Lễ cầu nguyện cho linh hồn của cha Tomas de Santo Domingo sắp sửa bắt đầu. Rojas gần như không có thời gian để ăn tạm gì đó ở nhà bếp của trường và chợp mắt một lúc trong phòng. Anh mới chỉ có mặt ở thành phố vài tiếng đồng hồ, nhưng cảm thấy như đã ở đây vài ngày. Sau khi thẩm vấn cậu giúp việc, anh đã lục soát xong căn phòng của cha Tomas trong khi cha Antonio đứng canh ngoài hành lang. Rojas đã tìm kiếm rất kỹ giữa đống giấy tờ sách vở, rà soát các văn bản của cha Tomas, xem xét cái rương gỗ, giường và phần tài sản còn lại của cha, nhưng anh không phát hiện ra điểm gì nổi bật, không tìm thấy vật gì liên quan, chí ít là đến cậu sinh viên hoặc tội lỗi xấu xa của anh ta để làm sáng tỏ ý nghĩa của đồng bạc kẽm hoặc kẻ giấu tên. Trên mặt bàn, anh nhìn thấy một số giấy tờ cho thấy cha Tomas đang soạn thảo một báo cáo hoặc một bài giảng chống lại một số học thuyết tà giáo liên quan đến lễ xưng tội. Anh vừa định đọc thì cha thảo dược đã ra hiệu với vẻ mất bình tĩnh, là họ cần phải rời đi vì cha đã phát hiện ra một vài tiếng động tại hành lang dẫn đến phòng ở của các cha cố.
Thế là Rojas rời căn phòng, để lại mọi thứ nguyên vẹn như lúc ban đầu. Nhưng trước khi rời khỏi tu viện qua một trong những bức tường của vườn ươm, Rojas đề nghị cha thảo dược theo dõi những gì sẽ xảy ra và nhất là, để mắt đến cậu giúp việc.
Sau giấc ngủ trưa ngắn ngủi, Rojas rất muốn đi vòng quanh bờ sông Tormes để ôn lại những gì vừa xảy ra, nhưng anh không có thời gian. Anh không thể bỏ lỡ tang lễ. Rojas tin rằng nhiều kẻ sát nhân rất thích quay lại địa điểm gây ra tội ác và thậm chí còn dự lễ chôn cất nạn nhân của mình. Và nhất là lần này, lễ cầu nguyện cho cha Tomas sẽ được tổ chức ngay tại nơi mà ông bị giết. Rất có thể kẻ sát nhân sẽ xuất hiện tại đó và do vậy anh phải hết sức tỉnh táo.
Theo thông lệ, người chịu trách nhiệm tổ chức tang lễ là tăng viện trưởng hoặc trưởng dàn đồng ca. Trong số những việc ông ta phải làm có việc mở chiếc rương gỗ có hai ổ khoá, bên trong chứa các cây sáp nến màu vàng nhạt, mỗi cây nặng một liu rưỡi(1), và phân phát cho những người anh em của người đã khuất. Vào những dịp bình thường, lễ cầu nguyện diễn ra tại nhà thờ của tu viện, nhưng Giám mục đã yêu cầu tổ chức ở Nhà thờ lớn khiến các thành viên Hội đồng Nhà thờ không hài lòng vì họ phải di chuyển thi hài tới Nhà thờ lớn. Như đã định từ trước, những thành viên lâu năm nhất của khoa Thần học mà đa phần trong số họ đều thuộc giáo phái Thánh Domingo, khênh thi hài trên cáng; số còn lại hành hương tiễn biệt cha Tomas đến tận ngôi đền với những ngọn nến thắp sáng và hát ngân nga bài thánh ca Miserere(2) trong khi dân chúng quỳ sụp và làm dấu thánh ở hai bên đường khi đám rước đi qua.
Lễ cầu nguyện do Giám mục chủ trì với sự tham dự của Cha bề trên thuộc tu viện San Esteban, người cảm thấy không hài lòng khi chỉ được giữ vị trí thứ hai (Giám hiệu của trường, như được thông báo trước, đã khước từ vinh dự đó). Rất đông các thầy của trường Đại học cũng đến dự. Theo Quy chế, tất cả các giáo sư và giảng viên đều bắt buộc phải dự tang lễ, nếu như không muốn bị phạt bốn đồng bạc cho dàn nhạc Nhà thờ. Về phần dàn đồng ca, tất cả gồm toàn những người thuộc giáo phái Thánh Domingo. Rojas được dành một chỗ ngồi ở gần cửa chính. Giám mục đã có bài biểu dương rất xúc động đối với cha Tomas. Ông nhớ lại những công việc mà cha đã làm trên cương vị giảng viên môn Thần học và ở vị trí tu sĩ. Ông ca ngợi các bài giảng và bài viết của cha Tomas và nêu bật những phẩm chất quý giá trong con người cha. Ai cũng chắc chắn rằng, sau khi nghe điếu văn của Đức Giám mục, cha Tomas đã được dành sẵn một vị trí xứng đáng trên thiên đàng.
Từ ghế ngồi của mình, Rojas cố gắng quan sát phản ứng trên gương mặt những người dự tang lễ. Phần lớn không biểu lộ gì. Thực ra, đa phần trong số họ đều ngủ gật hoặc dường như đang bận tâm suy nghĩ những vấn đề khác trần ai hơn. Khi dàn đồng ca gồm những thành viên thuộc giáo phái Thánh Domingo cất lên bài cầu nguyện cho người đã khuất, Rojas rời chỗ của mình để ra ngoài quan sát. Người hiếu kỳ và ái mộ cha Tomas mong được tham dự buổi lễ nhiều đến nỗi ngôi đền trở nên quá chật hẹp và họ phải mở cửa để những kẻ kém may mắn đó có thể theo dõi tang lễ từ ngoài đường phố. Rất nhiều người đang có mặt trong đám đông mặc áo choàng len màu trắng, dấu hiệu tang lễ theo phong tục vốn có ở Castilla. Tuy có cả những nhóm hiếu kỳ, thường không bao giờ vắng mặt trong những dịp như vậy, nhưng phần lớn số người tham dự đều là sinh viên. Trên một đỉnh cột cao, một người phấn khích đang gào lên phản đối những kẻ đã giết cha Tomas và yêu cầu thực thi công lý. Cuối cùng, lính tuần canh phải can thiệp để lập lại trật tự và ngăn không cho sự việc diễn biến xấu hơn.
Khi sự ồn ào còn chưa lắng xuống thì một cuộc náo loạn nhỏ đã xảy ra tại một trong những con đường dẫn đến ngôi đền. Từ chỗ của mình, Rojas không thể thấy được điều gì đang xảy ra, nhưng nhìn phản ứng của mọi người, anh có thể đoán ra. Có vẻ như ai đó rất muốn vào đền qua cửa Azogue bằng mọi giá, tuy nhiên đám đông dường như không sẵn sàng để cho hắn vào. Rojas nghĩ rằng đó có thể là kẻ tình nghi nên anh tiến bước ra phía cửa. Thật không may, khi anh đến nơi thì hắn ta đã bắt đầu chạy trốn. Mặc dù không nhận diện được hắn, nhưng Rojas đoán được hưởng hắn chạy thông qua chuyển động của những bước chân trong đám đông. Quảng trường quá đông khiến cuộc truy lùng trở nên rất khó khăn. Gần như lần nào anh định tiến nhanh hơn một chút thì lại xuất hiện làn sóng người xung quanh cố nhấn chìm anh.
- Cẩn thận chứ, chàng trai Bartolomé. Anh nghĩ mình là ai vậy? - Một người đàn ông mà Rojas vừa đụng vào lưng cất tiếng mắng anh.
- Cho tôi đi qua, tôi có nhiệm vụ được giao cần phải hoàn thành. - Rojas cầu xin một cách vô vọng.
Tình cảnh đó giống như một cơn lốc gồm toàn những người sẵn sàng nuốt chửng và chôn sống Rojas dưới đáy sâu. May mắn thay, đầu anh nhô lên cao nên có thể thở được. Sau vài cái đạp chân và cũng phải hứng chịu một vài cú đẩy mạnh, cuối cùng Rojas cũng thoát ra khu vực thoáng hơn, ở gần cuối mạn bắc Nhà thờ lớn. Chính lúc đó, anh nhìn thấy kẻ bị truy tìm đang lách vào một trong những đường phố phía sau Nhà thờ. Một tay giữ chặt áo choàng, Rojas bắt đầu rượt đuổi theo, nhưng khi anh tới đầu phố thì hắn đã rẽ ngoặt ở cuối phố. Tình thế lặp lại như vậy khi Rojas tới được đầu bên kia. Anh cần phải nhanh hơn nếu như không muốn mất dấu vết hắn vì trời đã bắt đầu tối.
Kẻ tình nghi dường như chạy theo đường dích dắc với mục đích đánh lạc hướng. Rojas nhanh chóng tính toán hướng đi tiếp theo của hắn với ý định đón đầu bằng cách chạy tắt băng qua một đường phố nhỏ cắt ngang. Vô ích, vì khi anh đến được đầu bên kia thì kẻ bị rượt đuổi đã ngoặt sang phố khác. Đột nhiên, anh không còn nghe thấy tiếng bước chân của hắn nữa.
- Ta bắt được mi rồi! - Rojas kêu lên khi nhận thấy đây là đường cụt.
Tuy nhiên, khi tới cuối phố, anh không nhìn thấy một ai cả. Xem xét từ bên này sang phía bên kia, rồi quay một vòng xung quanh, nhưng anh vẫn không tìm ra dấu vết của kẻ tình nghi.
- Không thể thế được! - Rojas lẩm bẩm - Hắn ta không thể nào biến mất được.
Chán chường, Rojas ngồi phịch xuống chiếc ghế đá ở gần một cánh cửa để lấy lại sức và suy nghĩ. Anh cố tự an ủi mình rằng rất khó khi phải rượt đuổi một ai đó giữa những góc phố rối rắm này. Giống như các nơi khác trong thành phố, có tới hơn năm mươi nóc nhà được xây dựng không theo một trật tự nhất định nào bên trong bức tường thành xung quanh Nhà thờ, tạo thành một dạng giống như chuồng gia súc, nối với con đường dẫn đến một trong những cánh cửa vào Salamanca hoặc hướng tới quảng trường San Martin, nơi đặt trụ sở của Nhà Hội đồng và Chợ lớn mà bản thân nó cũng giống như nơi ở lớn của gia súc. Không có gì lạ khi phần lớn trong số những căn nhà trên là nhà một tầng với những vườn ươm nhỏ, những dải đất được cày xới và những túp lều dựng tạm làm nơi trú chân cho gia súc. Và điều đó gây trở ngại nhiều cho giao thông đi lại.
Bất ngờ, Rojas nghe thấy từ đằng xa tiếng kêu chói tai của một đàn chim nhạn, có vẻ như đang chế nhạo anh. Anh nhớ dân ở quê mình gọi đó là loài chim quỷ. Bầu trời phủ đầy mấy đen, đe doạ có bão sắp kéo đến. Anh đứng dậy để quay lại Nhà thờ lớn với bước chân chậm rãi, nặng nề trong bóng chiều tà. Mọi việc dường như đều chỉ ra rằng trực giác của anh rất đúng. Kẻ giết người đã quay trở lại hiện trường gây ra tội ác để tận hưởng chiến thắng, và anh gần như sắp sửa bắt được hắn nhưng cuối cùng thì đã ra về tay trắng. Còn kẻ kia lúc này hẳn đã cao chạy xa bay ra khỏi thành phố hoặc tệ hại hơn là có thể quay trở lại giết người nếu như hắn muốn.
Khi Rojas về đến Nhà thờ lớn, buổi lễ cầu nguyện đã kết thúc và đám rước bắt đầu quay trở lại San Esteban, nơi sẽ diễn ra lễ mai táng. Ngay lúc đó, trời bắt đầu mưa, lúc đầu là những hạt nhỏ, sau đó mưa lớn ập đến dữ dội, dập tắt những ngọn nến đang cháy và làm đoạn cuối của đám rước có phần hỗn loạn. Không phải chờ đợi lâu để nhìn thấy những tia chớp đầu tiên xé toạc không trung. Kiếm được một chỗ trú dưới cổng tu viện, Rojas nghĩ rằng sự phẫn nộ của Chúa đã đến với tất cả sức mạnh, nhưng anh không biết rõ cơn giận dữ đó dành cho nạn nhân hay cho kẻ giết người, hoặc có thể dành cho cả anh vì đã không làm tốt công việc của mình. Trời đã tối hẳn khi những người anh em của cha Tomas bắt đầu hát thánh ca Miserere ở hành lang tu viện dành cho đám diễu hành.
Chú thích
(1) Đơn vị đo trọng lượng: 1 liu tương đương 460 gram.
(2) Bài thánh ca số 50 ca ngợi Đức Chúa với mở đầu là câu hát “Miserere…”.
Thế là Rojas rời căn phòng, để lại mọi thứ nguyên vẹn như lúc ban đầu. Nhưng trước khi rời khỏi tu viện qua một trong những bức tường của vườn ươm, Rojas đề nghị cha thảo dược theo dõi những gì sẽ xảy ra và nhất là, để mắt đến cậu giúp việc.
Sau giấc ngủ trưa ngắn ngủi, Rojas rất muốn đi vòng quanh bờ sông Tormes để ôn lại những gì vừa xảy ra, nhưng anh không có thời gian. Anh không thể bỏ lỡ tang lễ. Rojas tin rằng nhiều kẻ sát nhân rất thích quay lại địa điểm gây ra tội ác và thậm chí còn dự lễ chôn cất nạn nhân của mình. Và nhất là lần này, lễ cầu nguyện cho cha Tomas sẽ được tổ chức ngay tại nơi mà ông bị giết. Rất có thể kẻ sát nhân sẽ xuất hiện tại đó và do vậy anh phải hết sức tỉnh táo.
Theo thông lệ, người chịu trách nhiệm tổ chức tang lễ là tăng viện trưởng hoặc trưởng dàn đồng ca. Trong số những việc ông ta phải làm có việc mở chiếc rương gỗ có hai ổ khoá, bên trong chứa các cây sáp nến màu vàng nhạt, mỗi cây nặng một liu rưỡi(1), và phân phát cho những người anh em của người đã khuất. Vào những dịp bình thường, lễ cầu nguyện diễn ra tại nhà thờ của tu viện, nhưng Giám mục đã yêu cầu tổ chức ở Nhà thờ lớn khiến các thành viên Hội đồng Nhà thờ không hài lòng vì họ phải di chuyển thi hài tới Nhà thờ lớn. Như đã định từ trước, những thành viên lâu năm nhất của khoa Thần học mà đa phần trong số họ đều thuộc giáo phái Thánh Domingo, khênh thi hài trên cáng; số còn lại hành hương tiễn biệt cha Tomas đến tận ngôi đền với những ngọn nến thắp sáng và hát ngân nga bài thánh ca Miserere(2) trong khi dân chúng quỳ sụp và làm dấu thánh ở hai bên đường khi đám rước đi qua.
Lễ cầu nguyện do Giám mục chủ trì với sự tham dự của Cha bề trên thuộc tu viện San Esteban, người cảm thấy không hài lòng khi chỉ được giữ vị trí thứ hai (Giám hiệu của trường, như được thông báo trước, đã khước từ vinh dự đó). Rất đông các thầy của trường Đại học cũng đến dự. Theo Quy chế, tất cả các giáo sư và giảng viên đều bắt buộc phải dự tang lễ, nếu như không muốn bị phạt bốn đồng bạc cho dàn nhạc Nhà thờ. Về phần dàn đồng ca, tất cả gồm toàn những người thuộc giáo phái Thánh Domingo. Rojas được dành một chỗ ngồi ở gần cửa chính. Giám mục đã có bài biểu dương rất xúc động đối với cha Tomas. Ông nhớ lại những công việc mà cha đã làm trên cương vị giảng viên môn Thần học và ở vị trí tu sĩ. Ông ca ngợi các bài giảng và bài viết của cha Tomas và nêu bật những phẩm chất quý giá trong con người cha. Ai cũng chắc chắn rằng, sau khi nghe điếu văn của Đức Giám mục, cha Tomas đã được dành sẵn một vị trí xứng đáng trên thiên đàng.
Từ ghế ngồi của mình, Rojas cố gắng quan sát phản ứng trên gương mặt những người dự tang lễ. Phần lớn không biểu lộ gì. Thực ra, đa phần trong số họ đều ngủ gật hoặc dường như đang bận tâm suy nghĩ những vấn đề khác trần ai hơn. Khi dàn đồng ca gồm những thành viên thuộc giáo phái Thánh Domingo cất lên bài cầu nguyện cho người đã khuất, Rojas rời chỗ của mình để ra ngoài quan sát. Người hiếu kỳ và ái mộ cha Tomas mong được tham dự buổi lễ nhiều đến nỗi ngôi đền trở nên quá chật hẹp và họ phải mở cửa để những kẻ kém may mắn đó có thể theo dõi tang lễ từ ngoài đường phố. Rất nhiều người đang có mặt trong đám đông mặc áo choàng len màu trắng, dấu hiệu tang lễ theo phong tục vốn có ở Castilla. Tuy có cả những nhóm hiếu kỳ, thường không bao giờ vắng mặt trong những dịp như vậy, nhưng phần lớn số người tham dự đều là sinh viên. Trên một đỉnh cột cao, một người phấn khích đang gào lên phản đối những kẻ đã giết cha Tomas và yêu cầu thực thi công lý. Cuối cùng, lính tuần canh phải can thiệp để lập lại trật tự và ngăn không cho sự việc diễn biến xấu hơn.
Khi sự ồn ào còn chưa lắng xuống thì một cuộc náo loạn nhỏ đã xảy ra tại một trong những con đường dẫn đến ngôi đền. Từ chỗ của mình, Rojas không thể thấy được điều gì đang xảy ra, nhưng nhìn phản ứng của mọi người, anh có thể đoán ra. Có vẻ như ai đó rất muốn vào đền qua cửa Azogue bằng mọi giá, tuy nhiên đám đông dường như không sẵn sàng để cho hắn vào. Rojas nghĩ rằng đó có thể là kẻ tình nghi nên anh tiến bước ra phía cửa. Thật không may, khi anh đến nơi thì hắn ta đã bắt đầu chạy trốn. Mặc dù không nhận diện được hắn, nhưng Rojas đoán được hưởng hắn chạy thông qua chuyển động của những bước chân trong đám đông. Quảng trường quá đông khiến cuộc truy lùng trở nên rất khó khăn. Gần như lần nào anh định tiến nhanh hơn một chút thì lại xuất hiện làn sóng người xung quanh cố nhấn chìm anh.
- Cẩn thận chứ, chàng trai Bartolomé. Anh nghĩ mình là ai vậy? - Một người đàn ông mà Rojas vừa đụng vào lưng cất tiếng mắng anh.
- Cho tôi đi qua, tôi có nhiệm vụ được giao cần phải hoàn thành. - Rojas cầu xin một cách vô vọng.
Tình cảnh đó giống như một cơn lốc gồm toàn những người sẵn sàng nuốt chửng và chôn sống Rojas dưới đáy sâu. May mắn thay, đầu anh nhô lên cao nên có thể thở được. Sau vài cái đạp chân và cũng phải hứng chịu một vài cú đẩy mạnh, cuối cùng Rojas cũng thoát ra khu vực thoáng hơn, ở gần cuối mạn bắc Nhà thờ lớn. Chính lúc đó, anh nhìn thấy kẻ bị truy tìm đang lách vào một trong những đường phố phía sau Nhà thờ. Một tay giữ chặt áo choàng, Rojas bắt đầu rượt đuổi theo, nhưng khi anh tới đầu phố thì hắn đã rẽ ngoặt ở cuối phố. Tình thế lặp lại như vậy khi Rojas tới được đầu bên kia. Anh cần phải nhanh hơn nếu như không muốn mất dấu vết hắn vì trời đã bắt đầu tối.
Kẻ tình nghi dường như chạy theo đường dích dắc với mục đích đánh lạc hướng. Rojas nhanh chóng tính toán hướng đi tiếp theo của hắn với ý định đón đầu bằng cách chạy tắt băng qua một đường phố nhỏ cắt ngang. Vô ích, vì khi anh đến được đầu bên kia thì kẻ bị rượt đuổi đã ngoặt sang phố khác. Đột nhiên, anh không còn nghe thấy tiếng bước chân của hắn nữa.
- Ta bắt được mi rồi! - Rojas kêu lên khi nhận thấy đây là đường cụt.
Tuy nhiên, khi tới cuối phố, anh không nhìn thấy một ai cả. Xem xét từ bên này sang phía bên kia, rồi quay một vòng xung quanh, nhưng anh vẫn không tìm ra dấu vết của kẻ tình nghi.
- Không thể thế được! - Rojas lẩm bẩm - Hắn ta không thể nào biến mất được.
Chán chường, Rojas ngồi phịch xuống chiếc ghế đá ở gần một cánh cửa để lấy lại sức và suy nghĩ. Anh cố tự an ủi mình rằng rất khó khi phải rượt đuổi một ai đó giữa những góc phố rối rắm này. Giống như các nơi khác trong thành phố, có tới hơn năm mươi nóc nhà được xây dựng không theo một trật tự nhất định nào bên trong bức tường thành xung quanh Nhà thờ, tạo thành một dạng giống như chuồng gia súc, nối với con đường dẫn đến một trong những cánh cửa vào Salamanca hoặc hướng tới quảng trường San Martin, nơi đặt trụ sở của Nhà Hội đồng và Chợ lớn mà bản thân nó cũng giống như nơi ở lớn của gia súc. Không có gì lạ khi phần lớn trong số những căn nhà trên là nhà một tầng với những vườn ươm nhỏ, những dải đất được cày xới và những túp lều dựng tạm làm nơi trú chân cho gia súc. Và điều đó gây trở ngại nhiều cho giao thông đi lại.
Bất ngờ, Rojas nghe thấy từ đằng xa tiếng kêu chói tai của một đàn chim nhạn, có vẻ như đang chế nhạo anh. Anh nhớ dân ở quê mình gọi đó là loài chim quỷ. Bầu trời phủ đầy mấy đen, đe doạ có bão sắp kéo đến. Anh đứng dậy để quay lại Nhà thờ lớn với bước chân chậm rãi, nặng nề trong bóng chiều tà. Mọi việc dường như đều chỉ ra rằng trực giác của anh rất đúng. Kẻ giết người đã quay trở lại hiện trường gây ra tội ác để tận hưởng chiến thắng, và anh gần như sắp sửa bắt được hắn nhưng cuối cùng thì đã ra về tay trắng. Còn kẻ kia lúc này hẳn đã cao chạy xa bay ra khỏi thành phố hoặc tệ hại hơn là có thể quay trở lại giết người nếu như hắn muốn.
Khi Rojas về đến Nhà thờ lớn, buổi lễ cầu nguyện đã kết thúc và đám rước bắt đầu quay trở lại San Esteban, nơi sẽ diễn ra lễ mai táng. Ngay lúc đó, trời bắt đầu mưa, lúc đầu là những hạt nhỏ, sau đó mưa lớn ập đến dữ dội, dập tắt những ngọn nến đang cháy và làm đoạn cuối của đám rước có phần hỗn loạn. Không phải chờ đợi lâu để nhìn thấy những tia chớp đầu tiên xé toạc không trung. Kiếm được một chỗ trú dưới cổng tu viện, Rojas nghĩ rằng sự phẫn nộ của Chúa đã đến với tất cả sức mạnh, nhưng anh không biết rõ cơn giận dữ đó dành cho nạn nhân hay cho kẻ giết người, hoặc có thể dành cho cả anh vì đã không làm tốt công việc của mình. Trời đã tối hẳn khi những người anh em của cha Tomas bắt đầu hát thánh ca Miserere ở hành lang tu viện dành cho đám diễu hành.
Chú thích
(1) Đơn vị đo trọng lượng: 1 liu tương đương 460 gram.
(2) Bài thánh ca số 50 ca ngợi Đức Chúa với mở đầu là câu hát “Miserere…”.
