Việc di chuyển thi hài Thái tử Juan đến Nhà thờ lớn diễn ra vào sáng sớm ngày mồng 5 tháng Mười. Công việc được tiến hành không kèm theo bất kỳ nghi lễ phô trương nào với sự hiện diện của Đức vua, Công nương Margarita - người mặc bộ lễ phục bằng lụa trắng, bên ngoài khoác áo da đen, Đức Giám mục và một số người thân cận, trong đó không thể thiếu Rojas, cũng như Bruto - chú chó trung thành của Thái tử, nó rất buồn không muốn rời xa ông chủ của mình, khiến tất cả mọi người đều chú ý. Đó là một chú chó vằn trắng đen, khỏe mạnh, không to lớn quá và mặt cũng không được xinh lắm. Thái tử được an táng ngay trước bàn thờ lớn, dưới bức tranh Công lý cuối cùng. Đối với đa số người tham dự tang lễ, niềm hy vọng của Castilla đã bị chôn vùi chỉ trong chốc lát.
Sau lễ an táng, Đức vua đã đi gặp Nữ hoàng và các Công chúa María và Catalina nhằm trực tiếp chuyển tin buồn và cố gắng an ủi họ. Ở Salamanca, một lần nữa, dân chúng lại thức giấc với những hồi chuông nguyện hồn và kèm theo ngay sau đó là tiếng loa rao truyền từ đầu này đến đầu kia của thành phố để thông báo tin buồn cũng như đưa ra những ấn định của tang lễ:
Hãy nghe, hãy nghe, tất cả hãy lắng nghe. Theo lẽ thường tình, khi ở nơi nào có sự mất mát to lớn thì nơi đó nảy sinh tình cảm buồn tủi và đau khổ nhiều hơn, nhất là khi các chư hầu và chúng sinh mất đi ông chủ của mình. Do đó, tắt cả dân chúng và những người ngụ cư của thành phố Salamanca và vùng ngoại ô hãy biết rằng được sự chấp thuận của Hội đồng Nhà thờ thành phố cao quý, của công lý và chức trách thực thi công lý, vào chiều mai thứ Bảy và ngày Chủ nhật hôm sau, sẽ tiến hành lễ cầu nguyện và tưởng niệm Thái tử Juan bạc mệnh, Đức Ngài của chúng ta, tại Nhà thờ lớn thành phố. Cầu Thánh vinh quang phù hộ cho Ngài.
Vì vậy, chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho tất cả người dân đến dự lễ cầu hồn cho Thái tử. Những người có khả năng thì đi dự với áo tang sợi trắng, còn những người khác thì mang áo nhà quàn như loa đã ban truyền. Các bà chủ, phụ nữ và các cô gái mang phù hiệu tang lễ. Các cô hầu mang khăn tang đen trên đầu. Sẽ xử phạt đối với những ai không có phục trang trên vì đây là dịp để tất cả mọi người dân biểu lộ tình cảm đau khổ đối với sự ra đi của Ông chủ, Ngài Thái tử. Mặt khác; truyền cho mọi người biết rằng đây là lần cuối cùng người ta nhìn thấy ảo sợi trắng là biểu tượng cho tang lễ ở Castilla, theo tập quản cũ của quốc vương này.
Cũng như vậy, lệnh truyền cho tất cả các công xưởng, cửa hàng phải đóng cửa bắt đầu từ mười hai giờ trưa ngày thứ Bảy tới sáng ngày thứ Hai. Nếu trải lệnh sẽ bị phạt hai nghìn đồng maravedis, sung vào các công trình công cộng của thành phố.
Cũng như vậy, chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho hay, không một cả nhân nào, dù được luật pháp bảo trợ, dù có chức tước, điều kiện, địa vị hoặc được ưu đãi như thế nào cũng không được mang theo người hay trên quần áo các đồ trang sức bằng vàng, bạc, ngọc trai, vải quý hay lụa màu sặc sỡ. Nếu trái lệnh, sẽ bị tịch thu.
Cũng như vậy, lệnh cho bất kỳ một thợ may nào; kể từ nay trở đi, tới khi có lệnh mới, nếu cả gan cắt may quần ảo lụa, quần áo màu đỏ sẫm hay màu sắc rực rỡ sẽ bị phạt vạ chính vì việc ấy, phải đưa trị giá quần áo cắt may sung vào kho của Hoàng gia.
Cũng như vậy, trong thời gian tang lễ đau buồn, không có lý do gì để tổ chức những hoạt động vui chơi, giải trí nên chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho hay, từ nay trở đi không được tổ chức lễ cưới hay lễ đính hôn, lễ đặt tên với kèn, trống, kèn cổ, đàn hoặc với bất cứ nhạc cụ tiêu khiển nào, trừ phi dưới hình thức kín đáo và với số người tham dự ít nhất có thể, cũng không được múa hát bên trong cũng như bên ngoài lễ hội. Nếu ai trái với lệnh này, sẽ bị phạt vạ, lấy đi một phần tư tài sản sung vào kho Hoàng gia. Kẻ chơi những nhạc cụ ấy cũng bị phạt vạ tương tự và nếu không có tài sản thì bị phạt đánh đòn một trăm rơi.
Cũng như vậy, ngài Thị trưởng lệnh cho những người Moors(1) ở trong và ngoại vi thành phố này phải mang phù hiệu màu xanh trên áo cùng phù hiệu tang lễ dưới hình thức như đã ban bô để phân biệt giữa họ với những con chiên Thiên Chúa giáo.
Thông báo cũng được treo ở các cửa Nhà thờ lớn, cửa các toà giáo hội chính, các đền thờ Thánh Jeronimo và Thánh Aguila, cổng các trường Trẻ lớn và Trẻ nhỏ, đầu đường Traviesa, thành cầu phía trước bệnh viện của Học viện, lối vào Hội đồng thành phố và các nơi khác nhau thuộc quảng trường San Martin để không một ai có thể khiếu nại hoặc sau đó nói rằng không biết.
Sau đó vài ngày, khi Đức vua, Nữ hoàng, các Công chúa và đoàn tuỳ tùng đến nơi, Salamanca đã trở thành một thành phố đau buồn và tang tóc. Sự náo động vốn có được thay thế bởi sự im lặng gò bó và bắt buộc, chỉ đôi lúc bị phá vỡ bởi những hồi chuông nguyện hồn, và sự đa dạng về dân cư và sắc màu quần áo được thay bằng màu tang lễ đồng nhất. Điều đầu tiên mà các vị Vua làm là thăm mộ của Thái tử Juan, được phủ bằng bức trướng thêu kim tuyến và được chú chó Bruto trung thành canh phòng nghiêm ngặt. Nằm trên đệm trên một cái bệ, gần mộ của Thái tử, chú chó này luôn sẵn sàng canh giữ và không lúc nào rời Thái tử, trừ lúc nó đi tè hay lúc phải gặm, một cách chậm rãi và không mấy hứng thú, những khúc xương mà người ta động lòng thương đã để ở cửa Nhà thờ lớn. Sau khi khóc thương Thái tử, đoàn Hoàng gia đến dinh thự của Giám mục, nơi mà Diego de Deza, với nước mắt lưng tròng, đã kể lại cho họ tất cả chi tiết về căn bệnh tàn ác đã quật ngã Thái tử, vẫn giấu không để lộ điều Rojas phát hiện ra.
Trong cả thời gian đoàn Hoàng gia có mặt ở đấy, được Giám mục, Rojas và một số người thân cận khác tháp tùng, Đức vua và Nữ hoàng luôn nhận được những lời chia buồn từ tất cả các vùng trong vương quốc của mình và từ một số bộ ngoại giao nước ngoài gửi đến. Ngoài ra, những thư chia buồn đều có thông báo hình thức tang lễ mà họ đã thực hiện: treo cờ đen trước cửa các thành phố; dân chúng, nông dân và thợ thủ công nghỉ việc trong vài ngày; những người đi lại trên đường đều mang áo choàng màu đen; quý tộc cưỡi hoặc đi xe ngựa được phủ kín đến đầu gối bằng vải màu tương tự…
Trong khi đó, ở Salamanca, tin đồn Thái tử bị đầu độc bằng lá cây lan truyền nhanh chóng bởi một số kẻ thú tội nhằm mục đích trả thù vì theo chúng Ngài đã quá tàn ác đối với họ. Thực tế, Rojas đã nghe được một bài vè ở gần chợ, trong đó đổ lỗi cái chết của Thái tử cho bác sĩ Juan de la Parra, mà hình ảnh bác sĩ thực ra gắn với chân dung của Rodrigo de Basurto, người có khả năng tiên đoán tương lai:
Tin buồn, tin mới nhất
Lan khắp Castilla
Rằng Thái tử Juan ta
Đang trên giường bệnh nặng
Ngài có bốn bác sĩ
Giỏi nhất Tây Ban Nha
Một người vừa bắt mạch
Người khác mặt ngó xem
Còn kẻ khác vội lau
Vết máu rơi hoàng tử
Chỉ còn thiếu chưa tới
Bác sĩ De la Parra
Là bác sĩ đại khoa
Tương lai giỏi tiên đoán
Tay cầm ống thuỷ ngân
Đưa vào mồm Thái tử
Sau ba giờ vẫn sống
Nửa giờ sau đi xa.
Dĩ nhiên, tất cả những điều trên đã làm rất nhiều người cải đạo bị bắt và bị tra tấn rồi sau đó được trả tự do, không có tội trạng vì luật sư Alonso Juanes bào chữa rằng họ không phải là nghi can của một tội ác không phạm phải. Thầy giáo Basurto cũng được trả tự do và trở về trường San Bartolomé, nơi thầy đã nói với Rojas rằng bắt đầu từ nay thầy sẽ phải thận trọng nhiều hơn với những phỏng đoán kiểu như thế vì nếu sai, thầy sẽ đánh mất niềm tin và ngược lại, nếu đúng, nhiều người sẽ nghĩ thầy đã can dự vào sự việc.
Tất nhiên, Đức vua và Nữ hoàng không thể tin vào những lời đồn đại không có đầu đuôi như thế và càng không tin vào ý nghĩ Thái tử bị đầu độc, điều này làm cho Diego de Deza rất hài lòng. Như vậy, sau khi hồi phục sức khỏe và đưa ra những chỉ thị xác đáng cho việc chôn cất vĩnh viễn Thái tử, Nữ hoàng Isabel và Đức vua Fernando cùng các con gái và Công nương Margarita - người thực tế đã mang thai, rút về Alcala de Henares, nơi họ hy vọng có lời khuyên và an ủi của Francisco Jimenez de Cisneros, cha cố nghe xưng tội cho Nữ hoàng, kiêm Tổng giám mục của Toledo. Điều này làm Giám mục của Salamanca cảm thấy khó chịu vì ngoài việc thuộc dòng Thánh Francisco, ông ta còn bị Giám mục coi là đối thủ chính ngay từ khi hai người là đồng môn ở trường San Bartolomé.
Giờ đây, bên mộ Thái tử chỉ còn chú chó trung thành của Ngài vì Nữ hoàng không nỡ tách nó ra khỏi chủ cũ. Đã bao lần Nữ hoàng muốn mang theo thì bấy nhiều lần nó lại quay về chỗ cũ, gần bên phần mộ để yên toạ trên tấm đệm nhỏ, đầu cúi xuống, mắt nhìn buồn thiu và tắt ngấm.
Vào một buổi chiều sau lúc nghỉ trưa, người trông coi Nhà thờ xuất hiện tại trường San Bartolomé để hỏi về Rojas. Ông ta đến từ chỗ Đức Giám mục và Tu viện trưởng. Hình như một giờ trước đó, do có tiếng chó sủa, ông ta bước vào đền để xem việc gì xảy ra thì thấy một sinh viên bị chú chó rượt đuổi, chạy ra phía cửa Azogue. Chú chó đã ngoạm được áo choàng của anh ta và quyết không buông tha. Người trông coi Nhà thờ lập tức đuổi theo, nhưng khi tới quảng trường thì cả anh sinh viên và con chó đều biến mất. Chỉ một lúc sau, chú chó Bruto quay trở lại trên mồm ngậm một miếng vải như thể chiến lợi phẩm hay con vật săn bắt được.
Khi đã ở trong Nhà thờ, Rojas quan sát thấy tấm bia mộ bị chuyển dịch và dưới nền nhà có vài giọt máu, điều này có nghĩa là chú chó Bruto đã cắn được kẻ gây hấn. Tò mò, anh nhìn vào phía trong phần mộ thì phát hiện ra trên thi thể của Thái tử Juan có một vết cắt ở má trái y như vết cắt đối với cha Tomas. Sau đó, anh tìm kiếm thử trong mồm thì phát hiện ra một đồng bạc kẽm đặt trên lưỡi Thái tử. Nhưng việc khó nhất vẫn là lấy miếng vải từ trong hàm răng của chú chó Bruto vì không ai có thể thuyết phục nó rằng miếng vải bẩn thỉu ấy có thể giúp tìm ra kẻ đã làm ô uế phần mộ của chủ nó.
Mặc dù tất cả những điều đó đều khẳng định giả thuyết Thái tử bị đầu độc, nhưng Rojas cảm thấy càng ngày càng bối rối hơn. Đầu tiên, việc tên sinh viên đến để lại vết tích trong lần sát hại mới đây chẳng những không làm sáng tỏ điều gì, mà còn mở ra sự việc mới chưa từng được biết tódệ Liệu đó có phải là một âm mưu chống lại Nhà thờ và Vương triều? Và nếu đúng như vậy, thì tại sao những người tham gia lại không đưa ra dấu hiệu cuộc sống và tính đến những trận thử sức? Phải chăng họ đang chuẩn bị gây ra những cái chết mới? Và những dấu vết để lại trên thi thể nạn nhân có ý nghĩa gì? Đó thực ra là một chữ ký hay chỉ định hướng tới người nào biết cách giải thích và cho chúng một ý nghĩa? Phải chăng có sự gắn kết nào đó liên quan giữa Thái tử và cha Tomas hay cái chết của cha chỉ là một điềm báo trước, một khúc dạo đầu cho cái chết chính? Cuối cùng, có nên tiếp tục giấu việc Thái tử bị đầu độc không, mà giờ đây đã có bằng chứng khác khẳng định điều đó, nhằm cho những kẻ tội phạm thấy ý đồ của chúng phần nào đã bị thất bại nên sẽ đi những bước giả tạo hay tốt hơn là nên kể hết sự thật? Thực sự, Rojas chưa có một cái gì rõ ràng cả nên anh báo cáo với Diego de Deza biết tất cả điều đó. Mặc dù những lời đồn đại gia tăng và những nguy cơ tiềm ẩn trong đó, Giám mục vẫn tiếp tục lựa chọn giải pháp giữ bí mật.
Nhưng ngay cả Rojas lẫn Giám mục cũng không ngăn được Đức vua và Nữ hoàng biết về sự cố. Được Hội đồng Nhà thờ thông báo, Nữ hoàng Isabel và Đức vua Fernando đã xem xét vấn đề nêu trong thư rồi quyết định chuyển ngay linh cữu của con mình về tu viện Thánh Tomas de Avila, nơi sẽ chôn cất vĩnh viễn. Yêu cầu chính thức được đưa ra ngày mùng 2 tháng Mưcri một thông qua một bức thư ngắn của Nữ hoàng gửi cho Tu viện trưởng. Ông này, sau khi tham khảo ý kiến Giám mục và phái viên của Hoàng gia, Ngài Juan Velazquez, đã định ra ngày mùng 8 tháng Mười một là ngày di chuyển linh cữu. Vào buổi chiều trước ngày ấy, Giám mục triệu Rojas vào gặp mặt trong dinh thự của ông.
- Sự thực là Đức Cha cũng sẽ chuyển đi? - Rojas hỏi Giám mục sau khi chào hỏi kính cẩn.
- Đúng vậy, Giám mục đáp với giọng ôn hoà. Ta không thể tiếp tục ở một thành phố không thoải mái và không hoan nghênh ta. Chúa biết rõ ta có những kế hoạch lớn đối với Salamanca. Tuy nhiên, tất cả đều tan biến ra sông biển nếu như con cho ta nói hết.
- Thế còn nhiệm vụ mà Đức Cha giao cho con sẽ ra sao?
- Cha muốn nói với con về việc ấy. Dĩ nhiên, con vẫn phải tiếp tục công việc này cho đến khi tìm ra kẻ phạm tội, nhưng bây giờ còn có việc khác nữa. Con không những phải tìm ra những kẻ nào đứng đằng sau cái chết của Thái tử và cha Tomas nếu như chúng cùng là một, mà còn cần phải tìm hiểu chúng đang có âm mưu gì lúc này trong thành phố. Điều này chúng ta vẫn còn nợ Đức vua và Nữ hoàng. Đấy là cách duy nhất chúng ta có thể làm được để Vua và Nữ hoàng tin cậy trở lại. Nếu thực sự là chúng ta đang đứng trước một âm mưu mà Chúa chẳng muốn như thế, thì chúng ta phải là người đầu tiên đoán được trước. Như có lần ta đã nói với con rằng chúng ta không thể ngồi chờ những đơn tố cáo và khiếu nại mà phần lớn đều là giả dối và vụ lợi; cần phải tìm hiểu sự việc theo cách của chúng ta và nếu có thể, biết trước được thì càng tốt.
- Thế Đức Cha muốn con phải làm gì? - Rojas nôn nóng hỏi lại.
- Con cần phải luôn mở to mắt và tai phải rất thính, và luôn có mặt đúng lúc, ở những nơi thích hợp. Để thực hiện điều đó, con cần phải lọt vào giới dị giáo trong thành phố, cũng như phải theo dõi những người có học vị và những sinh viên mà con thấy nghi ngờ. Và con cũng không được để những người cải đạo ngoài lề.
- Như thế, phải chăng là…?
- Xin đừng nghĩ rằng cha đã xúc phạm con, - Giám mục ngắt lời vì biết điều mà Rojas sắp nói ra - Điều này không có liên quan gì đến sự cố trong nhà tù của Toà án Công giáo. Cha chẳng thích viên công tố ấy hơn con. Sự bắt bớ mà hắn đã làm chẳng những không chính đáng mà còn rất bừa bãi và do vậy, không có hiệu quả. Vì vậy, cha đã đề nghị thuyên chuyển hắn ta. Đối với những người cải đạo, vấn đề không phải là họ quay trở về là người Do Thái vì việc ấy đã được kiểm soát tương đối tốt. Nguy cơ bây giờ là một số có ý định cải tổ đạo giáo của chúng ta. Ngay cả bên trong nhà thờ chúng ta cũng đã có những ý kiến tương đối trái ngược nhau. Nếu chúng ta muốn có một vương triều vững mạnh thì cần phải có một nhà thờ thống nhất. Mục đích cuối cùng chỉ là giành được vương triều và niềm tin, mà trong đó cây thập tự không bao giờ tách rời khỏi lưỡi kiếm.
- Như vậy, Đức Cha đang yêu cầu con trở thành một loại… - Rojas ngập ngừng kêu lên.
- Chúng ta gọi đó là điệp viên, là một từ đỡ tổn thương hơn cái mà con đang nghĩ.
- Nhưng có thể được sao, khi tất cả mọi người đều quen biết con và không tin học trò của trường San Bartolomé.
- Ta đã dự liệu trước điều ấy nên có giải pháp dễ dàng. Sáng sớm ngày mai, con sẽ phải rời trường San Bartolomé để đến sống ở khu học sinh trung học Velasco, có người đã dành cho con một phòng ở đó. Để nguỵ trang cho con, chúng ta sẽ lan truyền tin đồn rằng con bị trục xuất do có chủ kiến tà đạo và tư cách đáng nghi ngờ. Ta hy vọng tin đồn đó sẽ mở cho con một vài trái tim thương cảm và sẽ nhìn nhận con tốt hơn trong tình cảnh ấy. Như vậy, con luôn phải hoạt động bí mật đúng mức vì có thể tưởng tượng thấy là có quá nhiều mổi đe doạ trong cuộc chơi.
- Con hiểu rồi! - Rojas chỉ trả lời vậy vì đang mải suy nghĩ về gánh nặng đè trên vai anh sắp tới.
- Dĩ nhiên, con không còn là thành viên đại gia đình Ban Thánh lễ do cái chết của Thái tử nằm ngoài thẩm quyền của con. Mặc dù công việc mới của con là không chính thức, con có mật lệnh được làm tất cả những gì con thấy cần thiết, thậm chí có thể giết người nếu như tình thế đòi hỏi. Và bây giờ nếu con thấy được, - Giám mục nói thêm bằng giọng đổi khác, - thì chúng ta sẽ bàn về khía cạnh thực tế. Sắp tới, chúng ta không thể gặp nhau được nữa. Như vậy, chúng ta sẽ thông tin cho nhau thông qua một trong những thư ký của ta; anh ta sẽ biết cách tìm gặp con. Nếu con cần gặp anh ta thì con phải để lại thông báo tại nhà viên hiệu dịch của trường Đại học. Tất cả điều này không có nghĩa con phải bỏ học; mà ngược lại, đây là chứng cớ ngoại phạm tuyệt vời để con thực hiện nhiệm vụ được giao. Con hãy hoàn thành cho xong bằng cử nhân luật đi; đã hơn mười năm theo học môn này rồi mà con chỉ dự được một số bài giảng. Tất nhiên, cha sẽ cho con điều cần thiết để làm việc đó như tất cả các chỉ phí mà con đề nghị. Ngay bây giờ, con cầm lấy cái này, - Giám mục vừa nói vừa rút một cây kiếm ngắn trong ngăn bàn của mình và đưa cho Rojas, - con sẽ cần đến nó. Ta biết con không thích vũ khí, nhưng…
- Đức Cha tin là con đang trong vòng nguy hiểm phải không?
- Con ơi, lúc này tất cả chúng ta đều đang gặp nguy hiểm. Do vậy, tốt hơn là con được trang bị vũ khí. Sau đó, nếu tình huống này kết thúc, con có thể bán nó nếu con muốn. Ta tin chắc là họ sẽ trả cho con với giá rất cao. Cán nó bằng vàng, - Giám mục giải thích - với trang trí khảm đá cẩm thạch. Đó là món quà ta định tặng Thái tử nhân sinh nhật của Ngài.
- Con không biết có nên nhận không.
- Ngốc nghếch, ngốc nghếch quá. Con hãy coi đó như một phẩm vật nhận trước thuộc thành quả rất lớn mà con sẽ giành được nếu tất cả đều xuôi chèo mát mái. Con cũng cầm lấy chứng chỉ này đề phòng bị rơi vào tình trạng quẫn bách. Bây giờ con hãy đi đi, Giám mục vừa nói vừa đứng dậy, nhưng trước khi rời đây hãy ôm hôn ta. Ta sẽ nhớ con nhiều đấy.
Họ ôm nhau giữa phòng. Mặc dù cử chỉ của Giám mục dường như bộc lộ mạnh mẽ, nhưng Rojas cảm thấy có gì đó gò bó. Họ lặng lẽ ra ngoài hành lang với đôi chút xao xuyến.
- Không, đừng qua đường ấy, - Giám mục ngăn Rojas lại khi nhìn anh hướng tới cửa chính. - Tốt hơn là con hãy ra bằng cửa phụ để không một ai nhìn thấy. Một người của ta sẽ dẫn con đi cùng. Cả dinh thự lẫn nhà thờ đã sẵn sàng di chuyển linh cữu vào sáng sớm tinh mơ ngày mai.
Khi Rojas rời dinh thự của Giám mục, trời đã tối. Phố hẻm với những chỗ lồi lõm cạnh đường dường như rất hoang vắng. Tuy vậy, Rojas vẫn tin là có ai đó đang theo dõi anh từ trong bóng tối, nhưng lúc này anh không còn nhuệ khí đâu để kiểm chứng điều ấy. Trong khi đi về hướng trường học, anh nhớ lại buổi nói chuyện với Giám mục khi anh nghỉ hè trở về. Kể từ lúc ấy, sự việc diễn biến phức tạp đến mức nếu được, anh cũng sẽ rời bỏ thành phố này, nơi anh đã từng cảm thấy rất hạnh phúc. Tất nhiên, việc anh ra khỏi trường Cao đẳng, mặc dù được nguy trang và nằm trong mưu mô, kế hoạch được sắp đặt, nhưng cũng có thể hiểu như một lời đe doạ cảnh tỉnh hay một thông báo trục xuất vĩnh viễn.
Trong trường Cao đẳng, các bạn anh đã ăn tối gần xong, nhưng anh không còn hào hứng đâu gặp họ. Và thế là anh đi từ biệt ông hiệu trưởng trường San Bartolomé vì theo anh kiểm chứng, ông ta đã được thông báo kế hoạch của Giám mục. Sau đó, anh về phòng mình, sửa soạn một ba lô với những thứ cần thiết nhất vĩ ông hiệu trưởng hứa với anh rằng trong cả thời gian đó, sẽ không sắp xếp ai đến ở phòng của anh. Cuối cùng, anh giải khuây bằng cách viết vài lá thư, phòng khi điều gì đó có thể xảy ra.
Chú thích
(1) Người theo đạo Hồi.
Sau lễ an táng, Đức vua đã đi gặp Nữ hoàng và các Công chúa María và Catalina nhằm trực tiếp chuyển tin buồn và cố gắng an ủi họ. Ở Salamanca, một lần nữa, dân chúng lại thức giấc với những hồi chuông nguyện hồn và kèm theo ngay sau đó là tiếng loa rao truyền từ đầu này đến đầu kia của thành phố để thông báo tin buồn cũng như đưa ra những ấn định của tang lễ:
Hãy nghe, hãy nghe, tất cả hãy lắng nghe. Theo lẽ thường tình, khi ở nơi nào có sự mất mát to lớn thì nơi đó nảy sinh tình cảm buồn tủi và đau khổ nhiều hơn, nhất là khi các chư hầu và chúng sinh mất đi ông chủ của mình. Do đó, tắt cả dân chúng và những người ngụ cư của thành phố Salamanca và vùng ngoại ô hãy biết rằng được sự chấp thuận của Hội đồng Nhà thờ thành phố cao quý, của công lý và chức trách thực thi công lý, vào chiều mai thứ Bảy và ngày Chủ nhật hôm sau, sẽ tiến hành lễ cầu nguyện và tưởng niệm Thái tử Juan bạc mệnh, Đức Ngài của chúng ta, tại Nhà thờ lớn thành phố. Cầu Thánh vinh quang phù hộ cho Ngài.
Vì vậy, chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho tất cả người dân đến dự lễ cầu hồn cho Thái tử. Những người có khả năng thì đi dự với áo tang sợi trắng, còn những người khác thì mang áo nhà quàn như loa đã ban truyền. Các bà chủ, phụ nữ và các cô gái mang phù hiệu tang lễ. Các cô hầu mang khăn tang đen trên đầu. Sẽ xử phạt đối với những ai không có phục trang trên vì đây là dịp để tất cả mọi người dân biểu lộ tình cảm đau khổ đối với sự ra đi của Ông chủ, Ngài Thái tử. Mặt khác; truyền cho mọi người biết rằng đây là lần cuối cùng người ta nhìn thấy ảo sợi trắng là biểu tượng cho tang lễ ở Castilla, theo tập quản cũ của quốc vương này.
Cũng như vậy, lệnh truyền cho tất cả các công xưởng, cửa hàng phải đóng cửa bắt đầu từ mười hai giờ trưa ngày thứ Bảy tới sáng ngày thứ Hai. Nếu trải lệnh sẽ bị phạt hai nghìn đồng maravedis, sung vào các công trình công cộng của thành phố.
Cũng như vậy, chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho hay, không một cả nhân nào, dù được luật pháp bảo trợ, dù có chức tước, điều kiện, địa vị hoặc được ưu đãi như thế nào cũng không được mang theo người hay trên quần áo các đồ trang sức bằng vàng, bạc, ngọc trai, vải quý hay lụa màu sặc sỡ. Nếu trái lệnh, sẽ bị tịch thu.
Cũng như vậy, lệnh cho bất kỳ một thợ may nào; kể từ nay trở đi, tới khi có lệnh mới, nếu cả gan cắt may quần ảo lụa, quần áo màu đỏ sẫm hay màu sắc rực rỡ sẽ bị phạt vạ chính vì việc ấy, phải đưa trị giá quần áo cắt may sung vào kho của Hoàng gia.
Cũng như vậy, trong thời gian tang lễ đau buồn, không có lý do gì để tổ chức những hoạt động vui chơi, giải trí nên chức trách thẩm quyền thực thi công lý lệnh cho hay, từ nay trở đi không được tổ chức lễ cưới hay lễ đính hôn, lễ đặt tên với kèn, trống, kèn cổ, đàn hoặc với bất cứ nhạc cụ tiêu khiển nào, trừ phi dưới hình thức kín đáo và với số người tham dự ít nhất có thể, cũng không được múa hát bên trong cũng như bên ngoài lễ hội. Nếu ai trái với lệnh này, sẽ bị phạt vạ, lấy đi một phần tư tài sản sung vào kho Hoàng gia. Kẻ chơi những nhạc cụ ấy cũng bị phạt vạ tương tự và nếu không có tài sản thì bị phạt đánh đòn một trăm rơi.
Cũng như vậy, ngài Thị trưởng lệnh cho những người Moors(1) ở trong và ngoại vi thành phố này phải mang phù hiệu màu xanh trên áo cùng phù hiệu tang lễ dưới hình thức như đã ban bô để phân biệt giữa họ với những con chiên Thiên Chúa giáo.
Thông báo cũng được treo ở các cửa Nhà thờ lớn, cửa các toà giáo hội chính, các đền thờ Thánh Jeronimo và Thánh Aguila, cổng các trường Trẻ lớn và Trẻ nhỏ, đầu đường Traviesa, thành cầu phía trước bệnh viện của Học viện, lối vào Hội đồng thành phố và các nơi khác nhau thuộc quảng trường San Martin để không một ai có thể khiếu nại hoặc sau đó nói rằng không biết.
Sau đó vài ngày, khi Đức vua, Nữ hoàng, các Công chúa và đoàn tuỳ tùng đến nơi, Salamanca đã trở thành một thành phố đau buồn và tang tóc. Sự náo động vốn có được thay thế bởi sự im lặng gò bó và bắt buộc, chỉ đôi lúc bị phá vỡ bởi những hồi chuông nguyện hồn, và sự đa dạng về dân cư và sắc màu quần áo được thay bằng màu tang lễ đồng nhất. Điều đầu tiên mà các vị Vua làm là thăm mộ của Thái tử Juan, được phủ bằng bức trướng thêu kim tuyến và được chú chó Bruto trung thành canh phòng nghiêm ngặt. Nằm trên đệm trên một cái bệ, gần mộ của Thái tử, chú chó này luôn sẵn sàng canh giữ và không lúc nào rời Thái tử, trừ lúc nó đi tè hay lúc phải gặm, một cách chậm rãi và không mấy hứng thú, những khúc xương mà người ta động lòng thương đã để ở cửa Nhà thờ lớn. Sau khi khóc thương Thái tử, đoàn Hoàng gia đến dinh thự của Giám mục, nơi mà Diego de Deza, với nước mắt lưng tròng, đã kể lại cho họ tất cả chi tiết về căn bệnh tàn ác đã quật ngã Thái tử, vẫn giấu không để lộ điều Rojas phát hiện ra.
Trong cả thời gian đoàn Hoàng gia có mặt ở đấy, được Giám mục, Rojas và một số người thân cận khác tháp tùng, Đức vua và Nữ hoàng luôn nhận được những lời chia buồn từ tất cả các vùng trong vương quốc của mình và từ một số bộ ngoại giao nước ngoài gửi đến. Ngoài ra, những thư chia buồn đều có thông báo hình thức tang lễ mà họ đã thực hiện: treo cờ đen trước cửa các thành phố; dân chúng, nông dân và thợ thủ công nghỉ việc trong vài ngày; những người đi lại trên đường đều mang áo choàng màu đen; quý tộc cưỡi hoặc đi xe ngựa được phủ kín đến đầu gối bằng vải màu tương tự…
Trong khi đó, ở Salamanca, tin đồn Thái tử bị đầu độc bằng lá cây lan truyền nhanh chóng bởi một số kẻ thú tội nhằm mục đích trả thù vì theo chúng Ngài đã quá tàn ác đối với họ. Thực tế, Rojas đã nghe được một bài vè ở gần chợ, trong đó đổ lỗi cái chết của Thái tử cho bác sĩ Juan de la Parra, mà hình ảnh bác sĩ thực ra gắn với chân dung của Rodrigo de Basurto, người có khả năng tiên đoán tương lai:
Tin buồn, tin mới nhất
Lan khắp Castilla
Rằng Thái tử Juan ta
Đang trên giường bệnh nặng
Ngài có bốn bác sĩ
Giỏi nhất Tây Ban Nha
Một người vừa bắt mạch
Người khác mặt ngó xem
Còn kẻ khác vội lau
Vết máu rơi hoàng tử
Chỉ còn thiếu chưa tới
Bác sĩ De la Parra
Là bác sĩ đại khoa
Tương lai giỏi tiên đoán
Tay cầm ống thuỷ ngân
Đưa vào mồm Thái tử
Sau ba giờ vẫn sống
Nửa giờ sau đi xa.
Dĩ nhiên, tất cả những điều trên đã làm rất nhiều người cải đạo bị bắt và bị tra tấn rồi sau đó được trả tự do, không có tội trạng vì luật sư Alonso Juanes bào chữa rằng họ không phải là nghi can của một tội ác không phạm phải. Thầy giáo Basurto cũng được trả tự do và trở về trường San Bartolomé, nơi thầy đã nói với Rojas rằng bắt đầu từ nay thầy sẽ phải thận trọng nhiều hơn với những phỏng đoán kiểu như thế vì nếu sai, thầy sẽ đánh mất niềm tin và ngược lại, nếu đúng, nhiều người sẽ nghĩ thầy đã can dự vào sự việc.
Tất nhiên, Đức vua và Nữ hoàng không thể tin vào những lời đồn đại không có đầu đuôi như thế và càng không tin vào ý nghĩ Thái tử bị đầu độc, điều này làm cho Diego de Deza rất hài lòng. Như vậy, sau khi hồi phục sức khỏe và đưa ra những chỉ thị xác đáng cho việc chôn cất vĩnh viễn Thái tử, Nữ hoàng Isabel và Đức vua Fernando cùng các con gái và Công nương Margarita - người thực tế đã mang thai, rút về Alcala de Henares, nơi họ hy vọng có lời khuyên và an ủi của Francisco Jimenez de Cisneros, cha cố nghe xưng tội cho Nữ hoàng, kiêm Tổng giám mục của Toledo. Điều này làm Giám mục của Salamanca cảm thấy khó chịu vì ngoài việc thuộc dòng Thánh Francisco, ông ta còn bị Giám mục coi là đối thủ chính ngay từ khi hai người là đồng môn ở trường San Bartolomé.
Giờ đây, bên mộ Thái tử chỉ còn chú chó trung thành của Ngài vì Nữ hoàng không nỡ tách nó ra khỏi chủ cũ. Đã bao lần Nữ hoàng muốn mang theo thì bấy nhiều lần nó lại quay về chỗ cũ, gần bên phần mộ để yên toạ trên tấm đệm nhỏ, đầu cúi xuống, mắt nhìn buồn thiu và tắt ngấm.
Vào một buổi chiều sau lúc nghỉ trưa, người trông coi Nhà thờ xuất hiện tại trường San Bartolomé để hỏi về Rojas. Ông ta đến từ chỗ Đức Giám mục và Tu viện trưởng. Hình như một giờ trước đó, do có tiếng chó sủa, ông ta bước vào đền để xem việc gì xảy ra thì thấy một sinh viên bị chú chó rượt đuổi, chạy ra phía cửa Azogue. Chú chó đã ngoạm được áo choàng của anh ta và quyết không buông tha. Người trông coi Nhà thờ lập tức đuổi theo, nhưng khi tới quảng trường thì cả anh sinh viên và con chó đều biến mất. Chỉ một lúc sau, chú chó Bruto quay trở lại trên mồm ngậm một miếng vải như thể chiến lợi phẩm hay con vật săn bắt được.
Khi đã ở trong Nhà thờ, Rojas quan sát thấy tấm bia mộ bị chuyển dịch và dưới nền nhà có vài giọt máu, điều này có nghĩa là chú chó Bruto đã cắn được kẻ gây hấn. Tò mò, anh nhìn vào phía trong phần mộ thì phát hiện ra trên thi thể của Thái tử Juan có một vết cắt ở má trái y như vết cắt đối với cha Tomas. Sau đó, anh tìm kiếm thử trong mồm thì phát hiện ra một đồng bạc kẽm đặt trên lưỡi Thái tử. Nhưng việc khó nhất vẫn là lấy miếng vải từ trong hàm răng của chú chó Bruto vì không ai có thể thuyết phục nó rằng miếng vải bẩn thỉu ấy có thể giúp tìm ra kẻ đã làm ô uế phần mộ của chủ nó.
Mặc dù tất cả những điều đó đều khẳng định giả thuyết Thái tử bị đầu độc, nhưng Rojas cảm thấy càng ngày càng bối rối hơn. Đầu tiên, việc tên sinh viên đến để lại vết tích trong lần sát hại mới đây chẳng những không làm sáng tỏ điều gì, mà còn mở ra sự việc mới chưa từng được biết tódệ Liệu đó có phải là một âm mưu chống lại Nhà thờ và Vương triều? Và nếu đúng như vậy, thì tại sao những người tham gia lại không đưa ra dấu hiệu cuộc sống và tính đến những trận thử sức? Phải chăng họ đang chuẩn bị gây ra những cái chết mới? Và những dấu vết để lại trên thi thể nạn nhân có ý nghĩa gì? Đó thực ra là một chữ ký hay chỉ định hướng tới người nào biết cách giải thích và cho chúng một ý nghĩa? Phải chăng có sự gắn kết nào đó liên quan giữa Thái tử và cha Tomas hay cái chết của cha chỉ là một điềm báo trước, một khúc dạo đầu cho cái chết chính? Cuối cùng, có nên tiếp tục giấu việc Thái tử bị đầu độc không, mà giờ đây đã có bằng chứng khác khẳng định điều đó, nhằm cho những kẻ tội phạm thấy ý đồ của chúng phần nào đã bị thất bại nên sẽ đi những bước giả tạo hay tốt hơn là nên kể hết sự thật? Thực sự, Rojas chưa có một cái gì rõ ràng cả nên anh báo cáo với Diego de Deza biết tất cả điều đó. Mặc dù những lời đồn đại gia tăng và những nguy cơ tiềm ẩn trong đó, Giám mục vẫn tiếp tục lựa chọn giải pháp giữ bí mật.
Nhưng ngay cả Rojas lẫn Giám mục cũng không ngăn được Đức vua và Nữ hoàng biết về sự cố. Được Hội đồng Nhà thờ thông báo, Nữ hoàng Isabel và Đức vua Fernando đã xem xét vấn đề nêu trong thư rồi quyết định chuyển ngay linh cữu của con mình về tu viện Thánh Tomas de Avila, nơi sẽ chôn cất vĩnh viễn. Yêu cầu chính thức được đưa ra ngày mùng 2 tháng Mưcri một thông qua một bức thư ngắn của Nữ hoàng gửi cho Tu viện trưởng. Ông này, sau khi tham khảo ý kiến Giám mục và phái viên của Hoàng gia, Ngài Juan Velazquez, đã định ra ngày mùng 8 tháng Mười một là ngày di chuyển linh cữu. Vào buổi chiều trước ngày ấy, Giám mục triệu Rojas vào gặp mặt trong dinh thự của ông.
- Sự thực là Đức Cha cũng sẽ chuyển đi? - Rojas hỏi Giám mục sau khi chào hỏi kính cẩn.
- Đúng vậy, Giám mục đáp với giọng ôn hoà. Ta không thể tiếp tục ở một thành phố không thoải mái và không hoan nghênh ta. Chúa biết rõ ta có những kế hoạch lớn đối với Salamanca. Tuy nhiên, tất cả đều tan biến ra sông biển nếu như con cho ta nói hết.
- Thế còn nhiệm vụ mà Đức Cha giao cho con sẽ ra sao?
- Cha muốn nói với con về việc ấy. Dĩ nhiên, con vẫn phải tiếp tục công việc này cho đến khi tìm ra kẻ phạm tội, nhưng bây giờ còn có việc khác nữa. Con không những phải tìm ra những kẻ nào đứng đằng sau cái chết của Thái tử và cha Tomas nếu như chúng cùng là một, mà còn cần phải tìm hiểu chúng đang có âm mưu gì lúc này trong thành phố. Điều này chúng ta vẫn còn nợ Đức vua và Nữ hoàng. Đấy là cách duy nhất chúng ta có thể làm được để Vua và Nữ hoàng tin cậy trở lại. Nếu thực sự là chúng ta đang đứng trước một âm mưu mà Chúa chẳng muốn như thế, thì chúng ta phải là người đầu tiên đoán được trước. Như có lần ta đã nói với con rằng chúng ta không thể ngồi chờ những đơn tố cáo và khiếu nại mà phần lớn đều là giả dối và vụ lợi; cần phải tìm hiểu sự việc theo cách của chúng ta và nếu có thể, biết trước được thì càng tốt.
- Thế Đức Cha muốn con phải làm gì? - Rojas nôn nóng hỏi lại.
- Con cần phải luôn mở to mắt và tai phải rất thính, và luôn có mặt đúng lúc, ở những nơi thích hợp. Để thực hiện điều đó, con cần phải lọt vào giới dị giáo trong thành phố, cũng như phải theo dõi những người có học vị và những sinh viên mà con thấy nghi ngờ. Và con cũng không được để những người cải đạo ngoài lề.
- Như thế, phải chăng là…?
- Xin đừng nghĩ rằng cha đã xúc phạm con, - Giám mục ngắt lời vì biết điều mà Rojas sắp nói ra - Điều này không có liên quan gì đến sự cố trong nhà tù của Toà án Công giáo. Cha chẳng thích viên công tố ấy hơn con. Sự bắt bớ mà hắn đã làm chẳng những không chính đáng mà còn rất bừa bãi và do vậy, không có hiệu quả. Vì vậy, cha đã đề nghị thuyên chuyển hắn ta. Đối với những người cải đạo, vấn đề không phải là họ quay trở về là người Do Thái vì việc ấy đã được kiểm soát tương đối tốt. Nguy cơ bây giờ là một số có ý định cải tổ đạo giáo của chúng ta. Ngay cả bên trong nhà thờ chúng ta cũng đã có những ý kiến tương đối trái ngược nhau. Nếu chúng ta muốn có một vương triều vững mạnh thì cần phải có một nhà thờ thống nhất. Mục đích cuối cùng chỉ là giành được vương triều và niềm tin, mà trong đó cây thập tự không bao giờ tách rời khỏi lưỡi kiếm.
- Như vậy, Đức Cha đang yêu cầu con trở thành một loại… - Rojas ngập ngừng kêu lên.
- Chúng ta gọi đó là điệp viên, là một từ đỡ tổn thương hơn cái mà con đang nghĩ.
- Nhưng có thể được sao, khi tất cả mọi người đều quen biết con và không tin học trò của trường San Bartolomé.
- Ta đã dự liệu trước điều ấy nên có giải pháp dễ dàng. Sáng sớm ngày mai, con sẽ phải rời trường San Bartolomé để đến sống ở khu học sinh trung học Velasco, có người đã dành cho con một phòng ở đó. Để nguỵ trang cho con, chúng ta sẽ lan truyền tin đồn rằng con bị trục xuất do có chủ kiến tà đạo và tư cách đáng nghi ngờ. Ta hy vọng tin đồn đó sẽ mở cho con một vài trái tim thương cảm và sẽ nhìn nhận con tốt hơn trong tình cảnh ấy. Như vậy, con luôn phải hoạt động bí mật đúng mức vì có thể tưởng tượng thấy là có quá nhiều mổi đe doạ trong cuộc chơi.
- Con hiểu rồi! - Rojas chỉ trả lời vậy vì đang mải suy nghĩ về gánh nặng đè trên vai anh sắp tới.
- Dĩ nhiên, con không còn là thành viên đại gia đình Ban Thánh lễ do cái chết của Thái tử nằm ngoài thẩm quyền của con. Mặc dù công việc mới của con là không chính thức, con có mật lệnh được làm tất cả những gì con thấy cần thiết, thậm chí có thể giết người nếu như tình thế đòi hỏi. Và bây giờ nếu con thấy được, - Giám mục nói thêm bằng giọng đổi khác, - thì chúng ta sẽ bàn về khía cạnh thực tế. Sắp tới, chúng ta không thể gặp nhau được nữa. Như vậy, chúng ta sẽ thông tin cho nhau thông qua một trong những thư ký của ta; anh ta sẽ biết cách tìm gặp con. Nếu con cần gặp anh ta thì con phải để lại thông báo tại nhà viên hiệu dịch của trường Đại học. Tất cả điều này không có nghĩa con phải bỏ học; mà ngược lại, đây là chứng cớ ngoại phạm tuyệt vời để con thực hiện nhiệm vụ được giao. Con hãy hoàn thành cho xong bằng cử nhân luật đi; đã hơn mười năm theo học môn này rồi mà con chỉ dự được một số bài giảng. Tất nhiên, cha sẽ cho con điều cần thiết để làm việc đó như tất cả các chỉ phí mà con đề nghị. Ngay bây giờ, con cầm lấy cái này, - Giám mục vừa nói vừa rút một cây kiếm ngắn trong ngăn bàn của mình và đưa cho Rojas, - con sẽ cần đến nó. Ta biết con không thích vũ khí, nhưng…
- Đức Cha tin là con đang trong vòng nguy hiểm phải không?
- Con ơi, lúc này tất cả chúng ta đều đang gặp nguy hiểm. Do vậy, tốt hơn là con được trang bị vũ khí. Sau đó, nếu tình huống này kết thúc, con có thể bán nó nếu con muốn. Ta tin chắc là họ sẽ trả cho con với giá rất cao. Cán nó bằng vàng, - Giám mục giải thích - với trang trí khảm đá cẩm thạch. Đó là món quà ta định tặng Thái tử nhân sinh nhật của Ngài.
- Con không biết có nên nhận không.
- Ngốc nghếch, ngốc nghếch quá. Con hãy coi đó như một phẩm vật nhận trước thuộc thành quả rất lớn mà con sẽ giành được nếu tất cả đều xuôi chèo mát mái. Con cũng cầm lấy chứng chỉ này đề phòng bị rơi vào tình trạng quẫn bách. Bây giờ con hãy đi đi, Giám mục vừa nói vừa đứng dậy, nhưng trước khi rời đây hãy ôm hôn ta. Ta sẽ nhớ con nhiều đấy.
Họ ôm nhau giữa phòng. Mặc dù cử chỉ của Giám mục dường như bộc lộ mạnh mẽ, nhưng Rojas cảm thấy có gì đó gò bó. Họ lặng lẽ ra ngoài hành lang với đôi chút xao xuyến.
- Không, đừng qua đường ấy, - Giám mục ngăn Rojas lại khi nhìn anh hướng tới cửa chính. - Tốt hơn là con hãy ra bằng cửa phụ để không một ai nhìn thấy. Một người của ta sẽ dẫn con đi cùng. Cả dinh thự lẫn nhà thờ đã sẵn sàng di chuyển linh cữu vào sáng sớm tinh mơ ngày mai.
Khi Rojas rời dinh thự của Giám mục, trời đã tối. Phố hẻm với những chỗ lồi lõm cạnh đường dường như rất hoang vắng. Tuy vậy, Rojas vẫn tin là có ai đó đang theo dõi anh từ trong bóng tối, nhưng lúc này anh không còn nhuệ khí đâu để kiểm chứng điều ấy. Trong khi đi về hướng trường học, anh nhớ lại buổi nói chuyện với Giám mục khi anh nghỉ hè trở về. Kể từ lúc ấy, sự việc diễn biến phức tạp đến mức nếu được, anh cũng sẽ rời bỏ thành phố này, nơi anh đã từng cảm thấy rất hạnh phúc. Tất nhiên, việc anh ra khỏi trường Cao đẳng, mặc dù được nguy trang và nằm trong mưu mô, kế hoạch được sắp đặt, nhưng cũng có thể hiểu như một lời đe doạ cảnh tỉnh hay một thông báo trục xuất vĩnh viễn.
Trong trường Cao đẳng, các bạn anh đã ăn tối gần xong, nhưng anh không còn hào hứng đâu gặp họ. Và thế là anh đi từ biệt ông hiệu trưởng trường San Bartolomé vì theo anh kiểm chứng, ông ta đã được thông báo kế hoạch của Giám mục. Sau đó, anh về phòng mình, sửa soạn một ba lô với những thứ cần thiết nhất vĩ ông hiệu trưởng hứa với anh rằng trong cả thời gian đó, sẽ không sắp xếp ai đến ở phòng của anh. Cuối cùng, anh giải khuây bằng cách viết vài lá thư, phòng khi điều gì đó có thể xảy ra.
Chú thích
(1) Người theo đạo Hồi.
