Chu lão gia tử giống như những người lập nên gia nghiệp từ hai bàn tay trắng, vì ông cần cù, thật thà và thành công, được người bên cạnh tôn kính. Ông và gia đình ông, vì có danh tiếng tài phú và cần lao trong thôn, hiển nhiên đạt được địa vị trọng yếu.
Hai trăm lượng bạc tất nhiên nhiều, nhưng cả đời Chu lão gia tử cho là gia đình mình phát triển không ngừng, muốn kiếm đủ số bạc quyên, mất bốn năm năm là cùng, nhưng cơ hội nổi danh không phải nghĩ mà được. Người trẻ tuổi trong nhà trải qua sự đời không nhiều lắm, bọn họ không biết, khi một gia đình biểu hiện tài phú và nhân từ thì sẽ càng phát triển hơn. Cái phát triển này, chẳng những ông hi vọng cháu trai út khoa cử trôi chảy, mà còn hi vọng đời sau sẽ được làm tộc trưởng Chu gia, thậm chí thôn trưởng Chu gia thôn. Có lẽ ông và con ông sinh thời leo không tới, nhưng chuyện kia làm xong, danh vọng được nâng cao, giúp ích cho công danh của cháu trai và địa vị của gia đình, hết thảy nước chảy thành sông.
Chẳng qua ông nhìn xa trông rộng, nguyện ý đầu tư, nhưng không thể làm tổn hại ý nguyện của thành viên trong gia đình. Trong lòng ông tức giân, cảm thấy bọn tiểu bối ánh mắt thiển cận. Nhưng một người sợ hãi chính là áo cơm thiếu thốn, ông phản kháng kịch liệt, sau nhiều lần cãi vã, Chu lão gia tử xem xét, quyết định trước mắt gia đình hài hòa là quan trọng nhất, chỉ cần cái nhà này không tiêu tan, bọn nhỏ lớn thêm chút nữa, nhãn giới rộng rãi, có thể từ từ lĩnh hội dụng ý của ông.
Trong lòng mặc dù có quyết định, nhưng mấy năm gần đây ông được người tôn kính, ông đã hứa hẹn, nhất là hứa hẹn với toàn thôn, lại rút lại lời hứa, khiến ông hơi do dự khó chịu.
Một ngày giống như mọi ngày, ông ngồi trong sân vườn phơi nắng, nghĩ xem tối nay nói thế nào với thôn trưởng. Lúc này Chu Nam Sinh và Đường Hà đã dự liệu được chuyên: Lão gia tử sẽ bị khó dễ đây.
Lão gia tử mơ hồ nghe được tiếng chiêng trống đến gần, ban đầu ông lơ đễnh, truyền thống người dân, lễ mừng năm mới không thể thiếu chiêng trống. Mặc dù ký quái năm nay chiêng trống gõ sớm, ông cũng chỉ nghĩ hậu sinh trong thôn tinh lực không có chỗ phát tiết, vội vàng tiếp cận náo nhiệt. Nhưng mà tiếng chiêng trống ngày càng gần, cuối cùng rơi vào trong sân nhà mình, đồng thời còn có tiếng người huyên náo.
Lão gia tử kỳ quái, chống quải trượng đứng lên, đang định ra nhìn, chắt trai Khoai Tây oa giống như viên đạn xông tới, hô lên: “Lão thái gia, thôn trưởng đang gõ trống ở sân nhà ta!”
Lão gia tử nghe được, vừa lúc ngoài cửa truyền đến mấy tiếng cười sang sảng, “Khoai Tây oa, thôn trưởng ta là một lão già khọm, gõ không nổi đâu.”
Thôn trưởng Chu Ngũ Gia vào cửa, thở dài với Chu lão gia tử, “Lão ca, hôm nay ta tới nói cho ông một tin tức tốt, huyện thái gia nghe nói lão ca quyên tặng số tiền lớn, luôn miệng tán dương, lão nhân gia cố ý dặn dò, sửa đường tiện lợi cho dân, phải nhanh chóng tiến hành, cho nên đã chọn ngày hoàng đạo gần đây, hai hôm sau khởi công. Lão ca rộng rãi quyên tiền, chẳng những quan phủ khen ngợi, thôn dân cũng công bố khen, hậu sinh trong thôn, mang tới chiêng trống trong lễ mừng năm mới, vội vàng tới bái tạ lão ca.”
Chu lão gia tử đãtừng trải sự đời, vậy mà khi nghe được lời thôn trưởng, không khỏi ngây ngẩn cả người. Ngày đó rõ ràng ông nói: “Chúng ta quyên tiền sửa đường, hai trăm lượng… Cũng lấy ra được, chẳng qua là… Hai trăm lượng không phải con số nhỏ, ông để ta suy nghĩ đã, hai ngày sau ta trả lời chắc chắn.”
Không ngờ thôn trưởng xoay người, coi như ông đã nói lời chắc chắn, còn tuyên bố với mọi người, hôm nay lão gia tử không muốn nghĩ thôn trưởng vô tình hay cố ý. Nụ cười trên mặt ông cứng ngắc, được thôn trưởng đỡ ra sân, tiếng chiêng trống, tiếng người nói trong sân, thấy ông lại càng ồn ào thêm. Thôn trưởng giơ tay, trấn an thôn dân đang chen chúc như nêm.
“Tất cả mọi người, lão ca rất đại nghĩa, quyên tiền sửa đường hai trăm lượng!”
Thôn dân vui mừng, tiếng chiêng trống nhất thời âm vang.
Thôn trưởng lại giơ tay, nói: “Chúng ta phải uống nước nhớ nguồn, mọi người trịnh trọng ta ơn lão ca đi.”
“Đạ tạ lão gia tử!” Thôn dân ồn ào, hậu sinh trẻ tuổi ra sức khua chiêng gõ trống.
Tình thế ‘cưỡi hổ khó xuống’. Vô luận có bao nhiêu khó khăn, Chu lão gia tử biết lúc này không thể nói ra lời ‘không thể quyên tiền’. Cho nên ông chỉ thuận thế nói mấy câu, “Năm xưa được các vị đồng hương giúp đỡ, lão Chu gia mấy năm gần đây cũng có của ăn của để, đương nhiên muốn hồi báo mọi người.”
Ông nhìn điệu bộ thôn trưởng và thôn dân, hiển nhiên chưa nhìn thấy tiền chưa bỏ qua, đành phải dặn dò Từ thị và Dương thị đang cười đến ngốc đứng bên cạnh, “Các con theo ta đi lấy bạc.”
Ngay từ lúc thôn dân tràn vào sân, đám người Từ thị ngây dại, tráng nam trong nhà đã ra ngoài làm việc, Chu Bắc Sinh đã ra cửa bái phỏng tiên sinh, ba nữ nhân trong nhà không ngờ tình hình sẽ như vậy, chưa từng bàn xem ứng phó thế nào. Buổi sáng Từ thị đã nói chuyện qua với cha chồng, biết ông không quyên nữa, nhưng điệu bộ thôn dân lúc này, bà đoán không thể đổi ý được, vì vậy trên mặt vẫn duy trì nụ cười trấn định.
Dương thị khác, nàng hoàn toàn cứng lại. Trước đây nàng thu hàng, cân hàng, loay hoay cả ngày, đành phải để mẹ chồng chăm sóc tiểu nữ nhi, người trong thôn đến, bạc nàng cho là giữ lại được lập tức mọc cánh bay, trong lòng vừa vội vừa hận, mặc dù không tình nguyện, nàng cũng hiểu được đây không phải là trường hợp có thể làm ầm ĩ.
Lão gia tử tự đi về phía đường sảnh, Từ thị liếc mắt nhìn thôn dân, đưa cháu gái cho Tứ tẩu Lã thị, lại thúc giục Đại tẩu, “Đi thôi.”
Dương thị đành phải theo đuôi.
Lã thị ngây ngốc ôm cháu gái, oa nhi trong ngực nàng giãy dụa lại giãy dụa, thỉnh thoảng giơ tay túm tóc nàng, nàng không có kinh nghiệm, chân tay luống cuống, cũng tại vì lần này, đối diện với thôn dân làm cho nàng lúng túng dồn dập.
“Tứ tẩu thật có phúc,” một vị đại thẩm trong đám người tràn vào cười nói với Lã thị, “Nhà chồng giàu có không nói, sau này Bắc Sinh trúng trạng nguyên, con đi theo làm phu nhân trạng nguyên, đến lúc đó hài tử chính là tiểu thư, thiếu gia.”
Chung quanh tiếng phụ họa không ngừng.
Lã thị cười cười với mọi người, lại cúi đầu làm bộ chuyên tâm đối phó tiểu oa nhi.
Không bao lâu, lão gia tử đi ra, Từ thị và Dương thị phía sau ông ôm theo một rương gỗ.
“Hôm nay trước mặt phụ lão hương thân, lão hán ta góp chút bạc.” Chu lão gia tử nói, lại bảo hai người Từ thị mở rương gỗ ra.
Rương vừa mở, bên trong bạc xếp chỉnh tề lộ ra trước mắt mọi người. Một rương nhỏ mười lượng, tổng cộng hai mươi rương, vừa đủ hai trăm lượng.
Nếu Chu lão ở nhà, ông sẽ nhận ra đây chính là chỗ bạc vụn lão gia tử đưa cho ông đi đổi thành bạc thỏi.
Người dân phần lớn làm ruộng kiếm ăn, cả đời chỉ kiếm được mười mấy lượng bạc, bạc thỏi chưa thấy qua, vì vậy rương vừa mở ra, thôn dân nhất tề sợ hãi than.
Dương thị cảm thấy mỗi tiếng than thở như một nhát dao cứa vào lòng nàng.
Đến khi thôn trưởng viết vào sổ sách xong, thôn dân từ từ tản ra, sắc mặt nàng vẫn chưa biến chuyển. Nàng không để ý trong sân có người giao hàng, không thu không cân hàng, ném hài tử cho mẹ chồng, cất bước đi ra khỏi cổng,
“Đại tẩu, con đi đâu? Hàng còn chưa cân xong kìa!” Từ thị ôm Ny Nhi cất tiếng gọi, “Ny Nhi cũng khóc đòi ăn rồi, con không cho ăn còn chạy đi đâu?”
“Con không làm nữa!” Dương thị không dừng bước, không quay đầu lại đáp, “Con sang nhà Thất bá nương làm nến, kiếm tiền nuôi hài tử.”
Người dân đứng trong sân còn đang khen Chu gia nhân nghĩa, nhất thời nhìn nhau. Từ thị ngăn không kịp, vội bảo Lã thị ngăn Dương thị lại.
Lã thị chạy chậm, mãi đến khi ra khỏi cổng mới ngăn được Dương thị lại, thì nghe nàng hừ một tiếng: “Chó ngoan không cản đường!”
Lã thị đã khi nào bị nhục nhã thế này? Lập tức đỏ mặt lên, vừa thẹn vừa vội, không thể làm gì khác hơn là tránh ra.
Con dâu náo không làm việc, nhưng bán hàng hay thu hàng, Lã thị đều chưa làm qua, sẽ không làm, Từ thị đành phải tự mình động thủ. Hết lần này tới lần khác Lã thị không biết trông hài tử, hơn nữa đến giờ cơm nàng phải nấu cơm, nàng đành phải đưa Ny Nhi đến đường sảnh cho lão gia tử trông nom.
Lão gia tử nhận lấy, sờ đáy quần tiểu oa, cau mày nói: “Oa nhi đái, không thoải mái rồi, mẹ con bé đâu?”
Lã thị kể lại chuyện Dương thị ra cửa.
Lão gia tử mặc dù có ý quyên ngân, nhưng bị làm khó trong lòng không thoải mái, sau khi mọi người đi đang ngồi hờn dỗi, hết lần này tới lần khác cháu dâu còn làm ra vẻ ta đây, không phải muốn cho thôn dân biết trong nhà này vì chuyện quyên bạc mà náo loạn sao? Nhịn một ngày một đêm lửa giận đã bốc cao, ném quải trượng trên mặt đất, cả giận nói: “Đi đi, đi tìm nó về đây!”
Hai trăm lượng bạc tất nhiên nhiều, nhưng cả đời Chu lão gia tử cho là gia đình mình phát triển không ngừng, muốn kiếm đủ số bạc quyên, mất bốn năm năm là cùng, nhưng cơ hội nổi danh không phải nghĩ mà được. Người trẻ tuổi trong nhà trải qua sự đời không nhiều lắm, bọn họ không biết, khi một gia đình biểu hiện tài phú và nhân từ thì sẽ càng phát triển hơn. Cái phát triển này, chẳng những ông hi vọng cháu trai út khoa cử trôi chảy, mà còn hi vọng đời sau sẽ được làm tộc trưởng Chu gia, thậm chí thôn trưởng Chu gia thôn. Có lẽ ông và con ông sinh thời leo không tới, nhưng chuyện kia làm xong, danh vọng được nâng cao, giúp ích cho công danh của cháu trai và địa vị của gia đình, hết thảy nước chảy thành sông.
Chẳng qua ông nhìn xa trông rộng, nguyện ý đầu tư, nhưng không thể làm tổn hại ý nguyện của thành viên trong gia đình. Trong lòng ông tức giân, cảm thấy bọn tiểu bối ánh mắt thiển cận. Nhưng một người sợ hãi chính là áo cơm thiếu thốn, ông phản kháng kịch liệt, sau nhiều lần cãi vã, Chu lão gia tử xem xét, quyết định trước mắt gia đình hài hòa là quan trọng nhất, chỉ cần cái nhà này không tiêu tan, bọn nhỏ lớn thêm chút nữa, nhãn giới rộng rãi, có thể từ từ lĩnh hội dụng ý của ông.
Trong lòng mặc dù có quyết định, nhưng mấy năm gần đây ông được người tôn kính, ông đã hứa hẹn, nhất là hứa hẹn với toàn thôn, lại rút lại lời hứa, khiến ông hơi do dự khó chịu.
Một ngày giống như mọi ngày, ông ngồi trong sân vườn phơi nắng, nghĩ xem tối nay nói thế nào với thôn trưởng. Lúc này Chu Nam Sinh và Đường Hà đã dự liệu được chuyên: Lão gia tử sẽ bị khó dễ đây.
Lão gia tử mơ hồ nghe được tiếng chiêng trống đến gần, ban đầu ông lơ đễnh, truyền thống người dân, lễ mừng năm mới không thể thiếu chiêng trống. Mặc dù ký quái năm nay chiêng trống gõ sớm, ông cũng chỉ nghĩ hậu sinh trong thôn tinh lực không có chỗ phát tiết, vội vàng tiếp cận náo nhiệt. Nhưng mà tiếng chiêng trống ngày càng gần, cuối cùng rơi vào trong sân nhà mình, đồng thời còn có tiếng người huyên náo.
Lão gia tử kỳ quái, chống quải trượng đứng lên, đang định ra nhìn, chắt trai Khoai Tây oa giống như viên đạn xông tới, hô lên: “Lão thái gia, thôn trưởng đang gõ trống ở sân nhà ta!”
Lão gia tử nghe được, vừa lúc ngoài cửa truyền đến mấy tiếng cười sang sảng, “Khoai Tây oa, thôn trưởng ta là một lão già khọm, gõ không nổi đâu.”
Thôn trưởng Chu Ngũ Gia vào cửa, thở dài với Chu lão gia tử, “Lão ca, hôm nay ta tới nói cho ông một tin tức tốt, huyện thái gia nghe nói lão ca quyên tặng số tiền lớn, luôn miệng tán dương, lão nhân gia cố ý dặn dò, sửa đường tiện lợi cho dân, phải nhanh chóng tiến hành, cho nên đã chọn ngày hoàng đạo gần đây, hai hôm sau khởi công. Lão ca rộng rãi quyên tiền, chẳng những quan phủ khen ngợi, thôn dân cũng công bố khen, hậu sinh trong thôn, mang tới chiêng trống trong lễ mừng năm mới, vội vàng tới bái tạ lão ca.”
Chu lão gia tử đãtừng trải sự đời, vậy mà khi nghe được lời thôn trưởng, không khỏi ngây ngẩn cả người. Ngày đó rõ ràng ông nói: “Chúng ta quyên tiền sửa đường, hai trăm lượng… Cũng lấy ra được, chẳng qua là… Hai trăm lượng không phải con số nhỏ, ông để ta suy nghĩ đã, hai ngày sau ta trả lời chắc chắn.”
Không ngờ thôn trưởng xoay người, coi như ông đã nói lời chắc chắn, còn tuyên bố với mọi người, hôm nay lão gia tử không muốn nghĩ thôn trưởng vô tình hay cố ý. Nụ cười trên mặt ông cứng ngắc, được thôn trưởng đỡ ra sân, tiếng chiêng trống, tiếng người nói trong sân, thấy ông lại càng ồn ào thêm. Thôn trưởng giơ tay, trấn an thôn dân đang chen chúc như nêm.
“Tất cả mọi người, lão ca rất đại nghĩa, quyên tiền sửa đường hai trăm lượng!”
Thôn dân vui mừng, tiếng chiêng trống nhất thời âm vang.
Thôn trưởng lại giơ tay, nói: “Chúng ta phải uống nước nhớ nguồn, mọi người trịnh trọng ta ơn lão ca đi.”
“Đạ tạ lão gia tử!” Thôn dân ồn ào, hậu sinh trẻ tuổi ra sức khua chiêng gõ trống.
Tình thế ‘cưỡi hổ khó xuống’. Vô luận có bao nhiêu khó khăn, Chu lão gia tử biết lúc này không thể nói ra lời ‘không thể quyên tiền’. Cho nên ông chỉ thuận thế nói mấy câu, “Năm xưa được các vị đồng hương giúp đỡ, lão Chu gia mấy năm gần đây cũng có của ăn của để, đương nhiên muốn hồi báo mọi người.”
Ông nhìn điệu bộ thôn trưởng và thôn dân, hiển nhiên chưa nhìn thấy tiền chưa bỏ qua, đành phải dặn dò Từ thị và Dương thị đang cười đến ngốc đứng bên cạnh, “Các con theo ta đi lấy bạc.”
Ngay từ lúc thôn dân tràn vào sân, đám người Từ thị ngây dại, tráng nam trong nhà đã ra ngoài làm việc, Chu Bắc Sinh đã ra cửa bái phỏng tiên sinh, ba nữ nhân trong nhà không ngờ tình hình sẽ như vậy, chưa từng bàn xem ứng phó thế nào. Buổi sáng Từ thị đã nói chuyện qua với cha chồng, biết ông không quyên nữa, nhưng điệu bộ thôn dân lúc này, bà đoán không thể đổi ý được, vì vậy trên mặt vẫn duy trì nụ cười trấn định.
Dương thị khác, nàng hoàn toàn cứng lại. Trước đây nàng thu hàng, cân hàng, loay hoay cả ngày, đành phải để mẹ chồng chăm sóc tiểu nữ nhi, người trong thôn đến, bạc nàng cho là giữ lại được lập tức mọc cánh bay, trong lòng vừa vội vừa hận, mặc dù không tình nguyện, nàng cũng hiểu được đây không phải là trường hợp có thể làm ầm ĩ.
Lão gia tử tự đi về phía đường sảnh, Từ thị liếc mắt nhìn thôn dân, đưa cháu gái cho Tứ tẩu Lã thị, lại thúc giục Đại tẩu, “Đi thôi.”
Dương thị đành phải theo đuôi.
Lã thị ngây ngốc ôm cháu gái, oa nhi trong ngực nàng giãy dụa lại giãy dụa, thỉnh thoảng giơ tay túm tóc nàng, nàng không có kinh nghiệm, chân tay luống cuống, cũng tại vì lần này, đối diện với thôn dân làm cho nàng lúng túng dồn dập.
“Tứ tẩu thật có phúc,” một vị đại thẩm trong đám người tràn vào cười nói với Lã thị, “Nhà chồng giàu có không nói, sau này Bắc Sinh trúng trạng nguyên, con đi theo làm phu nhân trạng nguyên, đến lúc đó hài tử chính là tiểu thư, thiếu gia.”
Chung quanh tiếng phụ họa không ngừng.
Lã thị cười cười với mọi người, lại cúi đầu làm bộ chuyên tâm đối phó tiểu oa nhi.
Không bao lâu, lão gia tử đi ra, Từ thị và Dương thị phía sau ông ôm theo một rương gỗ.
“Hôm nay trước mặt phụ lão hương thân, lão hán ta góp chút bạc.” Chu lão gia tử nói, lại bảo hai người Từ thị mở rương gỗ ra.
Rương vừa mở, bên trong bạc xếp chỉnh tề lộ ra trước mắt mọi người. Một rương nhỏ mười lượng, tổng cộng hai mươi rương, vừa đủ hai trăm lượng.
Nếu Chu lão ở nhà, ông sẽ nhận ra đây chính là chỗ bạc vụn lão gia tử đưa cho ông đi đổi thành bạc thỏi.
Người dân phần lớn làm ruộng kiếm ăn, cả đời chỉ kiếm được mười mấy lượng bạc, bạc thỏi chưa thấy qua, vì vậy rương vừa mở ra, thôn dân nhất tề sợ hãi than.
Dương thị cảm thấy mỗi tiếng than thở như một nhát dao cứa vào lòng nàng.
Đến khi thôn trưởng viết vào sổ sách xong, thôn dân từ từ tản ra, sắc mặt nàng vẫn chưa biến chuyển. Nàng không để ý trong sân có người giao hàng, không thu không cân hàng, ném hài tử cho mẹ chồng, cất bước đi ra khỏi cổng,
“Đại tẩu, con đi đâu? Hàng còn chưa cân xong kìa!” Từ thị ôm Ny Nhi cất tiếng gọi, “Ny Nhi cũng khóc đòi ăn rồi, con không cho ăn còn chạy đi đâu?”
“Con không làm nữa!” Dương thị không dừng bước, không quay đầu lại đáp, “Con sang nhà Thất bá nương làm nến, kiếm tiền nuôi hài tử.”
Người dân đứng trong sân còn đang khen Chu gia nhân nghĩa, nhất thời nhìn nhau. Từ thị ngăn không kịp, vội bảo Lã thị ngăn Dương thị lại.
Lã thị chạy chậm, mãi đến khi ra khỏi cổng mới ngăn được Dương thị lại, thì nghe nàng hừ một tiếng: “Chó ngoan không cản đường!”
Lã thị đã khi nào bị nhục nhã thế này? Lập tức đỏ mặt lên, vừa thẹn vừa vội, không thể làm gì khác hơn là tránh ra.
Con dâu náo không làm việc, nhưng bán hàng hay thu hàng, Lã thị đều chưa làm qua, sẽ không làm, Từ thị đành phải tự mình động thủ. Hết lần này tới lần khác Lã thị không biết trông hài tử, hơn nữa đến giờ cơm nàng phải nấu cơm, nàng đành phải đưa Ny Nhi đến đường sảnh cho lão gia tử trông nom.
Lão gia tử nhận lấy, sờ đáy quần tiểu oa, cau mày nói: “Oa nhi đái, không thoải mái rồi, mẹ con bé đâu?”
Lã thị kể lại chuyện Dương thị ra cửa.
Lão gia tử mặc dù có ý quyên ngân, nhưng bị làm khó trong lòng không thoải mái, sau khi mọi người đi đang ngồi hờn dỗi, hết lần này tới lần khác cháu dâu còn làm ra vẻ ta đây, không phải muốn cho thôn dân biết trong nhà này vì chuyện quyên bạc mà náo loạn sao? Nhịn một ngày một đêm lửa giận đã bốc cao, ném quải trượng trên mặt đất, cả giận nói: “Đi đi, đi tìm nó về đây!”
