Tào Tháo dẫn theo tám ngàn nhân mã thừa lúc tối trời, mỗi người đều mang theo một bó củi khô, miệng ngậm tăm, ngựa bịt mồm bọc móng, mang cờ xí Viên quân, lặng lẽ đi đường nhỏ thẳng tới Ô Sào. Trong đám quân đó hưng phấn nhất chính là Cam Ninh, nín nhịn ba tháng cuối cùng cũng được đánh nhau (ta hoài nghi tên gia hỏa này trời sinh thích đánh nhau, mới hay gây chuyện sinh sự như vậy!). Buồn bực nhất là Thái Sử Từ, Tào Tháo dứt khoát ra lệnh cho hắn suất lĩnh ba ngàn kỵ binh mục đích là cướp lương, cướp được trở lại đại doanh ở Quan Độ ngay lập tức không được lưu lại. Thái Sử Từ trong lòng vô cùng khó chịu, sao lại thế này? Vì sao lại bắt ta làm loại chuyện này? Cam Ninh ở bên kia cười vui sướng khi người khác gặp họa.
Trên đường đi cũng gặp vài trạm gác, dù sao cũng là trong phạm vi thế lực Viên gia nhà người ta. Nhạc Tiến nhận lệnh tiên phong mở đường toàn bộ trả lời chúng ta đi trước, còn có quân đi phía sau đề phòng Tào quân tập kích. Tào Tháo đúng là khôi hài, Viên Thiệu không nghe lời Thư Thụ phái binh đội trước đội sau đề phòng (Viên Thiệu dùng cớ này bỏ tù Thư Thụ), ông ta lại dùng cái cớ này. Nhờ vậy, tối ngày hôm sau, mấy ngàn nhân mã thuận lợi tới được nơi trữ lương của Viên quân tại Ô Sào. Nhìn trọng địa trước mắt gần như không có biện pháp phòng bị nào, Tào Tháo nghĩ lại lời ta nói, từng ở trong đó đi tản bộ như đi chơi trong hoa viên vậy, liền cười rộ lên. Ông ta ngẩng đầu nhìn trời, không có ánh trăng, nhưng sao không ít, bèn ngưng cười, nói với Nhạc Tiến, Điển Vi bên cạnh: “Tử Vân từng nói, trời trăng mờ gió chướng, là lúc giết người phóng hỏa, các ngươi phải hành động nhanh, đi thôi!” Có câu này, ngoại trừ Điển Vi, mọi người sớm đã nóng lòng muốn thử, lập tức mệnh lệnh cho thủ hạ, nhằm phía thủ vệ đại doanh Viên quân xông tới.
Nhắc tới Thuần Vu Quỳnh này cũng thật xui xẻo, gặp phải chuyện chẳng hay ho gì. Kỳ thực, nếu hôm nay là Trương Cáp trấn thủ tại đây, Tào Tháo không dễ chiếm được tiện nghi. Thuần Vu Quỳnh cũng là một đại tướng của Viên Thiệu, tuy rằng không phải là một trong Tứ trụ, võ nghệ cũng không kém hơn là bao. Vấn đề là, người với người không giống nhau, Thuần Vu Quỳnh võ nghệ không thấp, nhưng đầu óc không cùng một bậc với Trương Cáp, lúc Tào quân xông qua cửa doanh, hắn mới từ trong giấc mơ tỉnh lại. Mà Tào quân lúc này từ ngoài cửa đã dùng lửa tấn công (còn chưa tới chỗ lương thảo, thấy gì đã châm đó, chẳng phải dùng lửa tấn công là gì?) rất mãnh liệt, ngọn lửa giống như đang nhảy múa, trong quân doanh ở Ô Sào lên xuống theo chiều gió, ánh lửa ở phía chân trời khiến song phương ở tận Quan Độ phía xa giằng co nhìn thấy đều hãi hùng khiếp vía.
Trong lương doanh tại Ô Sào, Viên quân bừng tỉnh giữa giấc ngủ, đã thấy chung quanh lửa lớn hừng hực, tiếng chém giết ầm ỹ đinh tai nhức óc, sợ tới mức kinh hoàng táng đởm. Thuần Vu Quỳnh đến tình hình cũng không nắm rõ, thần hồn nát thần tính chạy thẳng ra hậu doanh (ta thấy là hậu di chứng từ Nhan Lương, Văn Sú), sắp đặt thế phòng thủ. Tào Tháo thuận lợi đem lương thảo mới tới hôm nay cướp được, thiêu sạch sẽ. Thái Sử Từ mang ba ngàn kỵ binh thở dài, mỗi người trên lưng ngựa đặt một bao lương thực trước khi rút về quân doanh Quan Độ.
Tào Tháo thấy Viên quân không thể chịu được một đợt tấn công, lòng tin tăng lên, xác định chắc chắn có thể thắng được một vạn nhân mã của Thuần Vu Quỳnh. Vì vậy, ông ta không chỉ không lui lại, ngược lại mang theo bộ binh tấn công mãnh liệt vào tuyến phòng ngự của Thuần Vu Quỳnh ở hậu doanh. Trời cuối cùng cũng sáng, mặt trời lộ ra tia nắng dịu dàng, đáng tiếc dưới ánh nắng dịu dàng của nó, là một vùng đất máu nhuộm loang lổ. Thuần Vu Quỳnh vào lúc hừng đông, cuối cùng cũng nhìn thấy rõ quân Tào Tháo không hề nhiều, hắn không suy nghĩ được gì, chỉ có một cảm giác bị mắc mưu khiến hắn thẹn quá hóa giận. Thuần Vu Quỳnh hạ lệnh rời khỏi doanh nghênh chiến. Lúc Viên quân triển khai quân lập trận như lúc tập huấn, Tào Tháo đã lệnh tướng sĩ vọt tới, ai thèm so đo với ngươi? Thuần Vu Quỳnh không làm gì được, lại lui vào trong doanh. Vì thế, Tào quân tiếp tục tấn công quyết liệt, Viên quân tiếp tục tử thủ, một lát sau cũng hao tổn không ít.
Lại nói ở phía Quan Độ, lửa dậy ở Ô Sào không bao lâu, Viên Thiệu đã nhận được tin tức Tào quân tập kích đại doanh lương thảo ở Ô Sào. Viên doanh nhận được tin tức rồi, lòng như lửa đốt, chẳng nói được câu nào. Thư Thụ bị cầm tù cũng bất chấp mọi việc, vội vã muốn gặp Viên Thiệu. Tiểu binh canh giữ cũng thả ông ta đi (Thư Thụ vốn nắm binh quyền, tiểu binh đó rất sùng kính ông ta). Viên Thiệu đang bị nhóm mưu sĩ bên cạnh làm đau đầu, một bên đề nghị lập tức phái đại quân đi Ô Sào, một bên lập tức tỏ vẻ phản đối, nói phải tấn công đại doanh Tào Tháo, làm kế vây Ngụy cứu Triệu; một bên nói chủ ý các ngươi không được, một bên lại nói chủ ý của các ngươi vứt đi. Đương nhiên lúc bọn họ thấy Thư Thụ chạy vào, toàn thể đều im lặng không lên tiếng nữa, Viên Thiệu lại nhăn mày. Thư Thụ không nhìn sắc mặt y mà nói: “Chủ công, phải tức tốc phái đại quân tới Ô Sào, dùng quân tinh nhuệ chặn đường Tào quân, tiêu diệt sạch sẽ.” Viên Thiệu liền nổi giận, Thư Thụ này đúng như Quách Đồ nói, tự cao tự đại cho rằng hơn được ta, phạt hắn ở tù, còn chạy tới đây khoa tay múa chân. Cho nên y không nghe lời Thư Thụ, trực tiếp nổi giận với thân binh bên cạnh: “Kéo ra ngoài, còng tay khóa lại. Ai cho hắn chạy tới đây?” Thân binh vội đem Thư Thụ kéo ra ngoài, Thư Thụ nhìn sao trên trời, thở dài không nói gì.
Thư Thụ đến, càng kích thích thần kinh Viên Thiệu, Quách Đồ kia lại thêm mắm thêm muối nói Thư Thụ vô dụng. Nếu Thư Thụ vô dụng, vậy là hắn nói đúng. Viên Thiệu hạ quyết tâm vây Ngụy cứu Triệu. Y lệnh cho Trương Cáp, Cao Lãm lãnh hai vạn binh tấn công đại doanh Tào Tháo. Trương Cáp lĩnh mệnh xong, lại góp lời: “Tào Tháo giỏi dùng binh, đã tới tất sẽ phá được Quỳnh; Quỳnh bị phá rồi, dù tướng quân tới đánh, hắn cũng mang binh trở về cứu viện.” Viên Thiệu cười: “Cho dù Tào Tháo công phá được Thuần Vu Quỳnh, ta chiếm được đại doanh của hắn, hắn không có chỗ dung thân, đem tinh binh tới chiếm Tào doanh không thể nào sai.” Trương Cáp bất đắc dĩ, đành phải lĩnh mệnh xuất phát. Bên này, Viên Thiệu cũng không muốn từ bỏ Ô Sào như vậy, vẫn lệnh cho Thuần Vu Việt mang ba ngàn kỵ binh tới tiếp viện.
Đang lúc Tào Tháo khích lệ binh sĩ hăng say tấn công Thuần Vu Quỳnh, tin Viên Thiệu cử viện quân đã tới, Tào Tháo lập tức nói với mọi người: “Chúng ta người ít, nhất định phải mau chóng tiêu diệt Thuần Vu Quỳnh, sau đó quay lại tiêu diệt viện binh, nếu không Viên quân hai mặt giáp công, khó mà thắng được.” Chúng tướng nghe lệnh, càng cố gắng hơn. Nhạc Tiến quả nhiên năng lực tấn công bộ binh rất mạnh, dẫn đầu đánh vào quân doanh Thuần Vu Quỳnh, chém chết hắn. Viên quân thấy Tào quân khí thế lên cao, lại là rắn mất đầu, bốn phía chạy trốn. Tào quân nhanh chóng chiếm được đại doanh, giết được ba ngàn địch, trảm mười tướng. Lúc viện quân Viên Thiệu tới nơi, Tào Tháo không chỉ đã tiêu hủy toàn bộ lương thảo, còn chiếm được Ô Sào, bày trận đón địch. Viện quân Viên Thiệu thấy tình huống đó, không chiến đã rút lui, Tào quân thừa thắng xông lên bắt sống chủ tướng Thuần Vu Việt. Tào Tháo nhìn thấy Điển Vi một kích cắt nửa cái mũi của Thuần Vu Việt rất cao hứng, nảy ra ý hay, lệnh cho quân sĩ đem Viên quân bị giết toàn bộ cắt mũi giao cho Viên quân đầu hàng, bảo chúng đưa về Viên doanh, khiến tinh thần đối thủ tan rã.
Mà ở Quan Độ, không ngoài dự liệu, lúc Viên quân tập kích Tào doanh, đội ngũ mới đi được nửa đường, phục binh của Trương Liêu và Hứa Chử đã xông ra từ bốn phía, hùng hổ tấn công vào Viên quân. Viên quân biết lương thảo bị thiêu cũng đã mất tinh thần (ngươi mà biết hai ngày sau sẽ bắt đầu đói bụng, lại không biết lúc nào mới có cơm ăn, ngươi cũng không còn tinh thần nữa), nhìn thấy Tào quân sớm đã có chuẩn bị mà mai phục, không chờ hai quân ập tới đã quay đầu bỏ chạy. Trương Cáp gào thét không ngừng, cũng chỉ biết cùng Cao Lãm thu binh trở về. Hành động của Viên quân ngược lại cũng khiến Trương Liêu, Hứa Chử chỉ biết đưa mắt nhìn nhau rồi thu quân về doanh. Hứa Chử thật ra muốn đuổi theo truy sát một đường, nhưng Trương Liêu giữ chặt hắn lại nói: chúng ta ít quân, đại doanh Viên Thiệu rất đông, chúng ta đuổi bọn chúng về là đủ, giặc cùng đường chớ đuổi. Với lại, chủ công chỉ bảo chúng ta giết Viên quân tới tập kích, không bảo chúng ta truy kích, vẫn nên trở về thôi.
Trương Cáp ủ rũ dẫn hai vạn quân về doanh trại. Ai biết sau khi về Viên doanh, chưa đợi Trương Cáp trình bày, Thẩm Phối đã nói bọn họ không nên sợ kẻ địch, quân số rõ ràng đông hơn, vậy mà đánh không lại, đúng là vô dụng. Quách Đồ kia liền nói Trương Cáp căn bản có quan hệ thân thiết với Điền Phong, Thư Thụ, không tận tâm tận lực. Trương Cáp ôm một bụng tức sôi, lúc đó Viên Thiệu lại lửa cháy đổ thêm dầu mắng hắn một trận, tiếp theo lại buộc hắn lần nữa tấn công Tào doanh. Mang theo một bụng tức, Trương Cáp đành phải tiếp tục tới đánh Tào doanh.
Ai ngờ mới đi được nửa đường, nhận được tin Thuần Vu Quỳnh đã vong mạng. Cao Lãm túm Trương Cáp lại nói: “Tuấn Nghệ, chúng ta làm sao đây? Đi tiếp thì đánh cũng không thắng, lui về sau lại bị chỉnh.” Trương Cáp cắn chặt răng nói: “Là Viên Thiệu bất nghĩa với ta trước, cũng đừng trách ta bất trung với hắn. Lệ Minh (tự của Cao Lãm – tác giả đặt), chúng ta đi.” Cao Lãm cười: “Ta đã nói rồi, nơi này không được. Các huynh đệ, không tấn công nữa, chúng ta về phe họ.” Trương Cáp thở dài một tiếng: “Các ngươi không muốn đi, Cáp không miễn cưỡng. Trở về cũng được.” Nói xong đánh ngựa đi trước, không quay đầu lại, Cao Lãm theo sát phía sau. Các thiên tướng nhìn nhau, đều vội đuổi theo, trở về làm sao? Về là chịu chết đó! Ai ngốc vậy chứ.
Trương Cáp, Cao Lãm dẫn hai vạn quan binh tới Tào doanh quy hàng. Tào Thuần cùng Tuân Du ở lại bảo vệ doanh nhiệt tình tiếp đón bọn họ, khiến hai người hoàn toàn yên tâm. Tào Tháo sau khi mang binh trở về, càng tán thưởng hai người không ngừng, lập tức phong Trương Cáp làm Đô đình hầu, Tả đô giáo úy; Cao Lãm là Đông lai hầu, Thiên tướng quân. Binh mã hai người mang tới tiếp tục chỉ huy, ông ta yên tâm giao lại binh mã cho Trương Cáp cùng Cao Lãm suất lĩnh, sự tín nhiệm này khiến Trương Cáp vạn phần kính nể. Trương Cáp thở dài: “Cáp không biết chủ công, đã tới chậm vậy.” Cao Lãm cười: “Triệu Như kia nói không sai, Tào đại nhân mới là minh chủ.” Trương Cáp lườm hắn một cái, Tào Tháo chỉ cười mà không nói.
Tin tức lương nhu ở Ô Sào truyền tới Quan Độ khiến Viên quân hoàn toàn mất tinh thần, lại thêm tin tức Trương Cáp, Cao Lãm không tấn công, lại dẫn binh hàng Tào Tháo, mặt mũi Thuần Vu Việt thì chẳng thấy đâu, cả Viên doanh hỗn loạn, đại bộ phận tướng sĩ không còn nghe theo Viên Thiệu chỉ huy, bắt đầu bỏ chạy, có thể nói là binh bại như núi lở, Viên doanh nhất thời sụp đổ. Tào Tháo nhận được tin Viên quân hỗn loạn, lập tức hạ lệnh toàn quân tấn công Viên Thiệu. Tào Tháo không nghĩ tới, lúc này Viên Thiệu không chịu đựng được nữa, vốn ít mưu không thủ đoạn, nghe tin Tào Tháo dẫn đại quân tới, đã cùng con trai Viên Đàm dẫn theo tám trăm kỵ binh chạy trốn rất nhanh, một hơi vượt qua Hoàng Hà trở về thành Lê Dương mới dám dừng lại, khiến Tào Tháo muốn đuổi cũng không kịp.
Quân nhu, con dấu của Viên quân cùng tiền bạc đều thành chiến lợi phẩm của Tào Tháo. Trong đó, tiền bạc châu báu khiến Tào Tháo vui vẻ nhất, những thứ này bằng cả một năm thu thuế ở Hứa Đô! Sau đó Tào Tháo gửi tấu chương cho Hán Hiến Đế viết: “Giết được đại tướng của Thiệu là Thuần Vu Quỳnh cùng tám kẻ khác, đại phá kẻ địch. Thiệu cùng con là Đàm thoát thân chạy trốn. Tổng cộng chém được hơn bảy vạn thủ cấp, lấy được lượng lớn quân nhu, tài vật”. Mà Viên quân chạy chậm hoặc không chạy kịp ngoại trừ số ít bị giết chết (Thuần Vu Việt bị mất mũi cũng chết), phần lớn đều đầu hàng Tào Tháo. Tào Tháo đúng là có được gần bảy vạn hàng binh, nhiều hơn cả suy đoán của ta. Trải qua chiến dịch lần này, thực lực Viên Thiệu bị đả kích trầm trọng, quân đội chủ lực của y cơ bản bị tiêu diệt, quân lực của Tào Tháo lại mạnh hơn rất nhiều, tạo cơ sở sức mạnh vững chắc cho việc thống nhất phương bắc sau này.
Đương nhiên, trong lúc này cũng không thiếu sự tích đốt thư tín của Tào Tháo. Viên Thiệu cũng tức cười, điềm nhiên mang thư tín với những thủ hạ lập trường không kiên định cùng đám người dậu đổ bình leo ở Hứa Đô cấu kết với y làm bậy theo người, có lẽ y muốn đánh tới Hứa Đô, sau khi diệt Tào Tháo sẽ trọng thưởng. Nhưng mà, y chạy trốn vội vã, chưa kịp mang theo, thư từ đều rơi cả vào tay Tào Tháo. Tào Tháo nhìn rương thư, lần nữa thể hiện tấm lòng rộng lượng, giống như lần trước không so đo với đám người ở Duyện châu, cười nói: “Sự tình cấp bách, Viên gia thế lớn, ta lại yếu hơn, Tháo trong lòng còn sợ hãi, huống hồ là người khác.” Rồi không nhìn mà cho thân binh đem đốt hết.
Thư Thụ lúc ấy đang bị cầm tù trong trướng, Viên Thiệu không nhớ ra ông ta, những người khác càng không quản, ông ta đeo xiềng xích chạy rớt lại phía sau, bị Tào quân bắt được. Tào Tháo nhìn thấy Thư Thụ bị áp giải tới trước mặt, quả nhiên mừng rỡ, bước nhanh tới đón, liên tục không ngừng sai người gỡ hình cho ông ta. Thư Thụ lại hô lớn: “Thư Thụ không hàng. Là để ngài bắt thôi!” Tào Tháo cười: “Tháo cùng ông là bạn cũ. Viên Bản Sơ không nghe lời mới thất bại, thật không biết dùng người, ta nếu sớm có được tiên sinh, không lo không được thiên hạ.” Thư Thụ lắc đầu: “Thúc phụ, mẫu, đệ tôi đều ở chỗ Viên Thiệu, mạng trong tay ông ta, nếu được ngài mở ân, chết nhanh là hưởng phúc.” Tào Tháo cười khổ: “Ông cứ ở tạm đây, sau rồi hãy tính.” Rồi sai người cởi trói, chăm sóc thật tốt.
Nhìn Thư Thụ bị dẫn đi, Quách Gia tiến lại, đưa Tào Tháo một phong thư: “Tử Vân lưu lại cho chủ công.” Tào Tháo nghi ngờ nhìn hắn, Quách Gia cười: “Chúng thần không biết, Tử Vân không cho xem, nói là đặc biệt gửi cho ngài.” Tào Tháo gật đầu tự mở ra đọc, xem hết chỉ cười to không nói. Hai ngày sau vào ban đêm, Thư Thụ quả nhiên như lời Vũ ca ca nói, lén lút vào chuồng ngựa muốn trộm ngựa chạy về với Viên Thiệu, tất nhiên bị tuần tra bắt được tại trận. Tào Tháo thấy binh sĩ áp giải Thư Thụ trở về, thở dài nói: “Công Nại sao lại vứt bỏ Tháo như vậy? Tháo trong mắt ông thật không bằng Bản Sơ sao?” Thư Thụ lắc đầu: “Trung thần sao có thể thờ hai chủ? Viên Bản Sơ đối với Thụ là vô nghĩa, nhưng lại có tình, Thụ không đành lòng phản bội.” Người trong Tào doanh đều nghĩ Tào Tháo sẽ giết Thư Thụ để bảo toàn trung nghĩa cho ông ta. Trương Cáp muốn cầu xin giúp, cũng không mở miệng được, dù sao Tự Thụ cũng đang muốn chết.
Tào Tháo trầm ngâm một lúc, nói với Thư Thụ: “Nếu Bản Sơ đối với tiên sinh vô tình vô nghĩa, tiên sinh có chịu về với Tháo không?” Thư Thụ nhìn Tào Tháo nói: “Mạnh Đức muốn ly gián tình cảm giữa ta với chủ công sao?” Tào Tháo lắc đầu: “Ta muốn thành toàn cho tiên sinh, thả ông ra. Nhưng mà, Tháo nghĩ Bản Sơ với ông đã không còn tình nghĩa, không dung ông đâu.” Tất cả mọi người đều cả kinh, Tự Thụ rất nghi ngờ hỏi: “Mạnh Đức chịu thả ta đi sao?” Tào Tháo gật đầu: “Ta quý tài của tiên sinh, kính trọng con người tiên sinh, sao có thể nhẫn tâm thương tổn ông? Tiên sinh nếu khăng khăng muốn đi, Tháo thành toàn cho ông. Có điều, muốn Tháo thả ông, ông phải đáp ứng một chuyện.” Thư Thụ hừ một tiếng, khinh thường nói: “Có điều kiện gì thì nói ra đi.” Mọi người chung quanh đều phẫn nộ, Tào Tháo cũng lắc đầu cười: “Tháo xin tiên sinh đồng ý, nếu ông bị Tháo bắt lại, sẽ hàng ta, thế nào?”
Thư Thụ vốn tưởng Tào Tháo sẽ dùng biện pháp nào đó trói buộc mình, không ngờ điều kiện lại là vậy. Ông ta sửng sốt rồi nói: “Nếu Viên công làm theo lời Thụ nói, Mạnh Đức còn có thể thắng ta sao? Nếu ngày khác ngài bị ta bắt, có hối hận quyết định hôm nay không?” Tào Tháo cười to: “Anh hùng quyết đấu, sinh tử do trời định có gì hối hận? Ta quyết không hối hận. Ông có bằng lòng đáp ứng điều kiện của Tháo không?” Thư Thụ trong mắt lộ ra vẻ kính trọng: “Mạnh Đức có lòng, Thụ sao có thể vô tâm? Cứ theo lời ngài nói, nếu về sau Thụ bị ngài bắt lại, sẽ vì ngài dốc sức.” Tào Tháo mừng rỡ: “Tốt, Tháo lập tức sai người chuẩn bị cho tiên sinh một con ngựa tốt. Mời tiên sinh lưu lại một khắc, để Tháo đãi tiệc tiễn tiên sinh.” Thư Thụ gật đầu: “Xin theo lời ngài.”
Sáng hôm sau, Tào Tháo quả thật tiễn Thư Thụ ra khỏi Tào doanh, nhìn ông ta lên ngựa bắc hành rồi mới trở về. Thấy Tào Tháo trở vào trướng, mọi người đều nghi ngờ khó hiểu với hành động của ông ta, theo bọn họ thấy, Thư Thụ là đệ nhất mưu sĩ bên cạnh Viên Thiệu, tài trí phi phàm, giữ lại trả cho địch chính là lưu họa cho mai sau, đây chính là lời Tào Tháo luôn nói với những tâm phúc bên cạnh mình, chủ công sao lại đổi tính như vậy? Trong đám người đó, chỉ có Quách Gia là hiểu, Tào Tháo làm như vậy khẳng định có liên quan tới bức thư ta để lại, mà ta nếu không nắm chắc cũng sẽ không đề xuất chủ ý này. Có điều, mọi người đều không biết, Tào Tháo cũng không nói, hắn chắc chắn không nói ra. Chỉ có Giả Hủ nhìn hắn, khóe miệng nhếch lên trong giây lát, hắn mới cười, khẽ gật đầu, Giả Hủ liền cười khổ lắc đầu.
Trên đường đi cũng gặp vài trạm gác, dù sao cũng là trong phạm vi thế lực Viên gia nhà người ta. Nhạc Tiến nhận lệnh tiên phong mở đường toàn bộ trả lời chúng ta đi trước, còn có quân đi phía sau đề phòng Tào quân tập kích. Tào Tháo đúng là khôi hài, Viên Thiệu không nghe lời Thư Thụ phái binh đội trước đội sau đề phòng (Viên Thiệu dùng cớ này bỏ tù Thư Thụ), ông ta lại dùng cái cớ này. Nhờ vậy, tối ngày hôm sau, mấy ngàn nhân mã thuận lợi tới được nơi trữ lương của Viên quân tại Ô Sào. Nhìn trọng địa trước mắt gần như không có biện pháp phòng bị nào, Tào Tháo nghĩ lại lời ta nói, từng ở trong đó đi tản bộ như đi chơi trong hoa viên vậy, liền cười rộ lên. Ông ta ngẩng đầu nhìn trời, không có ánh trăng, nhưng sao không ít, bèn ngưng cười, nói với Nhạc Tiến, Điển Vi bên cạnh: “Tử Vân từng nói, trời trăng mờ gió chướng, là lúc giết người phóng hỏa, các ngươi phải hành động nhanh, đi thôi!” Có câu này, ngoại trừ Điển Vi, mọi người sớm đã nóng lòng muốn thử, lập tức mệnh lệnh cho thủ hạ, nhằm phía thủ vệ đại doanh Viên quân xông tới.
Nhắc tới Thuần Vu Quỳnh này cũng thật xui xẻo, gặp phải chuyện chẳng hay ho gì. Kỳ thực, nếu hôm nay là Trương Cáp trấn thủ tại đây, Tào Tháo không dễ chiếm được tiện nghi. Thuần Vu Quỳnh cũng là một đại tướng của Viên Thiệu, tuy rằng không phải là một trong Tứ trụ, võ nghệ cũng không kém hơn là bao. Vấn đề là, người với người không giống nhau, Thuần Vu Quỳnh võ nghệ không thấp, nhưng đầu óc không cùng một bậc với Trương Cáp, lúc Tào quân xông qua cửa doanh, hắn mới từ trong giấc mơ tỉnh lại. Mà Tào quân lúc này từ ngoài cửa đã dùng lửa tấn công (còn chưa tới chỗ lương thảo, thấy gì đã châm đó, chẳng phải dùng lửa tấn công là gì?) rất mãnh liệt, ngọn lửa giống như đang nhảy múa, trong quân doanh ở Ô Sào lên xuống theo chiều gió, ánh lửa ở phía chân trời khiến song phương ở tận Quan Độ phía xa giằng co nhìn thấy đều hãi hùng khiếp vía.
Trong lương doanh tại Ô Sào, Viên quân bừng tỉnh giữa giấc ngủ, đã thấy chung quanh lửa lớn hừng hực, tiếng chém giết ầm ỹ đinh tai nhức óc, sợ tới mức kinh hoàng táng đởm. Thuần Vu Quỳnh đến tình hình cũng không nắm rõ, thần hồn nát thần tính chạy thẳng ra hậu doanh (ta thấy là hậu di chứng từ Nhan Lương, Văn Sú), sắp đặt thế phòng thủ. Tào Tháo thuận lợi đem lương thảo mới tới hôm nay cướp được, thiêu sạch sẽ. Thái Sử Từ mang ba ngàn kỵ binh thở dài, mỗi người trên lưng ngựa đặt một bao lương thực trước khi rút về quân doanh Quan Độ.
Tào Tháo thấy Viên quân không thể chịu được một đợt tấn công, lòng tin tăng lên, xác định chắc chắn có thể thắng được một vạn nhân mã của Thuần Vu Quỳnh. Vì vậy, ông ta không chỉ không lui lại, ngược lại mang theo bộ binh tấn công mãnh liệt vào tuyến phòng ngự của Thuần Vu Quỳnh ở hậu doanh. Trời cuối cùng cũng sáng, mặt trời lộ ra tia nắng dịu dàng, đáng tiếc dưới ánh nắng dịu dàng của nó, là một vùng đất máu nhuộm loang lổ. Thuần Vu Quỳnh vào lúc hừng đông, cuối cùng cũng nhìn thấy rõ quân Tào Tháo không hề nhiều, hắn không suy nghĩ được gì, chỉ có một cảm giác bị mắc mưu khiến hắn thẹn quá hóa giận. Thuần Vu Quỳnh hạ lệnh rời khỏi doanh nghênh chiến. Lúc Viên quân triển khai quân lập trận như lúc tập huấn, Tào Tháo đã lệnh tướng sĩ vọt tới, ai thèm so đo với ngươi? Thuần Vu Quỳnh không làm gì được, lại lui vào trong doanh. Vì thế, Tào quân tiếp tục tấn công quyết liệt, Viên quân tiếp tục tử thủ, một lát sau cũng hao tổn không ít.
Lại nói ở phía Quan Độ, lửa dậy ở Ô Sào không bao lâu, Viên Thiệu đã nhận được tin tức Tào quân tập kích đại doanh lương thảo ở Ô Sào. Viên doanh nhận được tin tức rồi, lòng như lửa đốt, chẳng nói được câu nào. Thư Thụ bị cầm tù cũng bất chấp mọi việc, vội vã muốn gặp Viên Thiệu. Tiểu binh canh giữ cũng thả ông ta đi (Thư Thụ vốn nắm binh quyền, tiểu binh đó rất sùng kính ông ta). Viên Thiệu đang bị nhóm mưu sĩ bên cạnh làm đau đầu, một bên đề nghị lập tức phái đại quân đi Ô Sào, một bên lập tức tỏ vẻ phản đối, nói phải tấn công đại doanh Tào Tháo, làm kế vây Ngụy cứu Triệu; một bên nói chủ ý các ngươi không được, một bên lại nói chủ ý của các ngươi vứt đi. Đương nhiên lúc bọn họ thấy Thư Thụ chạy vào, toàn thể đều im lặng không lên tiếng nữa, Viên Thiệu lại nhăn mày. Thư Thụ không nhìn sắc mặt y mà nói: “Chủ công, phải tức tốc phái đại quân tới Ô Sào, dùng quân tinh nhuệ chặn đường Tào quân, tiêu diệt sạch sẽ.” Viên Thiệu liền nổi giận, Thư Thụ này đúng như Quách Đồ nói, tự cao tự đại cho rằng hơn được ta, phạt hắn ở tù, còn chạy tới đây khoa tay múa chân. Cho nên y không nghe lời Thư Thụ, trực tiếp nổi giận với thân binh bên cạnh: “Kéo ra ngoài, còng tay khóa lại. Ai cho hắn chạy tới đây?” Thân binh vội đem Thư Thụ kéo ra ngoài, Thư Thụ nhìn sao trên trời, thở dài không nói gì.
Thư Thụ đến, càng kích thích thần kinh Viên Thiệu, Quách Đồ kia lại thêm mắm thêm muối nói Thư Thụ vô dụng. Nếu Thư Thụ vô dụng, vậy là hắn nói đúng. Viên Thiệu hạ quyết tâm vây Ngụy cứu Triệu. Y lệnh cho Trương Cáp, Cao Lãm lãnh hai vạn binh tấn công đại doanh Tào Tháo. Trương Cáp lĩnh mệnh xong, lại góp lời: “Tào Tháo giỏi dùng binh, đã tới tất sẽ phá được Quỳnh; Quỳnh bị phá rồi, dù tướng quân tới đánh, hắn cũng mang binh trở về cứu viện.” Viên Thiệu cười: “Cho dù Tào Tháo công phá được Thuần Vu Quỳnh, ta chiếm được đại doanh của hắn, hắn không có chỗ dung thân, đem tinh binh tới chiếm Tào doanh không thể nào sai.” Trương Cáp bất đắc dĩ, đành phải lĩnh mệnh xuất phát. Bên này, Viên Thiệu cũng không muốn từ bỏ Ô Sào như vậy, vẫn lệnh cho Thuần Vu Việt mang ba ngàn kỵ binh tới tiếp viện.
Đang lúc Tào Tháo khích lệ binh sĩ hăng say tấn công Thuần Vu Quỳnh, tin Viên Thiệu cử viện quân đã tới, Tào Tháo lập tức nói với mọi người: “Chúng ta người ít, nhất định phải mau chóng tiêu diệt Thuần Vu Quỳnh, sau đó quay lại tiêu diệt viện binh, nếu không Viên quân hai mặt giáp công, khó mà thắng được.” Chúng tướng nghe lệnh, càng cố gắng hơn. Nhạc Tiến quả nhiên năng lực tấn công bộ binh rất mạnh, dẫn đầu đánh vào quân doanh Thuần Vu Quỳnh, chém chết hắn. Viên quân thấy Tào quân khí thế lên cao, lại là rắn mất đầu, bốn phía chạy trốn. Tào quân nhanh chóng chiếm được đại doanh, giết được ba ngàn địch, trảm mười tướng. Lúc viện quân Viên Thiệu tới nơi, Tào Tháo không chỉ đã tiêu hủy toàn bộ lương thảo, còn chiếm được Ô Sào, bày trận đón địch. Viện quân Viên Thiệu thấy tình huống đó, không chiến đã rút lui, Tào quân thừa thắng xông lên bắt sống chủ tướng Thuần Vu Việt. Tào Tháo nhìn thấy Điển Vi một kích cắt nửa cái mũi của Thuần Vu Việt rất cao hứng, nảy ra ý hay, lệnh cho quân sĩ đem Viên quân bị giết toàn bộ cắt mũi giao cho Viên quân đầu hàng, bảo chúng đưa về Viên doanh, khiến tinh thần đối thủ tan rã.
Mà ở Quan Độ, không ngoài dự liệu, lúc Viên quân tập kích Tào doanh, đội ngũ mới đi được nửa đường, phục binh của Trương Liêu và Hứa Chử đã xông ra từ bốn phía, hùng hổ tấn công vào Viên quân. Viên quân biết lương thảo bị thiêu cũng đã mất tinh thần (ngươi mà biết hai ngày sau sẽ bắt đầu đói bụng, lại không biết lúc nào mới có cơm ăn, ngươi cũng không còn tinh thần nữa), nhìn thấy Tào quân sớm đã có chuẩn bị mà mai phục, không chờ hai quân ập tới đã quay đầu bỏ chạy. Trương Cáp gào thét không ngừng, cũng chỉ biết cùng Cao Lãm thu binh trở về. Hành động của Viên quân ngược lại cũng khiến Trương Liêu, Hứa Chử chỉ biết đưa mắt nhìn nhau rồi thu quân về doanh. Hứa Chử thật ra muốn đuổi theo truy sát một đường, nhưng Trương Liêu giữ chặt hắn lại nói: chúng ta ít quân, đại doanh Viên Thiệu rất đông, chúng ta đuổi bọn chúng về là đủ, giặc cùng đường chớ đuổi. Với lại, chủ công chỉ bảo chúng ta giết Viên quân tới tập kích, không bảo chúng ta truy kích, vẫn nên trở về thôi.
Trương Cáp ủ rũ dẫn hai vạn quân về doanh trại. Ai biết sau khi về Viên doanh, chưa đợi Trương Cáp trình bày, Thẩm Phối đã nói bọn họ không nên sợ kẻ địch, quân số rõ ràng đông hơn, vậy mà đánh không lại, đúng là vô dụng. Quách Đồ kia liền nói Trương Cáp căn bản có quan hệ thân thiết với Điền Phong, Thư Thụ, không tận tâm tận lực. Trương Cáp ôm một bụng tức sôi, lúc đó Viên Thiệu lại lửa cháy đổ thêm dầu mắng hắn một trận, tiếp theo lại buộc hắn lần nữa tấn công Tào doanh. Mang theo một bụng tức, Trương Cáp đành phải tiếp tục tới đánh Tào doanh.
Ai ngờ mới đi được nửa đường, nhận được tin Thuần Vu Quỳnh đã vong mạng. Cao Lãm túm Trương Cáp lại nói: “Tuấn Nghệ, chúng ta làm sao đây? Đi tiếp thì đánh cũng không thắng, lui về sau lại bị chỉnh.” Trương Cáp cắn chặt răng nói: “Là Viên Thiệu bất nghĩa với ta trước, cũng đừng trách ta bất trung với hắn. Lệ Minh (tự của Cao Lãm – tác giả đặt), chúng ta đi.” Cao Lãm cười: “Ta đã nói rồi, nơi này không được. Các huynh đệ, không tấn công nữa, chúng ta về phe họ.” Trương Cáp thở dài một tiếng: “Các ngươi không muốn đi, Cáp không miễn cưỡng. Trở về cũng được.” Nói xong đánh ngựa đi trước, không quay đầu lại, Cao Lãm theo sát phía sau. Các thiên tướng nhìn nhau, đều vội đuổi theo, trở về làm sao? Về là chịu chết đó! Ai ngốc vậy chứ.
Trương Cáp, Cao Lãm dẫn hai vạn quan binh tới Tào doanh quy hàng. Tào Thuần cùng Tuân Du ở lại bảo vệ doanh nhiệt tình tiếp đón bọn họ, khiến hai người hoàn toàn yên tâm. Tào Tháo sau khi mang binh trở về, càng tán thưởng hai người không ngừng, lập tức phong Trương Cáp làm Đô đình hầu, Tả đô giáo úy; Cao Lãm là Đông lai hầu, Thiên tướng quân. Binh mã hai người mang tới tiếp tục chỉ huy, ông ta yên tâm giao lại binh mã cho Trương Cáp cùng Cao Lãm suất lĩnh, sự tín nhiệm này khiến Trương Cáp vạn phần kính nể. Trương Cáp thở dài: “Cáp không biết chủ công, đã tới chậm vậy.” Cao Lãm cười: “Triệu Như kia nói không sai, Tào đại nhân mới là minh chủ.” Trương Cáp lườm hắn một cái, Tào Tháo chỉ cười mà không nói.
Tin tức lương nhu ở Ô Sào truyền tới Quan Độ khiến Viên quân hoàn toàn mất tinh thần, lại thêm tin tức Trương Cáp, Cao Lãm không tấn công, lại dẫn binh hàng Tào Tháo, mặt mũi Thuần Vu Việt thì chẳng thấy đâu, cả Viên doanh hỗn loạn, đại bộ phận tướng sĩ không còn nghe theo Viên Thiệu chỉ huy, bắt đầu bỏ chạy, có thể nói là binh bại như núi lở, Viên doanh nhất thời sụp đổ. Tào Tháo nhận được tin Viên quân hỗn loạn, lập tức hạ lệnh toàn quân tấn công Viên Thiệu. Tào Tháo không nghĩ tới, lúc này Viên Thiệu không chịu đựng được nữa, vốn ít mưu không thủ đoạn, nghe tin Tào Tháo dẫn đại quân tới, đã cùng con trai Viên Đàm dẫn theo tám trăm kỵ binh chạy trốn rất nhanh, một hơi vượt qua Hoàng Hà trở về thành Lê Dương mới dám dừng lại, khiến Tào Tháo muốn đuổi cũng không kịp.
Quân nhu, con dấu của Viên quân cùng tiền bạc đều thành chiến lợi phẩm của Tào Tháo. Trong đó, tiền bạc châu báu khiến Tào Tháo vui vẻ nhất, những thứ này bằng cả một năm thu thuế ở Hứa Đô! Sau đó Tào Tháo gửi tấu chương cho Hán Hiến Đế viết: “Giết được đại tướng của Thiệu là Thuần Vu Quỳnh cùng tám kẻ khác, đại phá kẻ địch. Thiệu cùng con là Đàm thoát thân chạy trốn. Tổng cộng chém được hơn bảy vạn thủ cấp, lấy được lượng lớn quân nhu, tài vật”. Mà Viên quân chạy chậm hoặc không chạy kịp ngoại trừ số ít bị giết chết (Thuần Vu Việt bị mất mũi cũng chết), phần lớn đều đầu hàng Tào Tháo. Tào Tháo đúng là có được gần bảy vạn hàng binh, nhiều hơn cả suy đoán của ta. Trải qua chiến dịch lần này, thực lực Viên Thiệu bị đả kích trầm trọng, quân đội chủ lực của y cơ bản bị tiêu diệt, quân lực của Tào Tháo lại mạnh hơn rất nhiều, tạo cơ sở sức mạnh vững chắc cho việc thống nhất phương bắc sau này.
Đương nhiên, trong lúc này cũng không thiếu sự tích đốt thư tín của Tào Tháo. Viên Thiệu cũng tức cười, điềm nhiên mang thư tín với những thủ hạ lập trường không kiên định cùng đám người dậu đổ bình leo ở Hứa Đô cấu kết với y làm bậy theo người, có lẽ y muốn đánh tới Hứa Đô, sau khi diệt Tào Tháo sẽ trọng thưởng. Nhưng mà, y chạy trốn vội vã, chưa kịp mang theo, thư từ đều rơi cả vào tay Tào Tháo. Tào Tháo nhìn rương thư, lần nữa thể hiện tấm lòng rộng lượng, giống như lần trước không so đo với đám người ở Duyện châu, cười nói: “Sự tình cấp bách, Viên gia thế lớn, ta lại yếu hơn, Tháo trong lòng còn sợ hãi, huống hồ là người khác.” Rồi không nhìn mà cho thân binh đem đốt hết.
Thư Thụ lúc ấy đang bị cầm tù trong trướng, Viên Thiệu không nhớ ra ông ta, những người khác càng không quản, ông ta đeo xiềng xích chạy rớt lại phía sau, bị Tào quân bắt được. Tào Tháo nhìn thấy Thư Thụ bị áp giải tới trước mặt, quả nhiên mừng rỡ, bước nhanh tới đón, liên tục không ngừng sai người gỡ hình cho ông ta. Thư Thụ lại hô lớn: “Thư Thụ không hàng. Là để ngài bắt thôi!” Tào Tháo cười: “Tháo cùng ông là bạn cũ. Viên Bản Sơ không nghe lời mới thất bại, thật không biết dùng người, ta nếu sớm có được tiên sinh, không lo không được thiên hạ.” Thư Thụ lắc đầu: “Thúc phụ, mẫu, đệ tôi đều ở chỗ Viên Thiệu, mạng trong tay ông ta, nếu được ngài mở ân, chết nhanh là hưởng phúc.” Tào Tháo cười khổ: “Ông cứ ở tạm đây, sau rồi hãy tính.” Rồi sai người cởi trói, chăm sóc thật tốt.
Nhìn Thư Thụ bị dẫn đi, Quách Gia tiến lại, đưa Tào Tháo một phong thư: “Tử Vân lưu lại cho chủ công.” Tào Tháo nghi ngờ nhìn hắn, Quách Gia cười: “Chúng thần không biết, Tử Vân không cho xem, nói là đặc biệt gửi cho ngài.” Tào Tháo gật đầu tự mở ra đọc, xem hết chỉ cười to không nói. Hai ngày sau vào ban đêm, Thư Thụ quả nhiên như lời Vũ ca ca nói, lén lút vào chuồng ngựa muốn trộm ngựa chạy về với Viên Thiệu, tất nhiên bị tuần tra bắt được tại trận. Tào Tháo thấy binh sĩ áp giải Thư Thụ trở về, thở dài nói: “Công Nại sao lại vứt bỏ Tháo như vậy? Tháo trong mắt ông thật không bằng Bản Sơ sao?” Thư Thụ lắc đầu: “Trung thần sao có thể thờ hai chủ? Viên Bản Sơ đối với Thụ là vô nghĩa, nhưng lại có tình, Thụ không đành lòng phản bội.” Người trong Tào doanh đều nghĩ Tào Tháo sẽ giết Thư Thụ để bảo toàn trung nghĩa cho ông ta. Trương Cáp muốn cầu xin giúp, cũng không mở miệng được, dù sao Tự Thụ cũng đang muốn chết.
Tào Tháo trầm ngâm một lúc, nói với Thư Thụ: “Nếu Bản Sơ đối với tiên sinh vô tình vô nghĩa, tiên sinh có chịu về với Tháo không?” Thư Thụ nhìn Tào Tháo nói: “Mạnh Đức muốn ly gián tình cảm giữa ta với chủ công sao?” Tào Tháo lắc đầu: “Ta muốn thành toàn cho tiên sinh, thả ông ra. Nhưng mà, Tháo nghĩ Bản Sơ với ông đã không còn tình nghĩa, không dung ông đâu.” Tất cả mọi người đều cả kinh, Tự Thụ rất nghi ngờ hỏi: “Mạnh Đức chịu thả ta đi sao?” Tào Tháo gật đầu: “Ta quý tài của tiên sinh, kính trọng con người tiên sinh, sao có thể nhẫn tâm thương tổn ông? Tiên sinh nếu khăng khăng muốn đi, Tháo thành toàn cho ông. Có điều, muốn Tháo thả ông, ông phải đáp ứng một chuyện.” Thư Thụ hừ một tiếng, khinh thường nói: “Có điều kiện gì thì nói ra đi.” Mọi người chung quanh đều phẫn nộ, Tào Tháo cũng lắc đầu cười: “Tháo xin tiên sinh đồng ý, nếu ông bị Tháo bắt lại, sẽ hàng ta, thế nào?”
Thư Thụ vốn tưởng Tào Tháo sẽ dùng biện pháp nào đó trói buộc mình, không ngờ điều kiện lại là vậy. Ông ta sửng sốt rồi nói: “Nếu Viên công làm theo lời Thụ nói, Mạnh Đức còn có thể thắng ta sao? Nếu ngày khác ngài bị ta bắt, có hối hận quyết định hôm nay không?” Tào Tháo cười to: “Anh hùng quyết đấu, sinh tử do trời định có gì hối hận? Ta quyết không hối hận. Ông có bằng lòng đáp ứng điều kiện của Tháo không?” Thư Thụ trong mắt lộ ra vẻ kính trọng: “Mạnh Đức có lòng, Thụ sao có thể vô tâm? Cứ theo lời ngài nói, nếu về sau Thụ bị ngài bắt lại, sẽ vì ngài dốc sức.” Tào Tháo mừng rỡ: “Tốt, Tháo lập tức sai người chuẩn bị cho tiên sinh một con ngựa tốt. Mời tiên sinh lưu lại một khắc, để Tháo đãi tiệc tiễn tiên sinh.” Thư Thụ gật đầu: “Xin theo lời ngài.”
Sáng hôm sau, Tào Tháo quả thật tiễn Thư Thụ ra khỏi Tào doanh, nhìn ông ta lên ngựa bắc hành rồi mới trở về. Thấy Tào Tháo trở vào trướng, mọi người đều nghi ngờ khó hiểu với hành động của ông ta, theo bọn họ thấy, Thư Thụ là đệ nhất mưu sĩ bên cạnh Viên Thiệu, tài trí phi phàm, giữ lại trả cho địch chính là lưu họa cho mai sau, đây chính là lời Tào Tháo luôn nói với những tâm phúc bên cạnh mình, chủ công sao lại đổi tính như vậy? Trong đám người đó, chỉ có Quách Gia là hiểu, Tào Tháo làm như vậy khẳng định có liên quan tới bức thư ta để lại, mà ta nếu không nắm chắc cũng sẽ không đề xuất chủ ý này. Có điều, mọi người đều không biết, Tào Tháo cũng không nói, hắn chắc chắn không nói ra. Chỉ có Giả Hủ nhìn hắn, khóe miệng nhếch lên trong giây lát, hắn mới cười, khẽ gật đầu, Giả Hủ liền cười khổ lắc đầu.
