Nhưng với sức lao động của ta, không thể kham nổi khoản học phí. Ta đành dày mặt đến nhờ cậy cữu cữu.

Vừa bước vào, cữu mẫu rót cho ta một chén trà, nói cữu cữu ta đã ra ngoài. Nhưng ta biết rõ, ông chỉ trốn đi mà thôi.

Lúc vào sân, ta thoáng thấy vạt áo ông biến mất sau cánh cửa.

Ta cứ ngồi đợi, đợi đến mức cữu mẫu ta đổi sắc mặt, nhưng ta vẫn không chịu rời đi.

Cuối cùng, cữu cữu cũng chịu ra gặp ta. Ta quỳ xuống, dập đầu trước cữu cữu, khẩn cầu rằng Trình Trác và Trình Việt không thể không đi học. Nếu không học, sau này chỉ có thể làm nông dân mà thôi. Nếu hai đứa nó có thành tựu, nhất định sẽ nhớ ơn cữu cữu. Ta, với tư cách là tỷ tỷ, cũng sẽ báo đáp đại ân đại đức này.

Cữu cữu trầm ngâm hồi lâu, rồi đồng ý cho ta vay tiền, nhưng bắt ta viết giấy nợ, hứa sẽ trả lại. Ông còn yêu cầu ta cách ba hoặc năm ngày phải đến nhà làm việc để tính lãi.

Vì muốn nuôi hai đệ đệ học hành, ta phải hầu hạ gia đình cữu cữu suốt năm năm trời.

Năm năm sau, cuối cùng ta cũng đợi được ngày hai đệ đệ dự thi Hương. Trình Trác là người có chí, lần đầu dự thi đã đỗ Tú tài. Còn Trình Việt thì thi không ra gì, nhưng được cái diện mạo thanh tú, lại lọt vào mắt xanh của tiểu thư nhà một thương nhân trong trấn, sớm thành hôn.

Ta vất vả sớm hôm, làm lụng cực nhọc, cuối cùng cũng gom được một khoản lễ vật tươm tất để chuẩn bị cho hôn lễ của Trình Việt.

Sau khi đưa lễ vật xong, ta phát hiện mình để quên túi tiền ở nhà thông gia, liền quay lại lấy.

Không ngờ, vừa đến nơi, ta nghe thấy Trình Việt ôm lấy tiểu thư nhà họ Phương, nói: "A tỷ ta ấy à, hồi nhỏ hồ đồ để gia sản phụ mẫu để lại rơi vào tay người khác, khiến chúng ta phải sống khổ sở. Còn bản thân thì đi hưởng phúc ở nhà cữu cữu. Bây giờ, vậy mà chỉ gom được chút đồ này cho ta."

Ta đứng bên ngoài cửa, tiến không được, lui cũng không xong. Thì ra, đệ đệ lại oán trách ta như thế.

Nén nước mắt, ta rời khỏi cửa nhà họ Phương, rồi tìm đến Trình Trác. Ta muốn hỏi xem hắn có cùng suy nghĩ như Trình Việt không.

Khi ấy, Trình Trác đã được làm việc dưới trướng huyện lệnh, đảm nhiệm một chức vụ nhỏ, làm sao chép văn thư.

Huyện lệnh còn sắp xếp cho hắn ở trong một căn nhà nhỏ kiểu một gian chính, một gian phụ tại trấn Vân Thủy. Hắn còn thuê thêm một bà quản gia họ Trương để lo việc nhà.

Ta gõ cửa viện, người mở cửa là Trương bà bà. Bà ta bảo Trình Trác đang làm việc tại huyện nha, không có ở nhà, khuyên ta nên quay lại vào ngày khác.

Ta định ngồi chờ trong nhà, nhưng Trương bà bà lập tức đẩy ta ra ngoài, nói rằng mình cần đi chợ mua đồ, trong nhà không tiện giữ người ngoài.

Bà ta khóa cổng viện, ta chỉ còn cách ngồi bệt xuống đất trong con hẻm, chờ Trình Trác trở về.

Một lúc sau, ta nghe tiếng Trương bà bà đi chợ về, vừa đi vừa tán gẫu với mấy vị đại nương hàng xóm.

Ta vốn định đứng dậy, nhưng chợt nghe thấy có người ghé tai nói gì đó với Trương bà bà.

Ngay lập tức, bà ta cao giọng nói: "Gia chủ nhà chúng ta từng nói, ngài ấy mất phụ mẫu từ nhỏ, gia sản lại bị đại bá cướp đoạt vì sự hồ đồ của trưởng tỷ. May mà ngài ấy được cữu cữu ruột thương tình, mỗi năm cho tiền học phí, mới có được ngày hôm nay."

Nói xong, bà ta dừng lại, bước thêm vài bước về phía ta, giọng càng lớn hơn: "Có người đúng là da mặt dày thật, chẳng làm được gì cho đệ đệ, giờ thấy đệ đệ sống tốt lại muốn đến nhờ vả. Ôi trời, gia chủ chúng ta đúng là đáng thương. Nếu ta là trưởng tỷ của ngài ấy, ta đã không dám đến, chỉ biết chui đầu trốn đi, xấu hổ đến không dám gặp ai."

Nghe những lời đó, ta vừa xấu hổ vừa phẫn nộ, trong lòng như bị một tảng đá lớn đè chặt, cảm giác nghẹn lại, không thể thở nổi cũng không thể nuốt trôi.

Ta muốn lập tức đứng ra tranh cãi với bà ta.

Khi gia sản bị cướp đoạt, ta cũng còn nhỏ, có thể làm được gì? Tiền học phí của các đệ đệ là ta mượn từ cữu cữu, chứ không phải cữu cữu tự nguyện cho không.

Để đổi lấy số tiền đó, ta không chỉ phải thường xuyên đến nhà cữu cữu giặt giũ, quét dọn, làm việc vặt, coi như trả lãi, mà còn phải làm lụng vất vả khắp nơi để kiếm tiền trả dần nợ cũ. Nếu không, cữu cữu sẽ không đưa tiền cho năm sau.

Vì thế, tuổi còn trẻ, ta đã lao lực đến mức sinh đủ loại bệnh. Sắc mặt vàng vọt, tóc khô cứng như rơm, dáng vẻ già nua như một đại thẩm đã có tuổi.

Ta cứ tưởng rằng những nỗ lực của mình, hai đệ đệ đều thấy rõ. Nhưng không ngờ, bọn họ lại nghĩ về ta như vậy.

Đúng thế, bọn họ có thể nhìn thấy những khổ cực ta chịu, nhưng vẫn dung túng cho kẻ dưới nói ra những lời như thế.

Chỉ một lát, ta đã hiểu rõ nguyên do.

Không có sự ngầm cho phép của bọn họ, làm sao người khác lại nghĩ như vậy?