Chúng tôi di chuyển bằng hai chiếc xe jeep và hai chiếc xe tải trên thảo nguyên Nội Mông Cổ. Tôi thật sự cảm thấy mới mẻ khi lần đầu được đặt chân đến thảo nguyên. Thảo nguyên Cống Cách Nhĩ có bầu trời cao cùng mặt đất rộng lớn, những dòng sông uốn lượn quanh co vẽ lên những đường cong thật xinh đẹp. Cỏ dại mọc trên thảo nguyên cao đến nửa người, mỗi khi có gió lớn thổi qua thì thật đúng với câu “Gió lay dưới cỏ khuất lấp dê bò”. Vùng này khá là hẻo lánh, chẳng có nhiều dân du mục như ở Bao Đầu và Hô Hòa Hạo Đặc, thường thì phải đi hai ba ngày, chúng tôi mới có thể gặp được một hộ dân du mục. Đi tìm kiếm di tích của người nguyên thủy trên diện tích hàng trăm nghìn km vuông chẳng khác nào đang mò kim đáy bể, giờ đã đến lúc phải phát động “chiến tranh nhân dân” rồi. Thông qua việc thu thập những câu chuyện truyền miệng của dân du mục, người ta đã có thể tìm được di tích của người thế hệ trước mấy lần. Ví dụ, có lần chúng tôi nghe nói rằng dân du mục vớt được mảnh gốm dưới sông, khi đi ngược lên vùng thượng lưu của con sông này, chúng tôi phát hiện được một nơi từng là hành cung của triều Nguyên. Nhưng vì không quan tâm đến việc khai quật lịch sử cổ đại, nên sau khi thông báo cho chính quyền địa phương xong, chúng tôi liền rời đi.
Tuy bây giờ đã là tháng bảy, nhưng cao nguyên thì vẫn là cao nguyên, khí hậu ở đây vẫn rất khô ráo và mát mẻ, thoải mái cực kỳ. Chỉ là tôi không chịu nổi không khí quá khô nên thường xuyên bị chảy máu mũi. Vương Văn Lâm bảo tôi ăn nhiều rau vào, cô ấy còn nói là lần tới gặp được dân du mục sẽ cho tôi uống chút tiết dê để bồi bổ. Mới nói xong, chúng tôi đã gặp được một hộ dân du mục.
Vương Văn Lâm là nữ giới, dễ tiếp xúc nói chuyện với người khác hơn. Huống hồ cô ấy còn thông thạo rất nhiều ngôn ngữ của dân tộc thiểu số như tiếng Mông Cổ, tiếng Tây Tạng, thế nên mỗi khi gặp dân du mục, cô ấy sẽ đi lên chào hỏi rất nhiệt tình. Đây là một hộ dân du mục có năm thành viên sống trên thảo nguyên, người dân sống trên thảo nguyên rất hiếu khách, lại nghe nói chúng tôi là đội khảo sát được nhà nước cử đến bèn mổ dê mổ bò chiêu đãi tận tình. Chúng tôi xuống xe dựng lều bạt, buổi tối cùng đốt lửa trại, say sưa nhảy múa hát ca. Tôi ăn hết nửa cái đùi dê, lại ăn thêm nửa cân tiết dê luộc, no căng cả bụng.
Như thường lệ, Vương Văn Lâm bắt đầu hỏi thăm xem ở gần đây có đồ vật kỳ lạ nào như rìu đá, kim châm đá được khai quật không. Gia chủ của hộ dân du mục này là một ông lão khoảng tám mươi tuổi, ông lão vuốt râu suy nghĩ rồi đáp: “Tôi sống ở đây mấy chục năm rồi mà chưa từng thấy đồ vật nào làm bằng đá cả, nhưng nếu đi khoảng bốn dặm về phía bắc Đạt Lí Nặc Nhĩ sẽ thấy ngọn núi Châm Tử, đá trên núi khắc rất nhiều bức vẽ, có bức là người cưỡi ngựa, có bức là chăn thả gia súc, không biết có phải là thứ mà mọi người đang tìm không?”
Vương Văn Lâm và cô gái nhỏ họ Lâm nhìn nhau, kích động đến mức hơi run rẩy, đó chính là thứ mà họ đang tìm kiếm bấy lâu, hiển nhiên đây chính là hình ảnh chạm khắc trên đá của người cổ đại thời kỳ đồ đá mới, ở nước ngoài cũng đã từng phát hiện ra dấu tích tương tự trên các vách đá ở sa mạc Sahara.
Vương Văn Lâm vội hỏi: “Ông ơi, có lẽ đây chính là thứ bọn cháu đang tìm, ông có thể đưa bọn cháu đến đó không?”
Cánh tay rắn chắc của ông lão người Mông Cổ bỗng giật mạnh, khuôn mặt lộ ra vẻ kinh hãi. Ông lão liên tục lắc đầu, miệng lẩm bẩm: “Yêu quái, yêu quái!”, nói xong liền quay người đi khỏi, không để ý đến chúng tôi nữa.
Tất cả chúng tôi đều sững người, tại sao ông lão lại có phản ứng như thế chứ? Thế nên, con trai của ông lão đi đến giải thích, ông ấy biết tiếng phổ thông: “Thật sự xin lỗi mọi người, mấy chục năm trước cha tôi bị bọn quỷ Nhật Bản ép đi lên đó, mặc dù sau đó thoát chết nhưng ông cụ lại không hé răng nửa lời cho chúng tôi biết ông cụ đã thoát chết bằng cách nào, còn bọn quỷ Nhật đó đã ra sao, thật sự rất kỳ lạ. Nếu bị ép quá, ông cụ chỉ niệm kinh cầu phù hộ. Tuy tôi chưa đến đó bao giờ nhưng dù sao cũng quen thuộc hơn mọi người, để tôi chỉ đường cho mọi người đến đó!”
Vương Văn Lâm tỏ ý cảm ơn.
Ngày hôm sau, sau khi thu xếp đồ đạc xong xuôi, chúng tôi lên xe đi về phía bắc khoảng mấy chục cây số, đến giờ cơm trưa cuối cùng cũng đến được Đạt Lí Nặc Nhĩ. Ban đầu khi mới nghe đến cái tên này, chúng tôi còn tưởng đó là một ngọn núi, nhưng đến nơi rồi mới biết đây là một cái hồ lớn, nhìn không thấy bờ bên kia. Nước hồ xanh thẳm, tôi chưa bao giờ nhìn thấy biển nhưng có lẽ biển cũng giống như thế này.
Nhìn mặt hồ đang gợn sóng, không ngờ bên dưới lại có nhiều cá đang bơi như thế. Mấy ngày nay chúng tôi đã ăn thịt dê, thịt bò, màn thầu đến phát ngán rồi, thật muốn cải thiện bữa ăn một chút. Nghĩ thế, tôi bèn chạy xuống dưới tóm mấy cái đuôi cá. Cảm thấy miệng mình khô khốc, tôi vốc nước lên uống một ngụm. Phì! Sao lại vừa mặn vừa chát thế này?
Vương Văn Lâm thấy hành động của tôi thì bụm miệng cười: “Hằng Hoài à, cậu không biết đây là hồ nước muối ư, nước trong hồ còn mặn hơn cả nước biển nữa đấy!”
Lạ thật chứ, cá vẫn sống được trong hồ nước muối này sao?
Vương Văn Lâm cười: “Triệu năm trước, nơi này vốn là một vùng đồng bằng, sau đó núi lửa phun trào dẫn đến địa tầng bị lún xuống, tích nước tạo thành hồ. Hồ Đạt Lí Nặc Nhĩ trước mắt này trông thì cũng lớn đó nhưng ở thời viễn cổ, diện tích của nó còn lớn gấp mười lần bây giờ cơ. Do phần nước bốc hơi để lại khoáng chất bên dưới cho nên nước mới càng ngày càng mặn.”
