng triều đình mà ở một ngôi nhà của Hoàng thân ở Txacoie-Xêlô, một dinh cơ lộng lẫy kiểu bydangtanh.
Vladimir lại tiếp tục chỉ huy trung đoàn của chàng như Sa hoàng đã tỏ ý muốn. Vả lại, chàng sắp phải bận đến việc đưa Lilia trở lại vị trí thực sự của mình.
Ivan, người làm vườn ở Trêvorich đã được tìm thấy ở Mạc tư khoa. Người này tàn tật, nghèo khổ đến cùng cực nhưng tinh thần rất lành mạnh.
Theo lệnh của Hoàng thân, người quản gia trưởng đã đưa bác ta về Petersburg, ở đây để đền đáp lại việc làm chứng và thưởng công cho việc giúp đỡ bà Farbien khi xưa, bác sẽ được đảm bảo một cuộc sống sung túc cho đến những ngày cuối cùng.
Còn việc điều tra về Ixmen, cho đến lúc ấy vẫn chưa có kết quả như mong đợi. Những người được Hoàng thân giao trách nhiệm nói là đang theo dõi một dấu vết lý thú. Trong khi chờ đợi Hoàng thân nối lại quan hệ với Bá tước Xêminkhốp bằng cách mời ông đến xem những ấn phẩm quý hiếm tàng trữ trong thư viện ở lâu đài của chàng ở Petersburg.
Thiếp mời do Hoàng thân tự tay viết được đưa đến cho cha của Lilia vào một buổi tối khi ông vừa đứng lên khỏi bàn ăn, bữa tối vừa kết thúc. Trong khi ông lướt đọc tấm thiếp, Ixmen cũng cúi xuống đọc và thốt lên:
- Ông được chiếu cố lâu dài thật, ông ạ! Myra này, Hoàng thân Đờ Vitengrat mời cha con đến xem sách cổ ở lâu đài của ông ấy ngày mai, lúc ba giờ chiều.
Hai mắt Myra sáng lên:
- Thật à? Vậy thì cố giữ lấy ân huệ ấy càng lâu càng tốt, cha ạ. Điều ấy sẽ có lợi cho cha và cả cho hai mẹ con nữa. Đối với ông ấy, không gì dễ dàng bằng xin cho cha một chức vụ nhàn hạ và lương cao ở triều đình.
Bá tước phác một cử chỉ mệt mỏi:
- Cha không biết cầu xin. Vả lại, cha nghe nói Hoàng thân ghét những lời cầu xin loại ấy.
- Nhưng phải có cách tiến hành chứ? Tất nhiên không nên nói trắng ra. Nên làm từng tý một, bằng cách nói bóng gió, tâng bốc, thêm vào...
Nhún vai một cách vô lễ, Myra nói tiếp:
- Cha không đủ khôn khéo để làm việc ấy đâu. Nhưng cần phải thế, con thừa nhận như vậy, nhất là với một người như ông ấy.
Mắt cô bỗng tối sầm lại.
Cô đã biết từ mấy hôm nay là Hoàng thân đang ở Txacoie-Xêlô. Còn người đàn bà kia không ai nhìn thấy. Hoàng thân có đem người ấy về cùng với chàng không? Nhưng Hoàng thân không có thói quen ở Txacoie-Xêlô vào thời kỳ này hàng năm. Do đó, Myra kết luận rằng chàng đã để đối tượng chàng ưu ái ở đấy. Nhưng tại sao lại phải che dấu như vậy? Vì ghen ư? Thật khó tin chàng lại như thế, vì chàng biết mình không phải lo sợ gì cả. Trừ khi chàng đã làm cho cô ta khổ sở? Nhưng cô ta đâu có vẻ ấy, theo như bà Menkin quan sát.
Thế nào ta vẫn cứ phải biết cho bằng được. Myra điên cuồng nghĩ. Chà, nếu ta ở vị trí của ông bố dượng!
Myra sẽ không để yên cho Bá tước Xeminkhôp nếu cô biết ông đã thấy tấm ảnh của người con gái lạ mặt mà không nói một lời với vợ ông và với cô. Đã mấy năm nay bị hai mẹ con cô coi khinh gạt sang một bên, ông sống cô độc với những cuốn sách ông yêu thích. Vì không ai hỏi đến công việc của ông, ông cho rằng nói đến cũng vô ích.
Hôm sau, vào giờ đã định, ông được đưa vào thư viện của lâu đài Đờ Vitengrat, ở đây ông được Hoàng thân đón tiếp một cách thân tình.
Trên chiếc bàn cạnh chỗ ông ngồi, Hoàng thân để nổi bật một bức ảnh nhỏ của Lilia mặc áo dạ hội, cổ đeo chuỗi ngọc trai của các bà hoàng Đờ Vitengrat. Tấm hình ấy thường không rời bàn giấy của Hoàng thân ở lâu đài Txacoie; nhưng hôm nay chàng đem theo để bày ra trước mắt người cha của Lilia.
Trong khi chàng bàn luận về sự phát hiện mới đây một bản thảo quý trong một nhà tu Hy Lạp, chàng nhận thấy người đối thoại với mình nhìn bức ảnh không rời mắt, nhìn đi chỗ khác rồi lại nhìn lại. Một lúc sau, thấy Bá tước đãng trí trông thấy, Vladimir mỉm cười nói:
- Ông Andre Paplovich, rõ ràng là bức ảnh phụ nữ này làm ông rất chú ý?
- Vâng, vô cùng chú ý, thưa Điện hạ. Sự giống nhau với bà hoàng Liuxka càng nổi bật... và... thật kỳ lạ, mắt nhìn và miệng mỉm cười có cái gì gợi tôi nhớ đến người vợ thứ nhất của tôi.
Vladimir cố giấu vẻ hài lòng và bình thản nói:
- Kể cũng hơi lạ, thật thế. Có lẽ người thiếu phụ này có dòng máu của họ Liuxki trong huyết quản... Bá tước phu nhân đã quá cố có đẹp như mẹ của bà không, Bá tước thân mến?
- Không, không hẳn như thế. Bà ấy không có bộ tóc tuyệt diệu mà con gái tôi đã có, hình như nó được thừa hưởng của bà ngoại.
- À phải, đứa trẻ bị tai nạn chết cùng với bà gia sư... Nhưng có thực có tai nạn không?
Bá tước Xêminkhop ngạc nhiên nhìn người nói chuyện với mình:
- Hiển nhiên là có rồi. Làm thế nào giải thích khác được sự mất tích kia?
- Một hành động tội lỗi chẳng hạn?
- Một hành động tội lỗi? Ồ, chưa bao giờ có ý nghĩ ấy... Vậy thì ai? Tại sao?
- Không ai có lợi gì nếu đứa bé chết ư?
Vladimir nhìn thấy bố vợ rùng mình, ông bối rối vì một ý nghĩ thình lình ập đến. Ông im lặng một lúc rồi ông cố gắng nói:
- Không đâu, thưa Điện hạ, không có ai cả.
Vladimir không nhấn mạnh thêm. Gieo mầm nghi ngờ trong tâm trí cha vợ thế là đủ cho lúc này. Thế là cắm được một cái mốc quan trọng, một lúc sau chàng nói với Lilia như thế, khi trở về với cô ở Txacoie.
- Gợi ý đơn giản ấy hình như tác động đến ông rất mạnh. Bây giờ ông sẽ suy nghĩ và dưới ánh sáng mới này, một vài việc sẽ sáng tỏ với ông ấy. Anh nghĩ rằng tình hình sẽ kết thúc nhanh, Lilia ạ.
Cả hai đều nóng vội, và chàng còn nóng vội hơn cô, vì chàng hiểu hoàn cảnh tạm bợ của Lilia. Cô ít cảm thấy như thế khi ở biệt thự Xinvia, ở đấy, vì ẩn danh nên Hoàng thân có nhiều thì giờ tự do. Nhưng ở đây, cuộc sống của người thiếu phụ lại ở bên lề cuộc sống của chàng. Bà hoàng Đờ Vitengrat rất hợp pháp này lại phải sống ẩn giấu như người có tội, và nếu sự hiện diện của cô ở lâu đài Đờ Vitengrat được biết rõ, cô sẽ là đối tượng của những lời bình luận lăng nhục. Người thiếu phụ này, trong cuộc sống mới, vẫn giữ được tính tình giản dị, lòng thành kính nhiệt thành như khi ở trong ngôi nhà nhỏ gác rừng. Vốn thuộc dòng quý tộc thực sự, cô thích nghi nhanh chóng với những lề thói thanh lịch tinh tế, với cách bài trí lộng lẫy của những nơi ở đế vương. Cô kinh ngạc khi chồng tặng tất cả những thứ mà người phụ nữ nào cũng mong ước và lộ vẻ thán phục ngây thơ trong trắng mà chàng rất yêu thích ở cô. Nhưng tất cả những thứ ấy đều không đáng kể bên cạnh tình yêu của Vladimir và tình yêu của cô đối với chàng.
Vladimir lại tiếp tục chỉ huy trung đoàn của chàng như Sa hoàng đã tỏ ý muốn. Vả lại, chàng sắp phải bận đến việc đưa Lilia trở lại vị trí thực sự của mình.
Ivan, người làm vườn ở Trêvorich đã được tìm thấy ở Mạc tư khoa. Người này tàn tật, nghèo khổ đến cùng cực nhưng tinh thần rất lành mạnh.
Theo lệnh của Hoàng thân, người quản gia trưởng đã đưa bác ta về Petersburg, ở đây để đền đáp lại việc làm chứng và thưởng công cho việc giúp đỡ bà Farbien khi xưa, bác sẽ được đảm bảo một cuộc sống sung túc cho đến những ngày cuối cùng.
Còn việc điều tra về Ixmen, cho đến lúc ấy vẫn chưa có kết quả như mong đợi. Những người được Hoàng thân giao trách nhiệm nói là đang theo dõi một dấu vết lý thú. Trong khi chờ đợi Hoàng thân nối lại quan hệ với Bá tước Xêminkhốp bằng cách mời ông đến xem những ấn phẩm quý hiếm tàng trữ trong thư viện ở lâu đài của chàng ở Petersburg.
Thiếp mời do Hoàng thân tự tay viết được đưa đến cho cha của Lilia vào một buổi tối khi ông vừa đứng lên khỏi bàn ăn, bữa tối vừa kết thúc. Trong khi ông lướt đọc tấm thiếp, Ixmen cũng cúi xuống đọc và thốt lên:
- Ông được chiếu cố lâu dài thật, ông ạ! Myra này, Hoàng thân Đờ Vitengrat mời cha con đến xem sách cổ ở lâu đài của ông ấy ngày mai, lúc ba giờ chiều.
Hai mắt Myra sáng lên:
- Thật à? Vậy thì cố giữ lấy ân huệ ấy càng lâu càng tốt, cha ạ. Điều ấy sẽ có lợi cho cha và cả cho hai mẹ con nữa. Đối với ông ấy, không gì dễ dàng bằng xin cho cha một chức vụ nhàn hạ và lương cao ở triều đình.
Bá tước phác một cử chỉ mệt mỏi:
- Cha không biết cầu xin. Vả lại, cha nghe nói Hoàng thân ghét những lời cầu xin loại ấy.
- Nhưng phải có cách tiến hành chứ? Tất nhiên không nên nói trắng ra. Nên làm từng tý một, bằng cách nói bóng gió, tâng bốc, thêm vào...
Nhún vai một cách vô lễ, Myra nói tiếp:
- Cha không đủ khôn khéo để làm việc ấy đâu. Nhưng cần phải thế, con thừa nhận như vậy, nhất là với một người như ông ấy.
Mắt cô bỗng tối sầm lại.
Cô đã biết từ mấy hôm nay là Hoàng thân đang ở Txacoie-Xêlô. Còn người đàn bà kia không ai nhìn thấy. Hoàng thân có đem người ấy về cùng với chàng không? Nhưng Hoàng thân không có thói quen ở Txacoie-Xêlô vào thời kỳ này hàng năm. Do đó, Myra kết luận rằng chàng đã để đối tượng chàng ưu ái ở đấy. Nhưng tại sao lại phải che dấu như vậy? Vì ghen ư? Thật khó tin chàng lại như thế, vì chàng biết mình không phải lo sợ gì cả. Trừ khi chàng đã làm cho cô ta khổ sở? Nhưng cô ta đâu có vẻ ấy, theo như bà Menkin quan sát.
Thế nào ta vẫn cứ phải biết cho bằng được. Myra điên cuồng nghĩ. Chà, nếu ta ở vị trí của ông bố dượng!
Myra sẽ không để yên cho Bá tước Xeminkhôp nếu cô biết ông đã thấy tấm ảnh của người con gái lạ mặt mà không nói một lời với vợ ông và với cô. Đã mấy năm nay bị hai mẹ con cô coi khinh gạt sang một bên, ông sống cô độc với những cuốn sách ông yêu thích. Vì không ai hỏi đến công việc của ông, ông cho rằng nói đến cũng vô ích.
Hôm sau, vào giờ đã định, ông được đưa vào thư viện của lâu đài Đờ Vitengrat, ở đây ông được Hoàng thân đón tiếp một cách thân tình.
Trên chiếc bàn cạnh chỗ ông ngồi, Hoàng thân để nổi bật một bức ảnh nhỏ của Lilia mặc áo dạ hội, cổ đeo chuỗi ngọc trai của các bà hoàng Đờ Vitengrat. Tấm hình ấy thường không rời bàn giấy của Hoàng thân ở lâu đài Txacoie; nhưng hôm nay chàng đem theo để bày ra trước mắt người cha của Lilia.
Trong khi chàng bàn luận về sự phát hiện mới đây một bản thảo quý trong một nhà tu Hy Lạp, chàng nhận thấy người đối thoại với mình nhìn bức ảnh không rời mắt, nhìn đi chỗ khác rồi lại nhìn lại. Một lúc sau, thấy Bá tước đãng trí trông thấy, Vladimir mỉm cười nói:
- Ông Andre Paplovich, rõ ràng là bức ảnh phụ nữ này làm ông rất chú ý?
- Vâng, vô cùng chú ý, thưa Điện hạ. Sự giống nhau với bà hoàng Liuxka càng nổi bật... và... thật kỳ lạ, mắt nhìn và miệng mỉm cười có cái gì gợi tôi nhớ đến người vợ thứ nhất của tôi.
Vladimir cố giấu vẻ hài lòng và bình thản nói:
- Kể cũng hơi lạ, thật thế. Có lẽ người thiếu phụ này có dòng máu của họ Liuxki trong huyết quản... Bá tước phu nhân đã quá cố có đẹp như mẹ của bà không, Bá tước thân mến?
- Không, không hẳn như thế. Bà ấy không có bộ tóc tuyệt diệu mà con gái tôi đã có, hình như nó được thừa hưởng của bà ngoại.
- À phải, đứa trẻ bị tai nạn chết cùng với bà gia sư... Nhưng có thực có tai nạn không?
Bá tước Xêminkhop ngạc nhiên nhìn người nói chuyện với mình:
- Hiển nhiên là có rồi. Làm thế nào giải thích khác được sự mất tích kia?
- Một hành động tội lỗi chẳng hạn?
- Một hành động tội lỗi? Ồ, chưa bao giờ có ý nghĩ ấy... Vậy thì ai? Tại sao?
- Không ai có lợi gì nếu đứa bé chết ư?
Vladimir nhìn thấy bố vợ rùng mình, ông bối rối vì một ý nghĩ thình lình ập đến. Ông im lặng một lúc rồi ông cố gắng nói:
- Không đâu, thưa Điện hạ, không có ai cả.
Vladimir không nhấn mạnh thêm. Gieo mầm nghi ngờ trong tâm trí cha vợ thế là đủ cho lúc này. Thế là cắm được một cái mốc quan trọng, một lúc sau chàng nói với Lilia như thế, khi trở về với cô ở Txacoie.
- Gợi ý đơn giản ấy hình như tác động đến ông rất mạnh. Bây giờ ông sẽ suy nghĩ và dưới ánh sáng mới này, một vài việc sẽ sáng tỏ với ông ấy. Anh nghĩ rằng tình hình sẽ kết thúc nhanh, Lilia ạ.
Cả hai đều nóng vội, và chàng còn nóng vội hơn cô, vì chàng hiểu hoàn cảnh tạm bợ của Lilia. Cô ít cảm thấy như thế khi ở biệt thự Xinvia, ở đấy, vì ẩn danh nên Hoàng thân có nhiều thì giờ tự do. Nhưng ở đây, cuộc sống của người thiếu phụ lại ở bên lề cuộc sống của chàng. Bà hoàng Đờ Vitengrat rất hợp pháp này lại phải sống ẩn giấu như người có tội, và nếu sự hiện diện của cô ở lâu đài Đờ Vitengrat được biết rõ, cô sẽ là đối tượng của những lời bình luận lăng nhục. Người thiếu phụ này, trong cuộc sống mới, vẫn giữ được tính tình giản dị, lòng thành kính nhiệt thành như khi ở trong ngôi nhà nhỏ gác rừng. Vốn thuộc dòng quý tộc thực sự, cô thích nghi nhanh chóng với những lề thói thanh lịch tinh tế, với cách bài trí lộng lẫy của những nơi ở đế vương. Cô kinh ngạc khi chồng tặng tất cả những thứ mà người phụ nữ nào cũng mong ước và lộ vẻ thán phục ngây thơ trong trắng mà chàng rất yêu thích ở cô. Nhưng tất cả những thứ ấy đều không đáng kể bên cạnh tình yêu của Vladimir và tình yêu của cô đối với chàng.
