Nói đến tận đây, ý trong lời của Lý Kỳ đã phi thường rõ ràng, chính là sự coi trọng của triều đình, dân chúng đối với khoa khảo đã tạo thành một loại tác dụng dối trá, khiến dân chúng nghĩ đến những học vấn khác đều là bàng môn tà đạo, chỉ có trị quốc thánh điển Nho học mới là chính đạo, tạo nên một thời đại Nho học cực kỳ hưng thịnh, tuy rằng Lý Kỳ không trực tiếp phê bình Nho học, nhưng lại gián tiếp đề xuất Nho học quá mức bá đạo.
Những lời này đưa tới không ít đại thần bất mãn, một đại thần lập tức đứng ra phân bua:
- Mục đích của khoa khảo chính là tìm kiếm nhân tài trị quốc cho quốc gia, đương nhiên phải thi về đạo lý trị quốc rồi, điều này thì có chỗ nào sai?
Lại có một đại thần khác nói rằng:
- Nếu như chiếu theo lời Xu Mật Sứ, vậy thì chẳng phải trong thiên hạ này sẽ toàn là nho sinh sao, ta thấy cũng không hẳn vậy đi, Đại Tống ta bất kể là công nghiệp hay thương nghiệp đều đã trải qua nhiều thế hệ phát triển, không biết Xu Mật Sứ giải thích điều này thế nào?
Lý Kỳ cười khe khẽ, nói:
- Nhị vị tựa hồ không nghe rõ lời ta nói, ta cũng không có nói khoa khảo hủy diệt những ngành sản xuất khác, chỉ nói là những ngành sản xuất khác ngoại trừ con đường làm quan, thì đều tạo thành một loại hiện tượng bị bắt phải làm, nhưng vấn đề là quốc gia cần phải phát triển phong phú các ngành, mà không phải chỉ riêng một loại nhân tài thôi, nếu như một người chỉ còn lại cái đầu, vậy thì còn có tác dụng gì nữa, hiện giờ số người tinh thông tứ thư ngũ kinh nhiều không kể xiết, tùy tiện ở trên đường đều có thể tìm tới một người, nhưng là do nhân tài tràn đầy như thế, khiến cho rất nhiều người bị cự tuyệt ngoài cánh cửa, triều đình hẳn là nghĩ biện pháp khai thông các loại nhân tài, để cho bọn họ có tài gì làm chức ấy.
Triệu Giai hỏi:
- Vậy không biết Xu Mật Sứ cho rằng nên khai thông như thế nào?
Lý Kỳ cười nói:
- Hồi bẩm Hoàng thượng, nếu như là một người, vậy thì chỉ cần để người khác dạy bảo là được rồi, nhưng nếu như là toàn bộ người trong thiên hạ, vậy thì cần có chính sách của triều đình đi thay đổi hiện tượng này, về phần khai thông như thế nào, dù thay đổi muôn lần thì bản chất vẫn không thay đổi, là điều gì thúc đẩy hiện tượng này, thì nên từ chỗ đó xuống tay.
Triệu Giai cau mày hỏi:
- Ngươi chỉ chính là khoa khảo sao?
- Đúng vậy.
Trong mắt Tần Cối hiện lên một chút kích động, vội vàng đứng ra nói:
- Hoàng thượng, hành động này vạn lần không được nha. Khoa khảo có nguồn gốc từ triều Tùy, hưng thịnh đến tận triều ta, là căn bản từ thời lập quốc của triều đình ta. Cả triều văn võ đều xuất thân từ đây ra, sao có thể tùy ý sửa đổi được. Nếu như có chút gì không ổn thỏa, chỉ sợ sẽ khiến thiên hạ đại loạn, kính xin Hoàng thượng suy nghĩ cho kỹ.
Hồ Nghĩa thấy Tần Cối kích động như vậy, tuy rằng còn chưa rõ, nhưng cũng theo sát phía sau, đứng dậy nói:
- Hoàng thượng, khoa khảo là vì tuyển người tài cho quốc gia, là vô cùng thần thánh, chịu sự tôn sùng của người đọc sách trong thiên hạ, cũng không có triều đình nào dùng khoa khảo để tuyển chọn thợ thủ công, nông dân cả, nếu làm như vậy, chẳng phải khiến người trong thiên hạ chê cười sao, uy nghiêm của khoa khảo sẽ để vào đâu.
Những thần tử đứng về phía Tần Cối đều đứng dậy phản đối.
Mà Trịnh Dật thì lại ngáp một cái, sao đó hơi dịch chuyển hai bước nhỏ, nhường chiến trường lại cho bọn họ, vũng nước này đã đủ đục rồi, nếu như y lại còn muốn bước thêm vào nữa thì sẽ càng hỗn loạn hơn. Y ở trên triều đình cũng rất ít cùng người khác tranh đấu, các ngươi cứ việc tranh giành của các ngươi, dù sao ta chỉ cần quản lý tiền cho tốt là được rồi.
Y càng như vậy, Triệu Giai lại càng tín nhiệm y, Triệu Giai chính là hy vọng có một người như vậy quản lý tài chính cho mình, nếu như người quản lý tài chính đều tham dự cả vào trong tranh đấu chính trị, vậy thì các mối liên quan sẽ thật sự rất rắc rối phức tạp, dù sao thì diện tích bao phủ của phương diện tài chính rất rộng lớn, triều chính chắc chắn sẽ đại loạn.
Lý Cương đột nhiên đứng ra nói:
- Hoàng thượng, vi thần có bản thượng tấu.
Lý Kỳ liếc nhìn Lý Cương, cười thầm, ta còn tưởng rằng ngươi sẽ không ra tay cơ. Vậy thì thật sự rất khiến ta thất vọng rồi.
Tần Cối thấy Lý Cương đột nhiên đứng ra, trong lòng thầm than một tiếng. Nực cười, thằng nhãi này mỗi lần đến thời điểm mấu chốt thì toàn hay phá hỏng chuyện lớn của ta. Sớm biết như thế, lúc trước thực sự không nên đề bạt y lên, thật đúng là sai một bước thì từng bước đều sai.
Triệu Giai hiện giờ cũng đang nhức đầu không ngừng, ngay cả tâm tình để nói cũng không có, chỉ nói đơn giản:
- Nói.
Lý Cương nói:
- Xu Mật Sứ thường hay nhắc tới một loại quan hệ, gọi là “quan hệ cung cầu”, đây là một loại quan hệ thường hay vận dụng trong buôn bán, khách nhân cần gì, thương nhân sẽ cung ứng cái đấy, nếu thương nhân cung ứng những thứ khách nhân không cần, thì vụ mua bán này nhất định sẽ lỗ vốn.
- Nhưng mà, nhìn từ góc độ ý nghĩa của khoa cử, cũng là một loại hình thức của quan hệ cung cầu, triều đình cần nhân tài gì thì sẽ thông qua khoa cử đi thu hoạch, nếu như triều đình mở rộng ra cánh cửa của khoa cử, dù có cần hay không thì cũng đều tuyển nhận vào, sẽ tạo thành hiện tượng quan lại vô dụng, việc này cũng rất tương tự với hiện tượng thương gia độn hàng, nếu hàng hóa vẫn cứ từ từ tích lũy, nhưng lại không bán ra được, vậy thì nhất định sẽ mất cả chì lẫn chài, những nỗi thống khổ trong chuyện này triều đình ta đã từng khắc sâu thể nghiệm rồi.
Triệu Giai gật đầu nói:
- Ái khanh nói có lý, khoa cử không chỉ là một cuộc thi, mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến quốc gia xã tắc, nhất định phải căn cứ vào nhu cầu của quốc gia đến tuyển nhận nhân tài.
Bởi vậy có thể thấy được, những gì Lý Kỳ mang đến không chỉ là mặt ngoài nhìn thấy mấy thứ kia, kỳ thật có vô cùng nhiều lý luận của hắn cũng có thể vận dụng đến các phương diện khác nhau, trong đó cũng bao gồm cả phương diện chính trị, Lý Cương mượn quan hệ cung cầu trong kinh tế để hình dung khoa cử cũng là hợp tình hợp lý.
- Hoàng thượng thánh minh.
Lý Cương nịnh bợ xong một câu thì lại nói tiếp:
- Có câu là “thịnh thế cầu trị, loạn thế cầu cường”, bởi vậy có thể thấy được thời đại luôn thay đổi, con người cũng phải thay đổi, nhu cầu của quốc gia đồng dạng cũng phải thay đổi, vậy thì có lý do gì mà khoa khảo lại không thay đổi, nếu như nhân tài do khoa khảo lựa chọn ra lại không phải là những người mà triều đình cần nhất, mà là những người không quan trọng gì hết, như vậy thì sẽ làm cho khoa khảo đi theo hướng suy bại.
Những lời này đưa tới không ít đại thần bất mãn, một đại thần lập tức đứng ra phân bua:
- Mục đích của khoa khảo chính là tìm kiếm nhân tài trị quốc cho quốc gia, đương nhiên phải thi về đạo lý trị quốc rồi, điều này thì có chỗ nào sai?
Lại có một đại thần khác nói rằng:
- Nếu như chiếu theo lời Xu Mật Sứ, vậy thì chẳng phải trong thiên hạ này sẽ toàn là nho sinh sao, ta thấy cũng không hẳn vậy đi, Đại Tống ta bất kể là công nghiệp hay thương nghiệp đều đã trải qua nhiều thế hệ phát triển, không biết Xu Mật Sứ giải thích điều này thế nào?
Lý Kỳ cười khe khẽ, nói:
- Nhị vị tựa hồ không nghe rõ lời ta nói, ta cũng không có nói khoa khảo hủy diệt những ngành sản xuất khác, chỉ nói là những ngành sản xuất khác ngoại trừ con đường làm quan, thì đều tạo thành một loại hiện tượng bị bắt phải làm, nhưng vấn đề là quốc gia cần phải phát triển phong phú các ngành, mà không phải chỉ riêng một loại nhân tài thôi, nếu như một người chỉ còn lại cái đầu, vậy thì còn có tác dụng gì nữa, hiện giờ số người tinh thông tứ thư ngũ kinh nhiều không kể xiết, tùy tiện ở trên đường đều có thể tìm tới một người, nhưng là do nhân tài tràn đầy như thế, khiến cho rất nhiều người bị cự tuyệt ngoài cánh cửa, triều đình hẳn là nghĩ biện pháp khai thông các loại nhân tài, để cho bọn họ có tài gì làm chức ấy.
Triệu Giai hỏi:
- Vậy không biết Xu Mật Sứ cho rằng nên khai thông như thế nào?
Lý Kỳ cười nói:
- Hồi bẩm Hoàng thượng, nếu như là một người, vậy thì chỉ cần để người khác dạy bảo là được rồi, nhưng nếu như là toàn bộ người trong thiên hạ, vậy thì cần có chính sách của triều đình đi thay đổi hiện tượng này, về phần khai thông như thế nào, dù thay đổi muôn lần thì bản chất vẫn không thay đổi, là điều gì thúc đẩy hiện tượng này, thì nên từ chỗ đó xuống tay.
Triệu Giai cau mày hỏi:
- Ngươi chỉ chính là khoa khảo sao?
- Đúng vậy.
Trong mắt Tần Cối hiện lên một chút kích động, vội vàng đứng ra nói:
- Hoàng thượng, hành động này vạn lần không được nha. Khoa khảo có nguồn gốc từ triều Tùy, hưng thịnh đến tận triều ta, là căn bản từ thời lập quốc của triều đình ta. Cả triều văn võ đều xuất thân từ đây ra, sao có thể tùy ý sửa đổi được. Nếu như có chút gì không ổn thỏa, chỉ sợ sẽ khiến thiên hạ đại loạn, kính xin Hoàng thượng suy nghĩ cho kỹ.
Hồ Nghĩa thấy Tần Cối kích động như vậy, tuy rằng còn chưa rõ, nhưng cũng theo sát phía sau, đứng dậy nói:
- Hoàng thượng, khoa khảo là vì tuyển người tài cho quốc gia, là vô cùng thần thánh, chịu sự tôn sùng của người đọc sách trong thiên hạ, cũng không có triều đình nào dùng khoa khảo để tuyển chọn thợ thủ công, nông dân cả, nếu làm như vậy, chẳng phải khiến người trong thiên hạ chê cười sao, uy nghiêm của khoa khảo sẽ để vào đâu.
Những thần tử đứng về phía Tần Cối đều đứng dậy phản đối.
Mà Trịnh Dật thì lại ngáp một cái, sao đó hơi dịch chuyển hai bước nhỏ, nhường chiến trường lại cho bọn họ, vũng nước này đã đủ đục rồi, nếu như y lại còn muốn bước thêm vào nữa thì sẽ càng hỗn loạn hơn. Y ở trên triều đình cũng rất ít cùng người khác tranh đấu, các ngươi cứ việc tranh giành của các ngươi, dù sao ta chỉ cần quản lý tiền cho tốt là được rồi.
Y càng như vậy, Triệu Giai lại càng tín nhiệm y, Triệu Giai chính là hy vọng có một người như vậy quản lý tài chính cho mình, nếu như người quản lý tài chính đều tham dự cả vào trong tranh đấu chính trị, vậy thì các mối liên quan sẽ thật sự rất rắc rối phức tạp, dù sao thì diện tích bao phủ của phương diện tài chính rất rộng lớn, triều chính chắc chắn sẽ đại loạn.
Lý Cương đột nhiên đứng ra nói:
- Hoàng thượng, vi thần có bản thượng tấu.
Lý Kỳ liếc nhìn Lý Cương, cười thầm, ta còn tưởng rằng ngươi sẽ không ra tay cơ. Vậy thì thật sự rất khiến ta thất vọng rồi.
Tần Cối thấy Lý Cương đột nhiên đứng ra, trong lòng thầm than một tiếng. Nực cười, thằng nhãi này mỗi lần đến thời điểm mấu chốt thì toàn hay phá hỏng chuyện lớn của ta. Sớm biết như thế, lúc trước thực sự không nên đề bạt y lên, thật đúng là sai một bước thì từng bước đều sai.
Triệu Giai hiện giờ cũng đang nhức đầu không ngừng, ngay cả tâm tình để nói cũng không có, chỉ nói đơn giản:
- Nói.
Lý Cương nói:
- Xu Mật Sứ thường hay nhắc tới một loại quan hệ, gọi là “quan hệ cung cầu”, đây là một loại quan hệ thường hay vận dụng trong buôn bán, khách nhân cần gì, thương nhân sẽ cung ứng cái đấy, nếu thương nhân cung ứng những thứ khách nhân không cần, thì vụ mua bán này nhất định sẽ lỗ vốn.
- Nhưng mà, nhìn từ góc độ ý nghĩa của khoa cử, cũng là một loại hình thức của quan hệ cung cầu, triều đình cần nhân tài gì thì sẽ thông qua khoa cử đi thu hoạch, nếu như triều đình mở rộng ra cánh cửa của khoa cử, dù có cần hay không thì cũng đều tuyển nhận vào, sẽ tạo thành hiện tượng quan lại vô dụng, việc này cũng rất tương tự với hiện tượng thương gia độn hàng, nếu hàng hóa vẫn cứ từ từ tích lũy, nhưng lại không bán ra được, vậy thì nhất định sẽ mất cả chì lẫn chài, những nỗi thống khổ trong chuyện này triều đình ta đã từng khắc sâu thể nghiệm rồi.
Triệu Giai gật đầu nói:
- Ái khanh nói có lý, khoa cử không chỉ là một cuộc thi, mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến quốc gia xã tắc, nhất định phải căn cứ vào nhu cầu của quốc gia đến tuyển nhận nhân tài.
Bởi vậy có thể thấy được, những gì Lý Kỳ mang đến không chỉ là mặt ngoài nhìn thấy mấy thứ kia, kỳ thật có vô cùng nhiều lý luận của hắn cũng có thể vận dụng đến các phương diện khác nhau, trong đó cũng bao gồm cả phương diện chính trị, Lý Cương mượn quan hệ cung cầu trong kinh tế để hình dung khoa cử cũng là hợp tình hợp lý.
- Hoàng thượng thánh minh.
Lý Cương nịnh bợ xong một câu thì lại nói tiếp:
- Có câu là “thịnh thế cầu trị, loạn thế cầu cường”, bởi vậy có thể thấy được thời đại luôn thay đổi, con người cũng phải thay đổi, nhu cầu của quốc gia đồng dạng cũng phải thay đổi, vậy thì có lý do gì mà khoa khảo lại không thay đổi, nếu như nhân tài do khoa khảo lựa chọn ra lại không phải là những người mà triều đình cần nhất, mà là những người không quan trọng gì hết, như vậy thì sẽ làm cho khoa khảo đi theo hướng suy bại.
