Câu hỏi đột ngột của Cao Văn khiến Norris sững sờ, ông ta đã chuẩn bị sẵn tinh thần bị khiển trách, nhưng không ngờ là nhận được câu hỏi như vậy. Ông có nên trả lời không? Đã vi phạm luật lệ nào rồi sao?

Sau khi suy nghĩ một lúc lâu, người nông dân già quyết định nói ra sự thật. Bởi vì có nhiều hơn một người biết rằng ông ấy có thể đọc và viết, nếu lãnh chúa tìm người khác để tra cứu sự thật, hẳn lúc đó ông ta mới thực sự vi phạm pháp luật.

Norris nắm chặt hàng cúc áo trước ngực, run rẩy nói:

- Vâng… Thưa ngài. Tôi đã học… Đọc và viết.

Cao Văn nhướn mày và nghĩ mọi việc đúng như hắn nghi ngờ.

Dù Norris chưa viết chữ nào mà mới chỉ phác một bản vẽ, nhưng nhìn cách cầm bút cũng có thể suy ra được. Cách cầm bút của người mù chữ và người biết chữ khác xa nhau. Trong một thế giới chỉ toàn những người mù chữ, hắn đã từng thấy cách họ cầm bút và kẻ những đường nguệch ngoạc trên giấy một cách vụng về. Cái cách mà ông nông dân kia cầm rõ ràng là vô cùng chỉnh tề.

Ngay cả Hetty cũng nhìn Norris với vẻ ngạc nhiên. Có vẻ như cô mới chỉ nhận ra điều đó mà thôi.

Cao Văn nhận ra rằng câu hỏi bất chợt của hắn khiến cho lão nông ngoan ngoãn kia sợ hãi. Vì vậy hắn đã nói với một tông giọng nhẹ nhàng hơn:

- Đừng lo. Biết viết không vi phạm luật đâu. Dạy cho người khác cách đọc và viết cũng không. Ai dạy ông đọc và viết thế?

Nghe xong những lời của vị lãnh chúa, Norris dần thoải mái hơn. Ông ta xoa hai bàn tay và nở nụ cười gượng gạo:

- Thưa ngài, có thể ngài sẽ cười… nhưng tôi suýt được gia nhập một nhà thờ và trở thành linh mục để phục vụ Nữ Thần Mùa Màng. Khi đó tôi được một giáo viên dạy cho…

Con trai của một nông dân suýt gia nhập giáo hội và trở thành linh mục ư?

Cao Văn rất nhanh đã quan tâm đến câu chuyện kỳ lạ như vậy, nên sau khi yêu cầu, câu chuyện của Norris cũng đã được biết đến.

Norris xuất thân từ một gia đình nhà nông. Họ là những người tự do sống trên lãnh thổ Cecil từ nhiều đời nay. Dù chỉ sở hữu vài mảnh đất nhỏ nghèo nàn, họ vẫn xoay xở và sống được đến ngày nay, nhưng giống như hầu hết dân thường ở thời đại này, ông chỉ sống cuộc đời vừa đủ cơm áo gạo tiền. Ban đầu, giống như bao người khác, ông định sẽ gắn bó cả đời ở mảnh đất này để làm việc trồng trọt và tưới tiêu, cách duy nhất để ông có thể liên lạc được với các linh mục và nhà thờ của các tầng lớp cao hơn, đó là đi cầu nguyện thường xuyên ở các nhà thờ trong thị trấn, hoặc nghe các linh mục giảng đạo ở vùng ngoại ô. Nhưng khi lên tám tuổi, một cơ hội đã đến với ông và cha mẹ mình.

Một linh mục dòng Nữ thần Mùa màng đã đến lãnh thổ Cecil và tạm trú tại ngôi làng nơi Norris sinh sống trong chuyến đi truyền giáo từ Đồng bằng Thánh Linh. Đối với những người nông dân, được nhìn thấy những linh mục của ba vị Nữ Thần Phì Nhiêu là điều rất hiếm và may mắn. Thế là mọi người trong làng lập tức gom tiền lại, thể theo quy định của ba vị Thần Phì Nhiêu, già làng sẽ chọn ra vài đứa trẻ để dâng lên làm “quà” cho linh mục, để rồi linh mục sẽ ban phước cho đất trồng của làng.

Vị linh mục sau đó nhìn Norris, khi đó mới tám tuổi, và nói:

- Đứa trẻ này có thể ban phước cho vùng đất này. Cậu bé đã được Nữ thần Mùa màng ưu ái.

Chỉ vì lời nói của linh mục mà sau khi người đó rời đi, cha mẹ của Norris đã bán gần hết những đồ đạc có giá trị trong nhà, những người cao tuổi trong làng cũng tìm cách để gom góp tiền bạc. Họ cũng đến gặp kỵ sĩ già trong phủ và hỏi xin một tấm vé thông hành. Cuối cùng, họ gửi Norris tới nhà thờ của Nữ thần Đất Mẹ ở trấn Tanzania, biến cậu bé thành “học đồ tập sự”. Mặc dù ba vị Nữ Thần Phì Nhiêu thuộc ba giáo phái độc lập, họ vẫn có liên hệ chặt chẽ với nhau. Nữ thần Đất Mẹ, nữ thần cao quý nhất trong ba vị, ngôi đền của bà thường thờ cả Nữ thần Mùa Màng và Nữ thần Mùa Xuân. Những ứng cử viên cho vị trí linh mục của ba vị Thần Phì Nhiêu đều sẽ nhận được chương trình giáo lý giống nhau trước khi được ban phước chính thức. Sau khi hoàn thành việc học, họ sẽ chọn một nữ thần để tôn thờ dựa theo “thiên phú linh tính”. Do xung quanh không có nhà thờ nào của Nữ thần Mùa Màng, gửi Norris đến nhà thờ của Nữ thần Đất Mẹ là lựa chọn duy nhất của cha mẹ ông lúc bấy giờ.

Norris đã học ở thần điện đó trong 5 năm. Sau đó, ông đã nhận được kết quả thẩm định từ một nhà thờ cấp cao hơn.

“Người học việc này không có đủ thiên phú linh tính dành cho ba vị Nữ Thần Phì Nhiêu.”

Cho đến tận bây giờ, Norris vẫn nhớ như in cảnh người dân trong làng vui mừng ra sao khi nhận được kết quả này, vì họ hoàn toàn mù chữ, còn người đưa tin đã chết vì say rượu nên không thể nói ra những điều trong lá thư cho dân làng và cha mẹ Norris.

Mãi cho đến khi Norris quay về làng với đống hành lý trên tay, mọi người mới biết đó không phải thư báo tin vui.

Norris lặng lẽ kể lại câu chuyện của mình. Khuôn mặt đầy nếp nhăn kia không lộ rõ vẻ vui sướng hay u sầu, chỉ có sự điềm tĩnh sâu thẳm trong đôi mắt kia, như thể những điều đó đều là quá khứ và không còn quan trọng gì với ông.

- Những năm sau đó thật sự rất khó khăn. Chúng tôi không trả được khoản nợ của mình. Cha tôi không qua được mùa đông đó, nhưng cuộc sống thì vẫn phải tiếp diễn thôi. Chúng tôi vẫn phải trả khoản tiền đã nợ mọi người.

Norris tiếp lời:

- Vì vậy mẹ đã dẫn em trai và em gái của tôi đến lâu đài của tử tước. À, vị Tử tước Cecil khi đó là cha của tiểu thư Rebecca đây. Chúng tôi đến quỳ lạy Tử tước, nói rằng không còn chống chọi được nữa. Vị Tử tước đó rất tốt bụng, ngài đã miễn hết thuế ruộng đất mà chúng tôi phải trả, cho chúng tôi mượn hạt giống và nửa bao lương thực. Chúng tôi đã sống dựa vào những hạt giống và thức ăn đó. Nhờ năng suất thu hoạch rau quả tốt trong năm đấy mà chúng tôi xoay sở tồn tại được.

Chưa hết, Norris vẫn kể thêm:

- Sau đó, tôi làm ăn chân chính trên mảnh đất đó và giúp mọi người mấy việc lặt vặt. Tôi một mình làm hết phần việc của hai, ba người. Tôi còn biết đọc nữa. Cứ khi nào có thương nhân đến làng, tôi sẽ giúp họ cân đong. Nhờ vậy cũng đổi được vài ổ bánh mì. Sau vài năm, chúng tôi đã trả được hết nợ và cả số hạt giống và lương thực mà tử tước đã ban cho…

Norris chậm rãi ngước lên, khuôn mặt lộ rõ vẻ tự hào:

- Năm mẹ tôi qua đời, gia đình chúng tôi có một bữa tiệc thịt đấy.

Câu chuyện của Norris đến đây là hết. Cao Văn chỉ cau mày, còn Hetty ôm lấy lồng ngực mình, từ từ lên tiếng:

- Ta…Ta chưa bao giờ biết có chuyện như vậy xảy ra trên lãnh thổ của mình… Chúng ta luôn cố hết sức để bố thí…

- Bố thí không cứu được ai cả, bởi nó không giải quyết vấn đề tận gốc. Hơn nữa, đây là chuyện xảy ra hằng ngày. Chỉ là cháu không thể nhìn thấy nó từ lâu đài thôi.

Cao Văn lắc đầu, rồi lại nhìn Norris một cách tò mò:

- Ta để ý cử chỉ tay của ông nãy giờ… Ông vẫn còn tin vào Nữ thần Mùa Màng sao?

- Tất nhiên rồi. Sao lại không chứ? Nữ thần Mùa Màng sẽ đứng ra che chở cho tất cả ruộng đồng trên thế giới này. Mùa màng tốt hay xấu quyết định sự sống của một gia đình. Là nông dân, ai mà không tin vào Nữ thần Mùa Màng chứ?

- Ngay cả khi ông đã chịu khổ rất nhiều vì đức tin này sao?

Cao Văn lặng lẽ nhìn ông.

Norris im lặng một lúc rồi gục đầu xuống:

- Thưa ngài, đó là do số tôi không tốt. Sao tôi có thể đổ lỗi cho Thần linh được? So với người khác, chí ít tôi còn học được vài thứ và biết cách đọc, dù việc này không mấy hữu dụng đối với những người như chúng tôi.

- Biết đọc không vô dụng.

Cao Văn nghiêm mặt, nhìn vào lão nông dân.

- Norris, ông có kỹ năng trồng trọt tốt đúng không?

Nhắc đến chuyện này, Norris còn tự hào hơn:

- Thưa ngài, tôi không dám nhận bất cứ thành tựu nào, nhưng nếu nhắc đến chuyện trồng trọt thì tay nghề của tôi rất xuất sắc… Nếu không thì sao tôi qua nổi những ngày gian khổ đó chứ?

Cao Văn hỏi lại lần nữa:

- Ông biết cả chữ và số, được nhận sự giáo dục từ giáo hội, thế những quy tắc mới ta nhờ Hetty đọc và bản mẫu ta thiết kế để ghi lại khối lượng công việc chắc không khó hiểu, đúng chứ? Nếu ta yêu cầu ông điền biểu mẫu và tính toán diện tích và sản lượng, ông có làm được không?

Lần này, Norris gật đầu rồi ngập ngừng hỏi

- Ngài định để tôi… Làm người giám sát sao?

Cho tới lúc này, do Cao Văn triển khai hệ thống lao động có yêu cầu đếm và đánh giá, những người giám sát tàn bạo, mù chữ nhưng hay dùng roi đã không còn phù hợp nữa. Những người giám sát hiện tại đều là chiến sĩ của gia tộc cho Hetty đích thân phụ trách (một số chiến sĩ là người hầu của kỵ sĩ gia tộc, những người biết chữ (dù ít) và có thể viết câu đơn giản). Norris không thể không nghĩ đến điều này khi nghe câu hỏi của Cao Văn.

Cao Văn đáp:

- Không, không chỉ là người giám sát đâu. Trên thực tế, nếu ông làm được thì ta định để ông quản lý toàn bộ quá trình khai hoang làm nông và cả việc sản xuất lương thực trong giai đoạn tiếp theo cơ. Tất nhiên không thể trao quyền ngay lập tức, cũng không để người làm việc tùy theo ý mình. Ta sẽ phái Hetty đi để “đánh giá” ông và dặn ông những điều phải làm.

Biểu cảm của Norris đột nhiên thay đổi:

- Thưa… Thưa ngài! Tôi vẫn chưa hiểu lắm… Ngài định để tôi làm quản gia của ngài sao? Nhưng quản gia không chỉ quản lý lương thực…

- Đây là công việc, nhưng không phải quản gia.

Cao Văn cười lớn:

- Nếu ông muốn có một chức danh, người có thể gọi nó là… Quản đốc nông nghiệp. Mà ta phải nói điều này. Vị trí này khác hoàn toàn so với những vị trí trước đây trong quá khứ. Ông không thể truyền lại từ đời này qua đời khác giống tước vị trừ khi con cái của ông có đủ khả năng. Nó cũng không phải vĩnh viễn, nếu ông làm không tốt, hoặc ông cậy quyền để vi phạm luật lệ Cecil, ông sẽ bị khai trừ và xử phạt. Từ bây giờ, điều này sẽ áp dụng với mọi vị trí do ta thiết lập. Hiểu chưa?

Nếu Cao Văn không cảnh báo nhiều điều kiện như vậy, Norris có lẽ đã e ngại nhận lấy “vận may” này bởi nó hệt như vị linh mục đã tới làng năm ông tám tuổi, nói rằng ông “được nhận sự ưu ái của Thần”. Nhưng với những cảnh báo của Cao Văn, ông suy nghĩ nghiêm túc và thực sự cho rằng đây là thật.

Một người đàn ông nghèo, tầm thường sẽ không nghĩ như thế, nhưng Norris đã được giáo dục, và ngay cả khi việc giáo dục này gần như là án tử thì ông cũng học được “logic” từ nó.

Sau một hồi suy nghĩ, ông lão gật đầu lia lịa:

- Thưa ngài, nếu ngài tin tưởng tôi… Norris sẽ chăm lo cho mọi cánh đồng mà ngài giao, và khiến mọi loại lương thực nảy sinh trên mảnh đất này!