“…… Bất dĩ văn hại từ, bất dĩ từ hại chí, dĩ ý nghịch chí.” (đừng đem ý nghĩa cụ thể ghi trong tự điển của từng chữ ra để giải thích ý nghĩa chung của một tổ hợp từ, cũng đừng đem ý nghĩa (đen) của một đoạn
văn nào đó gán bừa cho là ý định, ý đồ (chí) của tác giả khi sáng tác – Nguyên tắc giải thích Kinh Thi của Mạnh Tử – tapchitriet.com)
Người giảng bài hôm nay là giáo dụ, cũng là người có học vấn tốt nhất trong cả huyện vì thế tú tài và đồng sinh chen đầy trong phòng.
Giáo dụ giải thích ý nghĩa đơn giản một lần, sau đó đặt trọng điểm ở “dĩ ý nghịch chí” và giảng sâu hơn theo hướng ra đề khi thi kinh nghĩa.
Thầy giáo tốt sẽ giảng càng tinh tế, toàn diện và có tác dụng cực lớn với học sinh. Vì thế Tần Ngộ chăm chú lắng nghe, tay phải ghi chú theo quán tính.
Giáo dụ nhấn mạnh một chữ “Ý”. Đừng xem thường một chữ này, bởi khi làm đề kinh nghĩa thì nó đủ để người ta viết ra hoa lá cành. Tới giờ miễn cưỡng chia làm hai phe, một nói đó là ý của tác giả, một bên khác nói là ý của người thời nay. Nói cho dễ hiểu tức là người thời nay đọc một áng văn chương sẽ dùng bối cảnh và tư tưởng hiện tại để giải thích những áng văng chương trước kia.
Giáo dụ giảng giải đến cuối cùng lại thoáng nhấn mạnh ảnh hưởng lớn của nhóm thứ hai. Có lẽ ông ấy đang ngầm ám chỉ các học sinh sau này có gặp phải đề tương tự trong kỳ thi hãy chọn ý kiến thứ hai để trả lời.
Tứ thư ngũ kinh được truyền tới hiện tại mang theo vô vàn học thuyết. Mà cái loại văn học này mang tính chủ quan rất lớn, vì thế ai cũng cảm thấy mình có lý, ai cũng không chịu nghe kẻ khác. Thế nên còn phải xem triều đình thực hành học thuyết nào để khi thi khoa cử còn gãi đúng chỗ ngứa. Nếu làm được thế hẳn sẽ không kém.
Còn các chi tiết khác phải kể tới sự yêu thích của quan chủ khảo. Nếu có thể đạt được cả hai vấn đề trên thì dù không đứng đầu cũng chắc chắn có được thứ tự tốt.
Nhưng nói thì dễ, làm mới khó.
Giáo dụ giảng một canh giờ, trong lúc ấy người hầu tiến vào thêm trà nhiều lần.
Còn đám học sinh bên dưới thì đúng là khổ. Tú tài còn đỡ, coi như miễn cưỡng theo kịp, còn đồng sinh thì đa số đều thấy chóng mặt nhức đầu, ù tai và hoảng hốt. Bọn họ hoàn toàn không hiểu những giải thích mà giáo dụ đưa ra cho những câu chữ nhìn thì có vẻ tầm thường.
Sau khi uống cạn chén trà thứ n, giáo dụ khoạnh tay đứng lên nhìn mọi người: “Hôm nay ta giảng đến đây thôi.”
“Vâng, chúng con kính tiễn phu tử.”
Chờ giáo dụ đi xa mọi người lập tức không nhịn được nhỏ giọng thảo luận.
“…… Tại hạ hổ thẹn quá, cả quá trình ta như ở trong màn sương mù.” Kẻ này tự trách.
“Nội dung thi viện lại khó thế này sao……” Kẻ này khiếp sợ và bắt đầu hoài nghi chính mình.
“Hà huynh, đệ có hai chỗ không hiểu đành mặt dày hỏi huynh. Mong huynh kiên nhẫn chỉ dạy.” Kẻ này có mối quan hệ tốt với tú tài ở huyện học nên lúc này lập tức tìm người giúp đỡ.
Còn có vài người vẫn ngồi ở chỗ cũ thật lâu không có phản ứng. Nhưng đa số mọi người vẫn sốc lại tinh thần và nghiền ngẫm nội dung bài học hôm nay.
Trong tiếng thảo luận ấy, Tần Ngộ cầm bút viết nhanh cái gì đó. Thích Lan thấy thế thì không đi qua mà nhanh chóng gia nhập thảo luận với những người cùng lứa.
Học tập chính là như thế, cần giao lưu và thảo luận, nếu giữ kín một mình sẽ không được lợi gì.
Tần Ngộ cũng muốn giao lưu với mọi người nhưng bài giảng của giáo dụ hôm nay rất khó. Hầu như trong suốt quá trình ấy cậu đều tập trung nghe giảng nên lúc ghi chú rất qua loa, thiếu chỗ nọ chỗ kia. Cậu cần bổ sung lại khi ấn tượng còn mới, nếu không chờ đến ngày mai chỉ sợ cậu sẽ chẳng nhận ra mình đã viết cái gì.
Mặt trời ngày càng lên cao, mọi người đều thấy đói bụng nên lục tục tới nhà ăn.
Tần Ngộ viết xong một chữ cuối cùng mới thu bút và gác nó lên giá. Cậu chuẩn bị giơ tờ giấy lên cho khô mực nhưng đã có người cướp làm hộ.
Tần Ngộ không cần ngẩng đầu cũng biết là ai và bất đắc dĩ nói: “Lan huynh cũng biết một khi bị dọa là cũng chết người đúng không?”
“Ta không biết.” Tần Ngộ:………
Thích Lan nhìn ghi chép của Tần Ngộ thì nhíu mày, sau đó lại bừng tình, sắc mặt như ảo thuật.
“Phần ghi chú này của đệ thật là tốt, ta có vài chỗ không rõ nhưng vừa nhìn ghi chú đã hiểu. Lát nữa ta mượn cái này chép lại nhé.”
Tần Ngộ đáp: “Được.”
Thích Lan trả ghi chép cho cậu sau đó hai người cõng rương đựng sách đi tới nhà ăn. Trên đường đi Tần Ngộ nói về những lý giải ngày hôm nay nghe được còn Thích Lan thì lắng nghe và phát hiện Tần Ngộ có chỗ nghĩ sai nên trực tiếp chỉ ra.
Nếu hai người đều không hiểu rõ thì tạm thời sẽ bỏ qua một bên để sau đó thảo luận với những người khác.
Sau giờ ngọ, Tần Ngộ trở lại ký túc xá và lấy tất thay hôm qua ra giặt. Tuy đã vào đông nên ít mồ hôi nhưng tất đi mấy ngày vẫn phải thay. Nếu đi lâu hơn thì chính Tần Ngộ cũng không chịu nổi.
Trong huyện học này cậu cũng được coi là cần mẫn. Có kẻ trực tiếp mặc 10 ngày hoặc nửa tháng, hoặc chất đống trong chậu và qua thời gian cái mùi kia đúng là không ngửi nổi.
May mà Nghiêm Thanh không phải loại người như vậy. Hắn cũng chịu khó giặt quần áo, giày tất của mình. Quần áo phơi bên ngoài cho ráo nước rồi bỏ vào trong phòng lúc ban đêm là được. Trong phòng có chậu than vì thế qua một đêm hong khô căn bản quần áo sẽ khô.
Giặt một đôi tất cũng không tốn bao nhiêu thời gian. Làm xong Tần Ngộ phơi ở chỗ vắng người rồi đi quanh khu đất trống, tiện thể xoa xoa tay.
Sau đó cậu quay về phòng và bắt đầu ôn tập nội dung học được hôm nay.
Lúc này Nghiêm Thanh mới trở về nhưng không tự làm việc của mình như thường ngày mà vòng qua mành trúc đi tới chỗ Tần Ngộ.
Sau đó hắn nhìn thấy ghi chép của Tần Ngộ và hỏi: “Đây là thứ ngươi ghi chép được sáng nay ư?”
Tần Ngộ: “Ừ.”
Hắn không nói gì nữa mà Tần Ngộ cũng không hé răng.
Thật ra chuyện mọi người cho nhau mượn sách, vở, ghi chép đều là chuyện bình thường. Giống như Thích Lan cứ thế tự nhiên cầm ghi chép của hắn lên xem và sau đó thảo luận. Cứ thế tình cảm hai bên cũng thân thiết hơn.
Nhưng hắn và Nghiêm Thanh tuy là bạn cùng phòng lại rất xa cách.
Thật ra lúc mới đầu mối quan hệ của bọn họ có xu hướng tốt đẹp. Nhưng không biết từ khi nào, có lẽ là do sự xuất hiện của Thích Lan, hoặc từ sớm hơn mà quan hệ của họ lại quay về xa lạ.
Có vài người không có tật xấu gì, nhưng trời sinh khó làm bạn bè.
Nghiêm Thanh đứng dậy lấy một bảng chữ mẫu từ rương đựng sách của mình và đi tới chỗ Tần Ngộ nói: “Đây là thứ ta có được gần đây, có thể dùng để đổi ghi chép của ngươi không?”
Chuyện bạn bè mượn nhau qua miệng Nghiêm Thanh lại thành lấy vật đổi vật.
Nhưng Tần Ngộ vẫn gật đầu.
Không ai nợ ai cũng tốt, chẳng cần cậu phải tự mình nhiệt tình làm gì.
Ký túc xá nhanh chóng khôi phục yên tĩnh. Tần Ngộ cầm bảng chữ cái mẫu với tâm tình phức tạp sau đó bắt đầu luyện chữ.
Một lúc sau Thích Lan tới tìm cậu và biết cậu đã cho bạn cùng phòng mượn ghi chú thì cực kỳ không vui: “Nếu đệ muốn bảng chữ mẫu thì ta có mấy bản, ta đưa hết cho đệ cũng được.”
“Không phải chuyện đó.” Tần Ngộ kéo hắn qua một bên và nói thật: “Nghiêm Thanh là bạn cùng phòng của đệ, ngày ngày chạm mặt nên nếu hắn đã mở miệng đệ cũng khó từ chối. Bởi như thế sẽ khiến người ta mất mặt.”
“Thế ta không mất mặt hả?”
“Xin lỗi” Tần Ngộ thành thật xin lỗi nhưng ai ngờ vừa ngẩng đầu lên lại thấy Thích Lan cười khanh khách nhìn mình thì lập tức hiểu. Thích Lan
căn bản không để trong lòng mà chỉ đang trêu chọc cậu. Tần Ngộ thấy đầu ong ong, ngực nhanh chóng phập phồng.
Thích Lan cười ha ha, “Có phải hiện giờ đệ rất là tức giận và muốn đánh ta không?”
Tần Ngộ thở dài. Dù sao cũng là cậu đuối lý trước nên cậu thành thật nói: “Không phải thế.”
Thích Lan dang một tay ôm lấy cậu nhưng vì chênh lệch chiều cao nên trông như hắn đang túm lấy một cây gậy hình người. Tần Ngộ chỉ thấy gân xanh giật giật nhưng không tránh ra mà cứ thế cùng hắn đi xong xong trên con đường lát đá xanh.
“Tính tình của đệ đúng là tốt.” Thích Lan nói lời từ đáy lòng.
“Nhưng tính tình tốt quá sẽ dễ bị bắt nạt.” Hắn nói tới đây lại lo lắng, “Tính của đệ và Thích Y mà bổ sung được cho nhau thì tốt.”
Tần Ngộ lẳng lặng nghe nhưng không tranh cãi.
Có người nhìn thấy bọn họ và không nhịn được hâm mộ: “Tần Ngộ thật may mắn khi quen được Thích Lan.”
“Mấy đồng sinh chúng ta khổ sở lý giải những chỗ khó, còn người ta chỉ cần đi tìm tú tài hỏi một câu là xong.”
“Trong nhà chỉ có hắn và một người mẹ góa bụa thì có gì đặc biệt đâu nhỉ?” Những người khác không thể hiểu được.
Tuy tạm thời không có ghi chú nhưng giao lưu giữa Tần Ngộ và Thích Lan cũng không bị gián đoạn. Qua hai ngày Nghiêm Thanh sao chép xong và trả lại ghi chú cho Tần Ngộ.
Cậu cũng tiện thể trả bảng chữ mẫu cho Nghiêm Thanh nhưng hắn nhíu mày: “Ta cũng không vội.”
Bảng chữ mẫu không giống ghi chú, không có chuyện 1-2 ngày đã luyện xong.
Tần Ngộ ôn hòa nói: “Ta có được chút tâm đắc đối với chữ viết đã là tốt lắm rồi.”
Giọng của cậu tuy ôn hòa nhưng thái độ lại kiên quyết nên cuối cùng Nghiêm Thanh cũng thu lại bảng chữ mẫu. Hắn đi về giường của mình nhưng sau đó bỗng nhiên quay đầu lại và phát hiện Tần Ngộ đang chép cái gì đó. Gió lạnh thổi vào nhưng cậu vẫn lù lù bất động, giống như hoàn toàn không thấy lạnh.
Một người chịu khó chịu khổ như thế chẳng lẽ tâm tính lại lệch lạc ư?
Tần Ngộ nhanh chóng sao chép một phần ghi chú và đưa cho Thích Lan. Việc đã hứa với người ta thì cần làm sớm trong lòng mới khoan khoái.
Thích Lan rất kinh ngạc và nhìn cậu mãi không biết nói gì, cuối cùng chỉ lẩm bẩm một câu “Đồ cố chấp”.
Tần Ngộ coi như không nghe thấy và lại trò chuyện mấy câu mới vội vàng trở về.
Thích Lan nhìn chữ viết tinh tế trên giấy và nhẹ gõ gõ đầu ngón tay trên đó.
Lúc huyện học cho nghỉ đông, Thích Lan cố ý cho Tần Ngộ đi nhờ một đoạn đường. Trong lúc ấy hắn hỏi xem rương đựng sách của Tần Ngộ đựng những sách gì. Tần Ngộ hơi ngạc nhiên nhưng vẫn nghe theo.
Thích Lan xem qua vài lần rồi không nhìn nữa và để Tần Ngộ cất sách đi. Nhân cơ hội ấy hắn nhét một bảng chữ mẫu vào giữa đống sách.
Trương thị ở trấn trên nghe được tin thế là vừa mới sáng sớm đã hầm gà, mùi thơm bay khắp nơi. Sau đó bà canh thời gian làm thịt kho tàu và ninh trên bếp cho mềm.
Tần Ngộ mới vừa tới cửa nhà đã thấy mùi thịt bay vào mũi. Nhưng còn chưa kịp ngửi kỹ đã thấy Trương thị chạy ra ôm chầm cậu vào lòng và liên tục than: “Gầy quá, gầy quá”.
Bà chủ hàng bánh nướng cười nói: “Muội muội, Ngộ Nhị hứng gió lạnh đi cả quãng đường rồi. Muội cho thằng bé vào nhà ăn miếng cơm nóng đã chứ.”
Trương thị thay đổi sắc mặt và lập tức buông con trai ra sau đó liến thoắng: “Ấy, con xem ta vui quá hóa đần rồi, chúng ta mau vào nhà đã.”
Tần Ngộ bị mẹ kéo tay vào nhà thì vẫn dành thời gian cười cười với bà bác hàng bánh nướng.
Chờ mẹ con cậu đi vào nhà rồi, bà bác hàng bánh nướng vẫn còn tươi cười nói với chồng: “Người ta đi học và đọc sách có khác!” Lễ phép thế chứ lị!
Đúng lúc ấy đứa con trai út của bà chạy từ bên ngoài về. Không biết nó làm gì mà mặt như con mèo hoa, mũi thì thò lò, miệng hét toáng lên: “Mẫu thân, con đói quá, con muốn ăn cơm.”
Lúc này đừng nói tới bà chủ hàng bánh nướng mà chồng bà cũng cáu, “Ngày nào cũng chỉ biết ăn với chơi.”
Thằng con trợn mắt hỏi: “Thế con còn làm được gì?”
Hai vợ chồng nhìn nhau sau đó nghĩ tới Tần Ngộ ngoan ngoãn lễ phép, rồi lại nhìn thằng con nghịch như quỷ nhà mình.
Hay là cũng đưa nó đi học mấy chữ nhỉ. Khoa cử thì thôi không dám mơ, nhưng chỉ cần nó đọc được vài chữ là tốt. Sau này nếu may mắn biết đâu nó có thể làm tiên sinh tính sổ sách, như thế sẽ không phải chịu nắng mưa mà mỗi tháng còn được mấy lượng tiền công.
Đứa con út nhà ấy không biết cha mẹ mình đang nghĩ gì nhưng đột nhiên cậu nhóc thấy lưng lạnh toát đầy bất an.
Đang lúc cậu muốn hỏi lại thì mẹ cậu đã mắng: “Không phải mày đói hả? Lăn lại đây ngay.”
Thằng nhóc vừa nghe thế đã vui vẻ nhảy nhót chạy tới.
