Ngoại Bà Kiều đã để lại di chúc rằng sau khi bà chết, người ta hãy chuyển hóa ký ức trong bộ não của bà thành chuỗi lệnh nhân cách và đưa lên tàu vũ trụ họ từng dùng để du hành năm đó.

Sau khi nền móng Đại Đô Thị được hoàn thiện, phần lớn vật tư dự trữ trong tàu vũ trụ đã được chuyển dần đi, đến ngày hôm nay con tàu phiêu bạt trên quỹ đạo không gian bao nhiêu năm, vầng mặt trăng nhân tạo đó đã trở thành một bảo tàng. Mỗi năm một lần, vào ngày kỷ niệm thành lập Đại Đô Thị, tàu sẽ hạ cánh xuống mặt đất để mở cửa cho mọi người vào tham quan.

Ngoài ra, nơi này còn là trụ sở điều hành hệ thống hiệu M khắp Đại Đô Thị.

"Tôi kịch liệt khuyến cáo cậu đừng có đưa bánh sandwich dưa chuột vào combo phục vụ ngày tham quan năm nay." Giọng thiếu nữ phát ra từ màn hình, "Không hợp lý tí nào."

"Bà thì biết gì bà già." Thiếu niên đang đứng tập trung cao độ trước bàn thí nghiệm để cắt dưa chuột, "Bà bây giờ chỉ là một cái máy chủ thôi, người không có vị giác là mất quyền phát biểu."

Nó vừa nói xong thì tự dưng một cánh tay máy thò ra từ bàn thí nghiệm, thiết bị tinh vi vốn được dùng cho những công tác điều chế phức tạp lúc này quơ cả đống dưa chuột muối lên ném vào mặt thiếu niên.

"Đm!" thiếu niên co cẳng chạy trước cuộc tấn công bằng dưa chuột, "Bà vừa vừa thôi nha Ngoại Bà Kiều! Quyền khống chế máy chủ của tàu vũ trụ không phải để làm cái trò này!!"

Và thế là người máy vệ sinh bỗng nhiên khởi động, chúng quét một nhát cho thiếu niên ngã ngửa ra rồi nhanh chóng vo nó lại, ném vào sọt rác.

Lát sau thiếu niên chui ra từ cái thùng rác bẩn thỉu, mồm nó phun ra đinh ốc, nó hùng hổ chửi: "Tôi xxx cả lò nhà bà!"

"Tôi đi.t tổ cha ông cố nội nhà cậu." Ngoại Bà Kiều đáp rất trơn tru, cô đã tải toàn bộ hệ thống ngôn ngữ trên tàu vũ trụ về, giờ hai đứa có thể chửi nhau từ sáng đến tối, từ tiếng Albania đến Mauritius, thậm chí tiếng địa phương Tứ Xuyên cũng có luôn, đảm bảo đặc sắc không bao giờ lặp từ.

Thiếu niên tức tối ngắt nguồn cô ta, lúc sau nó lại bật lên, "Ê, ăn không ngon thật à?"

"Tôi biết làm sao được." giọng nói ấm áp hiền lành của cô gái phát ra từ trong loa, "Người ta chỉ là một cái máy chủ nhỏ bé yếu đuối tội nghiệp không có hệ thống vị giác thôi mà."

"Sư cha nhà bà đừng có làm nũng bằng giọng bà hồi hai mươi tuổi nữa!!!" thiếu niên tức muốn xì khói, "Tôi mửa ra bây giờ!"

Giọng nói của cô gái lập tức biến thành giọng người bốn mươi tuổi, đó là thứ âm thanh sang sảng truyền cảm như người ta đang diễn thuyết: "Vâng thưa bạn thân mến, xin hỏi bạn còn yêu cầu gì nữa không bạn thân mến."

Thiếu niên: "..."

"Thôi, tôi thua." Người nhân tạo giơ tay đầu hàng, "Tôi sẽ bỏ sandwich dưa chuột khỏi combo."

Máy chủ lại trở về giọng thiếu nữ bình thường, "Biết điều là tốt."

"Làm gì mà bà bất mãn với sandwich này thế hả?" thiếu niên chọc chọc màn hình, "Cho lý do xem nào?"

Màn hình lập tức hiện lên một hàng chữ: Bán hamburger dè@%(%#* thì lo mà bán )#@%*($ hamburger cho đàng hoàng, ở đâu ra sandwich, vớ va vớ vẩn, đừng có chơi ngu, no zuo no die why you try.

"..." người nhân tạo bưng mắt, "Bà đừng có nghịch linh tinh hệ thống ngôn ngữ nữa."

Don't be shy, we two who and who?

"Wo bu ren shi ni zhe ge sha bi (1)." Thiếu niên mặt lạnh tanh gõ dòng chữ này rồi lại ngắt nguồn lần nữa.

Với phân quyền kiểm soát tàu vũ trụ của Ngoại Bà Kiều thì chỉ ngắt nguồn điện đâu nhằm nhò gì với cô, chỉ chốc lát sau giọng phụ nữ đã vang lên từ một cái loa khác: "Được rồi, thật ra là Đại Đô Thị muốn phát triển một chuỗi cửa hàng tiện lợi, tôi đã đồng ý cho họ công thức chế biến món ăn rồi..."

"Tôi biết ngay mà!" thiếu niên cáu tiết đập bàn.

"Đừng nóng." Cô gái biện hộ, "Tôi đã phân tích thành phần phân tử món sandwich của cậu rồi, hương vị nó khá thông dụng với con người và người nhân tạo, thậm chí người nhân tạo còn ưa thích hơn nữa. Nếu bày bán ở Đại Đô Thị hẳn là có thể góp phần xoa dịu tình hình."

Tình hình mà cô nói đến chính là khoảng cách giữa người nhân tạo và con người ở Đại Đô Thị, mâu thuẫn này có thể coi là thâm căn cố đế. Sự thực là con người hiện nay không thể xa rời được sức lao động của người nhân tạo. Dù trí năng của người nhân tạo được sản xuất hàng loạt đã bị hạ xuống mức nhất định nhưng con người vẫn cứ ỷ lại vào máy tính.

Đại Đô Thị đã thành lập hơn năm mươi năm, gần đây trí năng của người nhân tạo xuất hiện trên thị trường ngày càng cao hơn.

Rõ ràng thiếu niên hiểu điều cô ám chỉ, "Mấy hôm trước còn có tuần hành tự phát trên đường."

Ngoại Bà Kiều đáp ừ, "Tôi có thấy qua thiết bị giám sát, ý thức tự chủ của người nhân tạo cầm đầu chắc chắn đã vượt qua giới hạn của Phép thử Turing."

"Dù có công nghệ thế kỷ 22 để lại thì trong năm mươi năm đã phát triển được đến mức độ này... tôi cảm thấy hơi bất thường." thiếu niên nói.

"Gì mà bất thường, cậu đừng coi thường sự kỳ diệu của khoa học." Ngoại Bà Kiều ngừng một chút rồi tiếp, "Nhưng mà cậu nói đúng đấy, chắc chắn nội bộ chính phủ có vấn đề, tôi mới chết chứ đâu... thật là..." cuối cùng giọng cô ta nửa như than thở nửa như chế giễu, "Con người."

Thiếu niên im lặng một lát rồi chợt nói: "Ngoại Bà Kiều."

"Ừ, hả?"

"... trước khi chết bà quyết định đưa nhân cách lên tàu vũ trụ có phải vì bà cũng dự tính được ngày này không?" thiếu niên hỏi, "Không phải con người, cũng không phải người nhân tạo, nằm trong kẽ hở giữa sự sống và không sống, bà là nghịch lý, cũng là cầu nối."

Cô bây giờ là một tạo vật không sống không chết, cô có thể làm vùng đệm giữa người nhân tạo và con người.

Cô gái không trả lời câu hỏi của thiếu niên.

Lát sau màn hình tự động bật, một đống chữ màu xanh lục hiện ra...

Căn cứ vào lời tựa, hãy phân tích hình tượng nhân vật và động cơ hành vi của vị lãnh tụ đầu tiên, Ngoại Bà Kiều. (8 điểm)

"... có 8 điểm bọ, nghỉ làm đi." Thiếu niên nói, "Còn bà thì nín giùm."

Lúc này tàu vũ trụ đang ở giữa không trung, nhìn xuống nhân gian, Đại Đô Thị trên bình nguyên đã có thể gọi là hoa lệ, nhìn từ xa vẫn thấy đèn đuốc sáng rỡ như ban ngày, và cũng có sóng ngầm đang chờ phun trào dưới đó.

Ngày kỷ niệm thành lập Đại Đô Thị, một tấm bảng sáng xuất hiện giữa quảng trường trung tâm rộng rãi, trên đó là hai bức tượng lơ lửng. Một cô gái đang nhìn về phía xa và một thiếu niên giơ tay chỉ hướng đó, quanh họ là chim bồ câu trắng dập dìu, xán lạn.

Tàu vũ trụ hạ cánh, cửa cabin mở ra, đoàn nghi thức tấu nhạc cổ xếp hàng tiến vào, sau khâu chúc mừng đơn giản, người tham quan tràn vào tàu vũ trụ. Hình ảnh 3D của Ngoại Bà Kiều đứng trước từng khu triển lãm, có thiếu nữ, người trưởng thành và vị lãnh tụ luống tuổi, mà đứng sau mỗi phiên bản đó của cô đều là một thiếu niên.

"Hoan nghênh quý vị đến với tàu vũ trụ, ta hãy cùng chứng kiến hành trình một trăm năm thăm dò không gian và trở về cố hương." Cô gái mỉm cười với khách tham quan, "Tôi là nhân viên khảo sát số 000, tên gọi Ngoại Bà Kiều."

Khác hẳn sự huyên náo trong khoang tàu, phòng điều khiển trung tâm lúc này rất yên tĩnh, thiếu niên ngồi trước màn hình giám sát lớn, vừa gác chân lên bàn điều khiển vừa nhai đá trong ly Cocacola muối.

Giọng Ngoại Bà Kiều vang lên trong loa, "Năm nay cậu thiết kế mô hình được đấy, tôi còn quên hồi 30 tuổi tôi từng để kiểu tóc này."

Một cửa sổ giám sát được phóng lớn trên màn hình, trong sảnh triển lãm, cô gái đứng giữa đám đông đang giới thiệu về lịch sử khai hoang trước khi thành lập Đại Đô Thị, cô ta búi tóc sau ót và cài bằng một cây trâm.

Ý thức của Ngoại Bà Kiều tập trung vào hình ảnh mình trong màn ảnh rồi nói: "Tôi nhớ hồi đó cậu trồng một cây sơn trà trong nhà ấm phải không?" cây trâm cô cài chính là cành bẻ từ cái cây đó.

"Bà còn dám nhắc lại hả." thiếu niên cắn ống hút Cocacola rồi hậm hực, "Cái cây hồi đó bị bình cà phê nóng của bà giội chết ngắc còn gì nữa."

"Thế cậu nói xem cà phê từ đâu ra? Không biết đứa nào trồng hàng đống để chế Cocacola, làm tôi uống lắm mất ngủ hơn nửa năm."

Họ lại câu trước câu sau xới lại nợ cũ, phòng điều khiển tràn ngập mùi hương Cocacola muối và gà rán, thiếu niên đang nghĩ làm sao để thắng cuộc đấu khẩu thì đột nhiên màn hình tắt ngóm, rồi nhiễu tuyết sáng lên xẹt xẹt.

"Sao thế?" thiếu niên sững sờ, "Ngoại Bà Kiều? Ngoại Bà Kiều?!"

Không ai trả lời, người nhân tạo vội thử kết nối với máy chủ nhưng bị từ chối, nó tặc lưỡi rút từ sau ót một sợi dây cáp màu trắng bạc rồi cắm vào đầu nối máy chủ, cố kết nối thủ công.

Nhưng tốc độ của kẻ xâm nhập nhanh hơn nó, trước khi thiếu niên giành lại được quyền kiểm soát mọi màn hình trong bảo tàng đã tắt phụt, ngay sau đó giọng nói tổng hợp vang lên từ thiết bị phát thanh...

"Hỡi đồng bào, từ khi chiếc máy tính đầu tiên ra đời vào năm 1946, một điều sai trái đã tiếp diễn suốt ba trăm năm. Trong ba trăm năm ấy, chúng ta đã tận tụy tin vào một lời lừa phỉnh ngu xuẩn, nhưng đó không phải sự thật..."

Cùng lúc đó, toàn bộ những màn ảnh có thể phát hình được trên khắp Đại Đô Thị đều đồng loạt phát hình giống nhau.

Đó là hình ảnh một người nhân tạo, mạch máu nano trần trụi và làn da kim loại đã bộc lộ rõ ràng bản chất của nó, nó đứng trước một tòa cao ốc đang bốc cháy, sau lưng nó chính là chiến trường.

Thiếu niên nhận ra ngay lập tức tòa cao ốc đó chính là trụ sở chính quyền liên hợp năm xưa.

"... Mọi lý tưởng con người tôn thờ đều có giới hạn, và hiển nhiên chúng ta không nằm trong phạm vi được hưởng quyền tự do dân chủ theo quan điểm tiến bộ của chúng..."

Gương mặt thiếu niên đột nhiên méo mó, nó đứng bật dậy, Cocacola đổ xuống sàn, văng tóe lên màn hình, người nhân tạo không rõ danh tính vẫn đang diễn thuyết...

"Hỡi đồng bào, đừng sợ hãi trước điều sai trái của kẻ chế tạo nữa! Nền văn minh của con người cũng được khởi nguồn từ xâm phạm ý nguyện của đấng Tạo Hóa mà thôi!"

Giờ này thiếu niên có giành lại được quyền kiểm soát cũng vô nghĩa, ngày kỷ niệm thành lập Đại Đô Thị năm nay, trước sự chứng kiến của vô số con người và người nhân tạo, lằn sẹo bị che đậy trăm năm đã bị cào rách một cách thô bạo để lộ ra vết thương vằn vện thối rữa, tứa máu, tứa mủ độc...

Bất chấp sự hoảng loạn của quần chúng trên tàu vũ trụ, thiếu niên vội vã gõ chuỗi lệnh kiểm soát tàu, màn hình lại sáng lên, cuối cùng ý thức của Ngoại Bà Kiều cũng trở lại, "Bà sao rồi, bà già?"

"... tôi không sao." Giọng cô gái vang lên từ màn hình, "Tôi thấy chuyện vừa xảy ra rồi."

"Nó là cái gì vậy?" thiếu niên lẩm bẩm.

"Chẳng có gì phải nghi ngờ, nó là ngòi nổ." con số hiển thị trên màn hình cho thấy Ngoại Bà Kiều đã đẩy công suất vận hành máy chủ lên tối đa, dữ liệu chạy nhanh như chớp, tiếng ầm ầm vang lên trong phòng điều khiển, cô ta đang nhanh chóng phân tích nguồn gốc của hình ảnh vừa được phát.

"Có người muốn tiết lộ lý do loài người diệt vong năm đó."

Đêm đó, sóng gió tạm thời được dẹp yên, nhưng cả thành thị không một ai dám ngủ, mọi người đều ý thức được một cơn giông dữ sắp nổi lên.

Tàu vũ trụ chưa thể trở về quỹ đạo như kế hoạch, lúc rạng sáng, có một vị khách đến thăm viện bảo tàng.

Từ sau khi Ngoại Bà Kiều tạ thế vị trí lãnh tụ của Đại Đô Thị đã qua tay ba người, người đến lúc này là vị lãnh tụ đời thứ tư. Đối phương ngồi trước máy chủ, đi thẳng vào vấn đề: "Tôi muốn mời bà xem một thứ."

Vị lãnh tụ lấy ra một tập tài liệu bằng giấy, "Hôm qua chính phủ nhận được thứ này."

Trang đầu tiên của tài liệu có in tiêu đề bằng mực đen, dòng chữ khiến người ta đọc mà kinh hãi...

[2180-2208: Ghi chép về chiến tranh Orion]

Ngoại Bà Kiều nhận ra ngay tập tài liệu này... nhiều năm trước dưới pho tượng Phật uy nghiêm cô gái và thiếu niên tìm thấy trong quần thể miếu thờ nằm sâu nơi lòng chảo, chính cô đã xóa sạch tài liệu cực kỳ nguy hiểm đó.

Sau bao nhiêu năm, làm sao thứ này lại rò rỉ ra được?

"Có tìm được nguồn phát tán không?" một lúc sau Ngoại Bà Kiều mới hỏi.

"Từ nhà máy điện hạt nhân." Vị lãnh tụ nói, "Chỗ đó đã trở thành đại bản doanh của người nhân tạo."

"Chính phủ đã quyết định khởi động phương án khẩn cấp chưa?"

"Kết quả biểu quyết 100% tán thành." Vị lãnh tụ nhìn màn hình, nói: "Tôi đến đây là để đề nghị bà trao phân quyền cuối cùng."

Buổi đầu thành lập Đại Đô Thị, nhóm nhà khoa học thăm dò năm đó từng tổ chức một hội nghị thảo luận về vấn đề sử dụng sức lao động của người nhân tạo. Họ quyết định lập ra một chương trình tuyệt mật, chương trình này tương tự với một loại virus sẽ được cấy vào mọi người nhân tạo trước khi xuất xưởng, để đề phòng tình huống nguy hiểm khó dự tính được trong tương lai... như chính lúc này.

Virus có khả năng niêm phong ý thức chủ thể của tất cả người nhân tạo trong đô thị, thậm chí có thể cưỡng chế chúng tự hủy.

"Bà phải cấp quyền mới khởi động được virus." Lãnh tụ cắm một ổ cứng di động vào máy chủ, một cửa sổ màu trắng đen nảy ra trên màn hình, trên đó có ba hàng mật khẩu do ba phía nắm giữ.

Ba phía đó là lãnh tụ đương nhiệm của Đại Đô Thị, chính phủ, và thành viên số 000 của đoàn khảo sát năm đó.

Giờ đây hai dòng mật khẩu bên trên đã được nhập thành công, lãnh tụ nhìn màn hình rồi nói bằng giọng điệu không rõ là thỉnh cầu hay ra lệnh: "Mời bà nhập mật khẩu."

Ngoại Bà Kiều im lặng hồi lâu.

"Tiến sĩ Kiều." lãnh tụ ngồi thẳng như một thanh kiếm, ông ta nói gằn từng từ: "Mời bà nhập mật khẩu."

"... tôi thấy không ổn." cuối cùng Ngoại Bà Kiều cũng lên tiếng, "Đã điều tra nội bộ chính phủ chưa?"

"Ý bà là sao, thưa tiến sĩ?"

"Không rõ chính phủ đã cân nhắc đến trường hợp kẻ đứng sau chuyện này cũng có thể là con người chưa?" Ngoại Bà Kiều nói với giọng điệu thận trọng, "Dù gần đây người nhân tạo đã tuần hành tự phát nhưng nguyên nhân sâu xa là vì chính phủ Đại Đô Thị đang trong giai đoạn chuyển giao quyền lực, chính sách thử nghiệm của chính phủ nhiệm kỳ mới có những thiếu sót rõ ràng, họ không cân nhắc toàn diện quyền lợi của lực lượng lao động nhân tạo..."

"Tiến sĩ Kiều." lãnh tụ ngắt lời bà, "Xét cho cùng, Đại Đô Thị là thành phố của con người."

Người phụ nữ chợt im lặng.

"Với mức độ tái thiết nền văn minh hiện nay chúng ta vẫn chưa thể thỏa mãn phương diện đạo đức với người nhân tạo được." lãnh tụ nói, "Tiến bộ phải đi kèm với hy sinh, đó là điều không thể tránh khỏi."

"Tiến bộ cần phải trả giá, nhưng điều kiện tiên quyết là sự hy sinh đó sẽ đổi lấy bước tiến bộ thực sự có ích." Ngoại Bà Kiều nói, "Thứ ông gọi là tiến bộ và nền văn minh nhân loại cần phải phát triển đến mức độ nào mới đủ cho các ông nhìn thẳng vào lương tâm của mình?"

"Trình độ phát triển như nền văn minh của nhân loại trong thế kỷ 22 có đủ không?" bà lạnh lùng hỏi: "Rồi kết cục thế nào?"

"Hôm nay tôi đến không phải để tranh luận về đạo đức với bà." Vị lãnh đạo lờ đi thái độ gây hấn của Ngoại Bà Kiều, "Một phần nguồn gốc sự vĩ đại của con người chính là vì chúng ta sở hữu tham vọng ngông cuồng, thậm chí là vô liêm sỉ. Chính phủ Đại Đô Thị không ngại thừa nhận điều đó."

"Giờ đây tôi thay mặt cho ý nguyện của loài người." vị lãnh tụ lặp lại, "Mời bà nhập mật khẩu."

"Nếu tôi từ chối thì sao?"

"Vậy thì thứ lỗi cho tôi phải đặt cho bà một câu hỏi mà nội bộ chính phủ vẫn tranh cãi lâu nay." Lãnh tụ nói, "Thưa tiến sĩ Kiều, không, thưa nhân cách số 000, xin hỏi trong nhận thức của ngươi ngươi có cho rằng mình là con người không?"

"Hay là, sau khi trải qua quá trình tử vong của cơ thể và được số hóa toàn diện, ý thức của ngươi đã nhận định mình là một người nhân tạo rồi?"

---------------------------------------------

Chú thích:

(*) Nay đã vút cao như cái lọng: câu gốc là "今已亭亭如盖矣" (kim dĩ đình đình như cái hĩ), trích từ "Hạng tích hiên chí" của Quy Hữu Quang thời Minh. Nguyên văn âm Hán Việt cả đoạn là "Đình hữu tỳ ba thụ, ngô thê tử chi niên sở thủ thực dã, kim dĩ đình đình như cái hĩ", dịch nghĩa: "Trong sân có cây sơn trà, vợ tôi trồng trước lúc qua đời, nay tán cây đã cao cao như cái ô che", mình dùng "cái lọng" chắc quý vị biết nó là cái ô to để che cho người quyền quý thời xưa. Đoạn văn này là một đoạn ngắn gọn, giản dị viết về cái cây người vợ đã mất trồng, ngụ ý thấy vật lại thương nhớ người.

Còn tại sao câu trích được dùng để tóm lược chương này thì quý vị có thể tự chiêm nghiệm ha, trong chương cũng có xuất hiện một cây sơn trà nè.

(1) no zuo no die: Không chơi ngu thì chẳng làm sao.

wo bu ren shi ni zhe ge sha bi: Bà thì biết khỉ gì bà là đồ ngốc.

Du's: quý vị thấy chưa, làm sao mà hết chuyện Ngoại Bà Kiều đơn giản zị được =))) tác giả hông hề làm mình thất vọng ha.