Nền nhà hôm qua đầm kỹ, đã khô lại, có thể dọn một ít đồ vào. Nhóm đàn bà thì lau chùi bàn ghế, tủ giường, lu khạp mang ra phơi nắng sạch sẽ. Nhóm đàn ông tranh thủ ráp cửa đi, cửa sổ, tề lá, buộc dây lạt cho chặt, cho đẹp. Sau đó dọn sân trước, sân sau, đầm đất.
Sáng mai cúng gác Đòn Đông xong sẽ dọn vào, chính thức vào ở.
Lúc ăn trưa, ông nội hỏi nhờ Bùi ông đến dựng nhà Mai vào hai ba ngày sau. Bùi ông đồng ý, còn dặn khi nào đốn cây thì báo ông biết đi theo chỉ cách làm. Tiền công thì giống nhà Lưu bá, làm mấy ngày tính tiền mấy ngày.
Mai rất muốn chạy ra miếng đất xem lại cho kỹ để tính toán trước. Nhưng ai cũng đang làm nhà Lưu bá cho xong, cô chạy đi không phải. Mà nhà Lưu bá đã giúp đỡ rất nhiều, mình không thể chỉ lo chuyện nhà mình.
Lúc bận rộn thì thấy thời gian qua thật nhanh. Tối hôm đó ngủ chưa bao lâu thì trời đã sáng. Nấu nướng, chuẩn bị xong thì vừa đúng giờ cúng. Nhóm người lớn rất nghiêm trang, khấn vái cũng nhiều. Đàn bà con gái không được tham gia nên cô chỉ đứng phía sân sau nhìn.
Cúng xong, nhà Mai không chờ ăn trưa mà gói theo xôi, cá khô, tôm khô rồi về làng chài. Lần này đi nhanh dọn đồ chuyển vào đây chuẩn bị dựng nhà nên Mai không đi theo mà ở lại nhà Lưu bá. Cô nhỏ quá, không thể đi nhanh mà sợ phát bệnh nên ở lại.
Ngày hôm đó và hôm sau, Mai theo tam Mi, tứ Mi dọn dẹp lau chùi, sắp xếp đồ đạc nhà mới, thỉnh thoảng bá mẫu kêu Mai ngồi chơi bé Mi. Bé hơn hai tuổi, tóc lưa thưa dài đến ót. Mai tìm sợi vải túm tóc bé lên cao buộc trên đỉnh đầu theo kiểu tóc cây dừa nhìn rất ngộ.
Sân sau nhà Lưu bá rất rộng, góc có bụi dây nhãn lồng lớn, lá đã vàng, từng chùm nhãn lồng chín vàng lẫn trong lá. Mai dắt tay bé Mi, mang theo cái rổ nhỏ cùng nhau hái. Chỉ một lúc đã hái đầy rổ trái chín vàng ươm, chua chua ngọt ngọt. Hai gian nhà làm bếp tạm hôm trước nay để ít khoai, đậu và mấy đồ linh tinh khác.
Hôm nay Mai dậy từ lúc trời chưa sáng, cảm giác hồi hộp và háo hức, dù sao hôm nay là ngày bắt đầu dựng nhà cô. Cô đến đây gần mười ngày rồi. Tuy chưa quen thuộc nhưng đã dần thích ứng. Cô cần ổn định để cùng người nhà tìm kế mưu sinh. Ăn sáng xong cô xin phép Lưu bá mẫu đi ra miếng đất chờ, cầm cây đuổi rắn thật dài.
Khoảng cuối giờ tỵ thì ghe nhà cô đến, cập vào bờ con rạch, nước cạn nên ghe không vào sát bờ. Cha Mai và Bình ca nhảy xuống, vác túi to lội sình đi vào.
- Ông nội, nhị bá, tam bá, cha, nương
Mai cất tiếng chào giòn giã, không dấu được niềm vui.
Cha đi vào đất, chọn chỗ đất cao đặt túi xuống. Mai vội chạy theo quơ cây đuổi rắn xung quanh. Bình ca nhìn Mai cười cười, lấy con dao từ trong túi, bắt đầu chặt cây dọn chỗ.
Mai hiểu ý, đi đến gom cành lá vụng quăng ngoài rìa miếng đất. Chưa đi hai lượt Mai nghe tiếng chân chạy, quay lại là An ca, Vĩnh ca chân dính đầy bùn chạy đến.
- Ca,
- A Mai
Ba anh em hớn hở, An ca, Vĩnh ca là lần đầu đến đây. Biết nhà mình ở đây thì nhìn khắp xung quanh hưng phấn. Bình ca thấy vậy lắc đầu nói:
- Còn không lại phụ ca, nhìn cái gì.
Ba đứa trẻ hì hì chạy lại dọn chỗ.
Phía ngoài ghe, Lê nhị đã xuống ghe, cùng Lê tứ khiêng đồ vào trong đất. Trên ghe là Lê lão và Lê tam chuyển xuống. Nguyễn thị và a Cúc xếp các rổ, thúng và túi ngoài thành ghe, cởi giày bước xuống. Hai mẹ con lội sình đi vào.
- Con nhóm bếp nấu nước, chuẩn bị cơm. Nương mang đồ vào.
- Dạ, nương.
Mai cười chạy lại chỗ nương, bà vừa vuốt tóc Mai vừa dặn Cúc tỷ, rồi vội vàng ra ghe. A Cúc cười nhéo tay Mai rồi quay vào lo bắc bếp, nhóm lửa. Trong hai cái thúng nương và tỷ mang vào là mấy cái nồi, chén.
Cả nhà ai làm việc nấy, bận rộn. Một lát sau đã chuyển đồ xong.
- Con đi báo Bùi bá biết ngày mai mình đốn cây. Báo Dương bá, a Hà bên kia một tiếng luôn.
- Dạ, cha.
Nương tìm ba gói lá từ trong đống đồ đưa cha, là quà biếu ba nhà kia. Cha nhận rồi đi nhanh.
Tam bá và Bình ca bắt đầu ráp mấy món đồ. Ông nội, nhị bá thì dựng tạm cái chòi ngủ buổi tối. Mai cầm hai cái rổ, ngoắc tay Vĩnh ca đi. Mấy lần đến đây Mai đã thấy rau, cây trái mọc hoang rất nhiều. Cô muốn đi hái về làm cơm và ăn vặt.
- A Phúc không đến sao?
- Ha ha,
A Vĩnh cười rất không phúc hậu.
- Nó khóc đòi theo mà không ai cho, dựng nhà xong mới được đến.
Mai hiểu, mấy ngày nay sẽ vất vả, không ai chăm sóc nó. Nếu Mai không đi theo hôm đó thì chưa chắc cô được đến.
- Ca, quài chuối kia chín rồi, bẻ đi.
A Vĩnh chạy về lấy con dao, hai đứa nhỏ cố gắng lắm mới đem được quài chuối xuống. A Vĩnh lại vác quài chuối về. Mai đứng chờ thì thấy đám dây khoai lang. Khoai này mọc hoang, có thể có củ ở dưới, cô xua rắn rồi vui vẻ đi tới. Nói thật là cô rất sợ rắn, miếng đất hoang này có thể là nơi rắn ở, cô phải đề phòng mọi lúc mới được.
Đám khoai lang này vừa có ngọn luộc, vừa đào được mấy rổ củ. Mai làm giống nhà Lưu bá, cùng Vĩnh ca chọn để dành mấy củ lớn làm giống, mấy củ nhỏ mang đi rửa sạch đưa nương.
- Mấy đường ca không đến sao?
- Có, ngày mai đến, chiều nay nhị bá đi ghe về. Ngày mai mang thêm ít đồ còn lại, đi cùng mấy đường ca luôn.
- Nghỉ đánh cá sao?
- Ông nội nói nghỉ vài ngày, bên này gần xong thì về.
- Ca, leo dừa được không? Cao quá.
Mai nhìn mấy cây dừa cao mà ốm nhôm, lá xào xạc trong gió.
- Được, muội đứng xa ra.
Không nghĩ là a Vĩnh leo như khỉ, thoáng cái đã vặn mấy trái dừa thảy xuống. Tiếng bịch bịch liên tục, mấy chỗ đất ẩm, trái dừa lún xuống nằm im. Mấy trái dừa lớn đều bị hái xuống.
Chạy tới chạy lui, Mai đã thấy mệt, khát. Cô rót nước Cúc tỷ nấu uống hết một chén. Cha trở lại cùng với Lưu bá. Chào hỏi một vòng xong, nhóm người lớn đi vào giữa miếng đất. Mấy đứa nhỏ theo sau. Mai nhét mấy rổ tre cho An ca, Vĩnh ca. Cô rất muốn vô phía trong nhưng sợ rắn, đành chờ đến bây giờ.
Mấy cây nhỏ hay rau dại đều bị chặt dạt sang hai bên.
- Đệ định dựng nhà sao?
- Bùi bá nói dựng gấp, cây gỗ tươi không tốt. Ta tính dựng nhỏ, ở vài năm rồi sửa hoặc làm mới.
Cha vừa nói vừa nhìn ông nội như hỏi ý. Ông nội nghĩ nghĩ rồi gật đầu.
- Lần này dựng nhà gấp, nhà thúc chưa đủ tiền. Tính vậy trước.
- Dạ, nếu vậy đệ nói Bùi bá ý này. Bá ấy giúp dựng cột chính, chúng ta làm mái, làm vách; không cần tìm người khác, tiết kiệm mà làm nhanh còn chuẩn bị đất làm lúa.
- Được, sáng mai bá ấy đến ta nói.
- Giờ đến chiều, nhà ta dọn dẹp cỏ, cây dại. Cháu về lo việc nhà đi.
Ông nội nói xong Lưu bá hơi chần chừ.
- Không cần lo, nếu cần gì ta sang nhà cháu.
- Được, thúc đừng khách sáo, cần thì gọi cháu.
- Được, cháu về đi.
Sáng nay Lưu bá đã ra ruộng cuốc đất, làm cỏ, rất vất vả rồi, làm sao để bá ấy phụ nhà Mai được.
- Sau này, hai nhà các con ở gần để ý giúp đỡ hắn, a Hà là đứa sống có tình.
- Con biết, cha.
Sáng mai cúng gác Đòn Đông xong sẽ dọn vào, chính thức vào ở.
Lúc ăn trưa, ông nội hỏi nhờ Bùi ông đến dựng nhà Mai vào hai ba ngày sau. Bùi ông đồng ý, còn dặn khi nào đốn cây thì báo ông biết đi theo chỉ cách làm. Tiền công thì giống nhà Lưu bá, làm mấy ngày tính tiền mấy ngày.
Mai rất muốn chạy ra miếng đất xem lại cho kỹ để tính toán trước. Nhưng ai cũng đang làm nhà Lưu bá cho xong, cô chạy đi không phải. Mà nhà Lưu bá đã giúp đỡ rất nhiều, mình không thể chỉ lo chuyện nhà mình.
Lúc bận rộn thì thấy thời gian qua thật nhanh. Tối hôm đó ngủ chưa bao lâu thì trời đã sáng. Nấu nướng, chuẩn bị xong thì vừa đúng giờ cúng. Nhóm người lớn rất nghiêm trang, khấn vái cũng nhiều. Đàn bà con gái không được tham gia nên cô chỉ đứng phía sân sau nhìn.
Cúng xong, nhà Mai không chờ ăn trưa mà gói theo xôi, cá khô, tôm khô rồi về làng chài. Lần này đi nhanh dọn đồ chuyển vào đây chuẩn bị dựng nhà nên Mai không đi theo mà ở lại nhà Lưu bá. Cô nhỏ quá, không thể đi nhanh mà sợ phát bệnh nên ở lại.
Ngày hôm đó và hôm sau, Mai theo tam Mi, tứ Mi dọn dẹp lau chùi, sắp xếp đồ đạc nhà mới, thỉnh thoảng bá mẫu kêu Mai ngồi chơi bé Mi. Bé hơn hai tuổi, tóc lưa thưa dài đến ót. Mai tìm sợi vải túm tóc bé lên cao buộc trên đỉnh đầu theo kiểu tóc cây dừa nhìn rất ngộ.
Sân sau nhà Lưu bá rất rộng, góc có bụi dây nhãn lồng lớn, lá đã vàng, từng chùm nhãn lồng chín vàng lẫn trong lá. Mai dắt tay bé Mi, mang theo cái rổ nhỏ cùng nhau hái. Chỉ một lúc đã hái đầy rổ trái chín vàng ươm, chua chua ngọt ngọt. Hai gian nhà làm bếp tạm hôm trước nay để ít khoai, đậu và mấy đồ linh tinh khác.
Hôm nay Mai dậy từ lúc trời chưa sáng, cảm giác hồi hộp và háo hức, dù sao hôm nay là ngày bắt đầu dựng nhà cô. Cô đến đây gần mười ngày rồi. Tuy chưa quen thuộc nhưng đã dần thích ứng. Cô cần ổn định để cùng người nhà tìm kế mưu sinh. Ăn sáng xong cô xin phép Lưu bá mẫu đi ra miếng đất chờ, cầm cây đuổi rắn thật dài.
Khoảng cuối giờ tỵ thì ghe nhà cô đến, cập vào bờ con rạch, nước cạn nên ghe không vào sát bờ. Cha Mai và Bình ca nhảy xuống, vác túi to lội sình đi vào.
- Ông nội, nhị bá, tam bá, cha, nương
Mai cất tiếng chào giòn giã, không dấu được niềm vui.
Cha đi vào đất, chọn chỗ đất cao đặt túi xuống. Mai vội chạy theo quơ cây đuổi rắn xung quanh. Bình ca nhìn Mai cười cười, lấy con dao từ trong túi, bắt đầu chặt cây dọn chỗ.
Mai hiểu ý, đi đến gom cành lá vụng quăng ngoài rìa miếng đất. Chưa đi hai lượt Mai nghe tiếng chân chạy, quay lại là An ca, Vĩnh ca chân dính đầy bùn chạy đến.
- Ca,
- A Mai
Ba anh em hớn hở, An ca, Vĩnh ca là lần đầu đến đây. Biết nhà mình ở đây thì nhìn khắp xung quanh hưng phấn. Bình ca thấy vậy lắc đầu nói:
- Còn không lại phụ ca, nhìn cái gì.
Ba đứa trẻ hì hì chạy lại dọn chỗ.
Phía ngoài ghe, Lê nhị đã xuống ghe, cùng Lê tứ khiêng đồ vào trong đất. Trên ghe là Lê lão và Lê tam chuyển xuống. Nguyễn thị và a Cúc xếp các rổ, thúng và túi ngoài thành ghe, cởi giày bước xuống. Hai mẹ con lội sình đi vào.
- Con nhóm bếp nấu nước, chuẩn bị cơm. Nương mang đồ vào.
- Dạ, nương.
Mai cười chạy lại chỗ nương, bà vừa vuốt tóc Mai vừa dặn Cúc tỷ, rồi vội vàng ra ghe. A Cúc cười nhéo tay Mai rồi quay vào lo bắc bếp, nhóm lửa. Trong hai cái thúng nương và tỷ mang vào là mấy cái nồi, chén.
Cả nhà ai làm việc nấy, bận rộn. Một lát sau đã chuyển đồ xong.
- Con đi báo Bùi bá biết ngày mai mình đốn cây. Báo Dương bá, a Hà bên kia một tiếng luôn.
- Dạ, cha.
Nương tìm ba gói lá từ trong đống đồ đưa cha, là quà biếu ba nhà kia. Cha nhận rồi đi nhanh.
Tam bá và Bình ca bắt đầu ráp mấy món đồ. Ông nội, nhị bá thì dựng tạm cái chòi ngủ buổi tối. Mai cầm hai cái rổ, ngoắc tay Vĩnh ca đi. Mấy lần đến đây Mai đã thấy rau, cây trái mọc hoang rất nhiều. Cô muốn đi hái về làm cơm và ăn vặt.
- A Phúc không đến sao?
- Ha ha,
A Vĩnh cười rất không phúc hậu.
- Nó khóc đòi theo mà không ai cho, dựng nhà xong mới được đến.
Mai hiểu, mấy ngày nay sẽ vất vả, không ai chăm sóc nó. Nếu Mai không đi theo hôm đó thì chưa chắc cô được đến.
- Ca, quài chuối kia chín rồi, bẻ đi.
A Vĩnh chạy về lấy con dao, hai đứa nhỏ cố gắng lắm mới đem được quài chuối xuống. A Vĩnh lại vác quài chuối về. Mai đứng chờ thì thấy đám dây khoai lang. Khoai này mọc hoang, có thể có củ ở dưới, cô xua rắn rồi vui vẻ đi tới. Nói thật là cô rất sợ rắn, miếng đất hoang này có thể là nơi rắn ở, cô phải đề phòng mọi lúc mới được.
Đám khoai lang này vừa có ngọn luộc, vừa đào được mấy rổ củ. Mai làm giống nhà Lưu bá, cùng Vĩnh ca chọn để dành mấy củ lớn làm giống, mấy củ nhỏ mang đi rửa sạch đưa nương.
- Mấy đường ca không đến sao?
- Có, ngày mai đến, chiều nay nhị bá đi ghe về. Ngày mai mang thêm ít đồ còn lại, đi cùng mấy đường ca luôn.
- Nghỉ đánh cá sao?
- Ông nội nói nghỉ vài ngày, bên này gần xong thì về.
- Ca, leo dừa được không? Cao quá.
Mai nhìn mấy cây dừa cao mà ốm nhôm, lá xào xạc trong gió.
- Được, muội đứng xa ra.
Không nghĩ là a Vĩnh leo như khỉ, thoáng cái đã vặn mấy trái dừa thảy xuống. Tiếng bịch bịch liên tục, mấy chỗ đất ẩm, trái dừa lún xuống nằm im. Mấy trái dừa lớn đều bị hái xuống.
Chạy tới chạy lui, Mai đã thấy mệt, khát. Cô rót nước Cúc tỷ nấu uống hết một chén. Cha trở lại cùng với Lưu bá. Chào hỏi một vòng xong, nhóm người lớn đi vào giữa miếng đất. Mấy đứa nhỏ theo sau. Mai nhét mấy rổ tre cho An ca, Vĩnh ca. Cô rất muốn vô phía trong nhưng sợ rắn, đành chờ đến bây giờ.
Mấy cây nhỏ hay rau dại đều bị chặt dạt sang hai bên.
- Đệ định dựng nhà sao?
- Bùi bá nói dựng gấp, cây gỗ tươi không tốt. Ta tính dựng nhỏ, ở vài năm rồi sửa hoặc làm mới.
Cha vừa nói vừa nhìn ông nội như hỏi ý. Ông nội nghĩ nghĩ rồi gật đầu.
- Lần này dựng nhà gấp, nhà thúc chưa đủ tiền. Tính vậy trước.
- Dạ, nếu vậy đệ nói Bùi bá ý này. Bá ấy giúp dựng cột chính, chúng ta làm mái, làm vách; không cần tìm người khác, tiết kiệm mà làm nhanh còn chuẩn bị đất làm lúa.
- Được, sáng mai bá ấy đến ta nói.
- Giờ đến chiều, nhà ta dọn dẹp cỏ, cây dại. Cháu về lo việc nhà đi.
Ông nội nói xong Lưu bá hơi chần chừ.
- Không cần lo, nếu cần gì ta sang nhà cháu.
- Được, thúc đừng khách sáo, cần thì gọi cháu.
- Được, cháu về đi.
Sáng nay Lưu bá đã ra ruộng cuốc đất, làm cỏ, rất vất vả rồi, làm sao để bá ấy phụ nhà Mai được.
- Sau này, hai nhà các con ở gần để ý giúp đỡ hắn, a Hà là đứa sống có tình.
- Con biết, cha.
